Σάββατο 5 Δεκεμβρίου 2009

Η υπερήφανη Δεξιά του Αντώνη Σαμαρά


Λίγο μετά την εντυπωσιακή νίκη του Richard Nixon στις προεδρικές εκλογές του 1972, η διάσημη κριτικός κινηματογράφου Pauline Kael , τυπικό δείγμα «σαλονάτης» αριστερής του Μανχάταν , αναφώνησε, εκδηλώνοντας έτσι την έκπληξη της για το αποτέλεσμα : « Μα πώς είναι δυνατόν ; Δεν ξέρω κανέναν που να τον ψήφισε!». Αυτό το περιστατικό , που συνηθίζουν να διηγούνται οι Ρεπουμπλικάνοι στις Η.Π.Α. όταν θέλουν να δείξουν πόσο ξεκομμένες είναι οι αριστερόστροφες ελίτ από την πραγματική Αμερική, μου ήρθε ξανά στο μυαλό τις προάλλες, με αφορμή μια κουβέντα που είχα με έναν καλό φίλο. Να επισημάνω, πως ο συγκεκριμένος φίλος είναι δημοσιογράφος, μετριοπαθής φιλελεύθερος τόσο σε οικονομικά όσο και σε κοινωνικά θέματα, με πολύ καλές σπουδές, μένει στο κέντρο της Αθήνας, και ο κύκλος του αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από δημοσιογράφους , καλλιτέχνες και διανοούμενους (ή «διανοουμενίζοντες», αν θέλετε ) . Σε συζήτηση που είχαμε, λίγες μέρες πριν τις εκλογές για την ανάδειξη αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας, εξέφρασε, χωρίς να το γνωρίζει την ίδια απορία που διατύπωσε η Pauline Kael πριν από 37 χρόνια : «Μα πως γίνεται να βγει ο Σαμαράς ; Δεν ξέρω ούτε έναν που να τον υποστηρίζει». Μπορεί λοιπόν οι «κοσμοπολίτες», «ανοιχτόμυαλοι» φίλοι μου (αριστεροί αλλά και φιλελεύθεροι) και ο μικρόκοσμος που τους περιβάλλει να ανασηκώνουν το φρύδι με έκδηλη δυσφορία μπροστά στη «λαϊκή» Δεξιά του Αντώνη Σαμαρά , εκεί έξω όμως υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που συγκινούνται και παθιάζονται με τον πολιτικό λόγο του Μεσσήνιου πολιτικού. Όλοι αυτοί νιώθουν πως , μετά τη φιλελεύθερη παρένθεση του Κ. Μητσοτάκη και τον απολιτίκ μεσαίο χώρο του Κ. Καραμανλή (που στην πραγματικότητα ποτέ δεν τους ενθουσίασε) βρήκαν επιτέλους έναν αρχηγό να μιλάει τη γλώσσα τους! Η Σαμαρική Νέα Δημοκρατία είναι μια Δεξιά που δε φοβάται να πει το όνομα της. Κυρίες και κύριοι , ο πατριωτικός , κρατικίστικος συντηρητισμός του Αντώνη Σαμαρά είναι εδώ, για το καλύτερο και για το χειρότερο, χωρίς να ντρέπεται και χωρίς να απολογείται για τίποτε.

