Λίγο μετά την εντυπωσιακή νίκη του Richard Nixon στις προεδρικές εκλογές του 1972, η διάσημη κριτικός κινηματογράφου Pauline Kael , τυπικό δείγμα «σαλονάτης» αριστερής του Μανχάταν , αναφώνησε, εκδηλώνοντας έτσι την έκπληξη της για το αποτέλεσμα : « Μα πώς είναι δυνατόν ; Δεν ξέρω κανέναν που να τον ψήφισε!». Αυτό το περιστατικό , που συνηθίζουν να διηγούνται οι Ρεπουμπλικάνοι στις Η.Π.Α. όταν θέλουν να δείξουν πόσο ξεκομμένες είναι οι αριστερόστροφες ελίτ από την πραγματική Αμερική, μου ήρθε ξανά στο μυαλό τις προάλλες, με αφορμή μια κουβέντα που είχα με έναν καλό φίλο. Να επισημάνω, πως ο συγκεκριμένος φίλος είναι δημοσιογράφος, μετριοπαθής φιλελεύθερος τόσο σε οικονομικά όσο και σε κοινωνικά θέματα, με πολύ καλές σπουδές, μένει στο κέντρο της Αθήνας, και ο κύκλος του αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από δημοσιογράφους , καλλιτέχνες και διανοούμενους (ή «διανοουμενίζοντες», αν θέλετε ) . Σε συζήτηση που είχαμε, λίγες μέρες πριν τις εκλογές για την ανάδειξη αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας, εξέφρασε, χωρίς να το γνωρίζει την ίδια απορία που διατύπωσε η Pauline Kael πριν από 37 χρόνια : «Μα πως γίνεται να βγει ο Σαμαράς ; Δεν ξέρω ούτε έναν που να τον υποστηρίζει». Μπορεί λοιπόν οι «κοσμοπολίτες», «ανοιχτόμυαλοι» φίλοι μου (αριστεροί αλλά και φιλελεύθεροι) και ο μικρόκοσμος που τους περιβάλλει να ανασηκώνουν το φρύδι με έκδηλη δυσφορία μπροστά στη «λαϊκή» Δεξιά του Αντώνη Σαμαρά , εκεί έξω όμως υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που συγκινούνται και παθιάζονται με τον πολιτικό λόγο του Μεσσήνιου πολιτικού. Όλοι αυτοί νιώθουν πως , μετά τη φιλελεύθερη παρένθεση του Κ. Μητσοτάκη και τον απολιτίκ μεσαίο χώρο του Κ. Καραμανλή (που στην πραγματικότητα ποτέ δεν τους ενθουσίασε) βρήκαν επιτέλους έναν αρχηγό να μιλάει τη γλώσσα τους! Η Σαμαρική Νέα Δημοκρατία είναι μια Δεξιά που δε φοβάται να πει το όνομα της. Κυρίες και κύριοι , ο πατριωτικός , κρατικίστικος συντηρητισμός του Αντώνη Σαμαρά είναι εδώ, για το καλύτερο και για το χειρότερο, χωρίς να ντρέπεται και χωρίς να απολογείται για τίποτε.
Επισημάναμε σε προηγούμενο άρθρο πως στην οικονομία ο Σαμαράς είναι γνήσιο τέκνο της παραδοσιακής κρατικίστικης ελληνικής Δεξιάς. Σε συνέντευξη που έδωσε σε bloggers , λίγες μέρες πριν τη θριαμβευτική εκλογή του , ξεκαθαρίζει ακόμη περισσότερο τις θέσεις του. Παραδόξως, ένας αριστερός θα μπορούσε ίσως , διαβάζοντας αυτή τη συνέντευξη, να νιώσει μια ιδιαίτερη , αν και άβολη , οικειότητα, με την οικονομική σκέψη του νέου Δεξιού πρόεδρου της ΝΔ. Ο Αντώνης Σαμαράς ξεκαθαρίζει πως ο περίφημος «κοινωνικός φιλελευθερισμός» δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια μορφή νέου κεϋνσιανισμού . Επίσης, τάσσεται υπέρ των υψηλών στρατιωτικών δαπανών (ή ενός στρατιωτικού κεϋνσιανισμού με άλλα λόγια). Για το νέο αρχηγό της ΝΔ οι αμυντικές κρατικές δαπάνες δεν παράγουν μόνο οπλικά συστήματα αλλά μπορούν να επισπεύσουν τη διάχυση σύγχρονης τεχνολογίας μέσα στην Ελλάδα, να ενθαρρύνουν την εγχώρια έρευνα και να θωρακίσουν την οικονομία σε περιόδους κρίσεων . Ο Αντώνης Σαμαράς επικρίνει τις προηγούμενες κυβερνήσεις τόσο του ΠΑ.ΣΟ.Κ όσο και της ΝΔ, επειδή βιάστηκαν να προχωρήσουν σε μετοχοποιήσεις πολλών ΔΕΚΟ, και δεν ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα να διατηρήσουν ένα βαθμό ελέγχου σε «στρατηγικούς τομείς της οικονομίας». Και συνεχίζει : «Έτσι όταν έφτασε η διεθνής κρίση και χρειαζόμασταν…εργαλεία παρέμβασης, ανακαλύψαμε ότι είτε δεν είχαμε πια τέτοια εργαλεία, είτε αυτά που είχαμε δεν μπορούσαμε εύκολα να τα χρησιμοποιήσουμε (γιατί ήταν εταιρίες εισηγμένες στο Χρηματιστήριο).» . Στη συνέχεια της συνέντευξης, τάσσεται υπέρ του πακέτου στήριξης των τραπεζών , τονίζοντας όμως πως η τελευταία κυβέρνηση θα έπρεπε να είχε φροντίσει να φτάσει στην πραγματική οικονομία και τέλος εκδηλώνει τη διαφωνία του με την άρση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων. Ο κρατισμός του Σαμαρά ακολουθεί την πολιτική παράδοση της ελληνικής Δεξιάς, και ταυτόχρονα βρίσκεται στo δρόμο που ακολούθησαν , τα τελευταία χρόνια, οι περισσότεροι συντηρητικοί ηγέτες της Ηπειρωτικής Ευρώπης . Η Άγκελα Μέρκελ και ο Νικολά Σαρκοζί, (την πολιτική των οποίων έχει εκθειάσει ο νέος πρόεδρος της ΝΔ), δε δίστασαν να στηρίξουν με κρατικά κεφάλαια τις εγχώριες επιχειρήσεις παρά την αντίθετη γνώμη των Βρυξελλών, ψήφισαν φιλόδοξα πακέτα στήριξης της οικονομίας, πήραν μέτρα οικονομικού προστατευτισμού και αύξησαν θεαματικά τις δημόσιες δαπάνες. Κάποιοι είπαν πως έκλεψαν την ατζέντα των σοσιαλδημοκρατών, στην πραγματικότητα όμως άντλησαν την πολιτική τους από το ιδεολογικό οπλοστάσιο του ευρωπαϊκού συντηρητισμού που πάντα , από τον Μπίσμαρκ μέχρι τον Ντε Γκολ, ένιωθε μια ιδιαίτερη άνεση με την εκτεταμένη κρατική παρέμβαση στην οικονομία.
Και στα υπόλοιπα θέματα, εκτός οικονομίας, ο Αντώνης Σαμαράς εκφράζει με σαφήνεια και συνέπεια τις συντηρητικές θέσεις του. Σε όλες τις πρόσφατες ομιλίες του κάνει λόγο για τις «αρετές του πατριωτισμού» και τη σημασία της εθνικής ταυτότητας. Στη συνέντευξη του στους bloggers επιβεβαιώνει τη φήμη του «σκληρού» σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και τάσσεται ξεκάθαρα κατά της σύνθετης ονομασίας της ΠΓΔΜ . Επίσης εμφανίζεται αρνητικός απέναντι στην πρόσφατη απόφαση της κυβέρνησης για ελληνοποίηση των λαθρομεταναστών δεύτερης γενιάς καθώς θεωρεί πως το μέτρο πηγαίνει σε αντίθετη κατεύθυνση από την ολοένα και πιο αυστηρή κοινοτική νομοθεσία.. Εκφράζεται ανοιχτά υπέρ της κατάργησης του πανεπιστημιακού ασύλου και εναντίον του γάμου ομοφυλόφιλων (μιας και πιστεύει πως ο γάμος δεν είναι «ανθρώπινο δικαίωμα»). Τέλος τάσσεται υπέρ της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας ,ακόμη και αν οι αμυντικές ανάγκες καλύπτονται όλο και περισσότερο από επαγγελματίες οπλίτες, αφού η θητεία «χρειάζεται για να φτιάξει τον μελλοντικό πολίτη», όπως ξεκαθαρίζει.
Δεν είμαι καθόλου σίγουρος πως θα δικαιωθούν όσοι υποστηρίζουν πως οι δεξιές θέσεις του Αντώνη Σαμαρά θα περιχαρακώσουν τη «Νέα Δημοκρατία» και θα την συρρικνώσουν εκλογικά. Δεν χρειάζονται ιδιαίτερα επιχειρήματα για να πειστεί κάποιος πως ο κρατισμός διαπερνά τους ψηφοφόρους όλων των κομμάτων (βλέπετε, δεν είναι μόνο οι «αριστεροί» ψηφοφόροι που θέλουν να διοριστούν στο δημόσιο και δεν είναι μόνο οι «αριστεροί» επιχειρηματίες που θέλουν να κάνουν εύκολες δουλειές με το κράτος) . Και σε κοινωνικά θέματα όμως , προς μεγάλη απογοήτευση των «ανοιχτόμυαλων» φίλων μου που προανέφερα , η ελληνική κοινωνία δεν είναι μόνο τα προχωρημένα blogs και τα μοδάτα free press που εκθειάζουν τις χάρες της πολυπολιτισμικότητας . H ελληνική κοινωνία ήταν και παραμένει κατά βάση συντηρητική. Σύμφωνα με δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή της Κυριακής» την προηγούμενη εβδομάδα, το 66% των Ελλήνων τάσσονται κατά της κατάργησης της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας, το 65% κατά της αποποινικοποίησης των μαλακών ναρκωτικών, το 68% κατά της κατάργησης της υποχρεωτικής διδασκαλίας των Θρησκευτικών και το 52% υπέρ της επαναφοράς της αναγραφής θρησκεύματος στις ταυτότητες, ενώ, σε άλλη έρευνα του 2006, μόλις το 16% των συμπολιτών μας εκφράστηκε υπέρ του gay γάμου. Είναι σαφές πως υπάρχει μια τεράστια δεξαμενή ψήφων, από την οποία, με τους κατάλληλους χειρισμούς, θα μπορούσε να αντλήσει μια εκσυγχρονισμένη «λαϊκή Δεξιά» υπό τον κ. Σαμαρά.
Παρότι διαφωνώ με τις περισσότερες απόψεις του, παραδέχομαι πως ο Αντώνης Σαμαράς, προς τιμήν του, δε λέει διαφορετικά πράγματα από αυτά που έλεγε πριν 15 χρόνια, όταν ήταν πρόεδρος της βραχύβιας Πολιτικής Άνοιξης . Για πρώτη φορά στην μεταπολιτευτική Ελλάδα, ο αρχηγός ενός κόμματος εξουσίας κερδίζει τις κομματικές εκλογές με μια ξεκάθαρη συντηρητική πλατφόρμα. Με έξυπνο τρόπο, συνέδεσε αυτή την ατζέντα με μια αντι-ελιτίστικη εξέγερση ενάντια στα τζάκια και στο «σύστημα» (έστω και αν , στην πραγματικότητα, ο κρατισμός του απλά εξυπηρετεί τα ήδη κατεστημένα συμφέροντα) και κατάφερε να δημιουργήσει ένα grassroots κίνημα που ένιωσε επιτέλους να του μιλάνε στη γλώσσα που καταλαβαίνει. Όσον για την άλλη συνιστώσα της Κεντροδεξιάς, τους φιλελεύθερους, αναρωτιέμαι αν μπορούν , αντί να αντιδρούν σαν την Pauline Kael , να μάθουν κάτι από τον τρόπο με τον οποίο ο Αντώνης Σαμαράς κινητοποίησε ευρεία λαϊκά στρώματα , μήπως και πάψουν επιτέλους οι φιλελεύθερες ιδέες να είναι υπόθεση κάποιων ελίτ, μια χούφτας bloggers και λίγων δημοσιογράφων.
[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend" , 4-6 Δεκεμβρίου 2009 ]