Επισημάναμε σε προηγούμενο άρθρο πως στην οικονομία ο Σαμαράς είναι γνήσιο τέκνο της παραδοσιακής κρατικίστικης ελληνικής Δεξιάς. Σε συνέντευξη που έδωσε σε bloggers , λίγες μέρες πριν τη θριαμβευτική εκλογή του , ξεκαθαρίζει ακόμη περισσότερο τις θέσεις του. Παραδόξως, ένας αριστερός θα μπορούσε ίσως , διαβάζοντας αυτή τη συνέντευξη, να νιώσει μια ιδιαίτερη , αν και άβολη , οικειότητα, με την οικονομική σκέψη του νέου Δεξιού πρόεδρου της ΝΔ. Ο Αντώνης Σαμαράς ξεκαθαρίζει πως ο περίφημος «κοινωνικός φιλελευθερισμός» δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια μορφή νέου κεϋνσιανισμού . Επίσης, τάσσεται υπέρ των υψηλών στρατιωτικών δαπανών (ή ενός στρατιωτικού κεϋνσιανισμού με άλλα λόγια). Για το νέο αρχηγό της ΝΔ οι αμυντικές κρατικές δαπάνες δεν παράγουν μόνο οπλικά συστήματα αλλά μπορούν να επισπεύσουν τη διάχυση σύγχρονης τεχνολογίας μέσα στην Ελλάδα, να ενθαρρύνουν την εγχώρια έρευνα και να θωρακίσουν την οικονομία σε περιόδους κρίσεων . Ο Αντώνης Σαμαράς επικρίνει τις προηγούμενες κυβερνήσεις τόσο του ΠΑ.ΣΟ.Κ όσο και της ΝΔ, επειδή βιάστηκαν να προχωρήσουν σε μετοχοποιήσεις πολλών ΔΕΚΟ, και δεν ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα να διατηρήσουν ένα βαθμό ελέγχου σε «στρατηγικούς τομείς της οικονομίας». Και συνεχίζει : «Έτσι όταν έφτασε η διεθνής κρίση και χρειαζόμασταν…εργαλεία παρέμβασης, ανακαλύψαμε ότι είτε δεν είχαμε πια τέτοια εργαλεία, είτε αυτά που είχαμε δεν μπορούσαμε εύκολα να τα χρησιμοποιήσουμε (γιατί ήταν εταιρίες εισηγμένες στο Χρηματιστήριο).» . Στη συνέχεια της συνέντευξης, τάσσεται υπέρ του πακέτου στήριξης των τραπεζών , τονίζοντας όμως πως η τελευταία κυβέρνηση θα έπρεπε να είχε φροντίσει να φτάσει στην πραγματική οικονομία και τέλος εκδηλώνει τη διαφωνία του με την άρση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων. Ο κρατισμός του Σαμαρά ακολουθεί την πολιτική παράδοση της ελληνικής Δεξιάς, και ταυτόχρονα βρίσκεται στo δρόμο που ακολούθησαν , τα τελευταία χρόνια, οι περισσότεροι συντηρητικοί ηγέτες της Ηπειρωτικής Ευρώπης . Η Άγκελα Μέρκελ και ο Νικολά Σαρκοζί, (την πολιτική των οποίων έχει εκθειάσει ο νέος πρόεδρος της ΝΔ), δε δίστασαν να στηρίξουν με κρατικά κεφάλαια τις εγχώριες επιχειρήσεις παρά την αντίθετη γνώμη των Βρυξελλών, ψήφισαν φιλόδοξα πακέτα στήριξης της οικονομίας, πήραν μέτρα οικονομικού προστατευτισμού και αύξησαν θεαματικά τις δημόσιες δαπάνες. Κάποιοι είπαν πως έκλεψαν την ατζέντα των σοσιαλδημοκρατών, στην πραγματικότητα όμως άντλησαν την πολιτική τους από το ιδεολογικό οπλοστάσιο του ευρωπαϊκού συντηρητισμού που πάντα , από τον Μπίσμαρκ μέχρι τον Ντε Γκολ, ένιωθε μια ιδιαίτερη άνεση με την εκτεταμένη κρατική παρέμβαση στην οικονομία.

Και στα υπόλοιπα θέματα, εκτός οικονομίας, ο Αντώνης Σαμαράς εκφράζει με σαφήνεια και συνέπεια τις συντηρητικές θέσεις του. Σε όλες τις πρόσφατες ομιλίες του κάνει λόγο για τις «αρετές του πατριωτισμού» και τη σημασία της εθνικής ταυτότητας. Στη συνέντευξη του στους bloggers επιβεβαιώνει τη φήμη του «σκληρού» σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και τάσσεται ξεκάθαρα κατά της σύνθετης ονομασίας της ΠΓΔΜ . Επίσης εμφανίζεται αρνητικός απέναντι στην πρόσφατη απόφαση της κυβέρνησης για ελληνοποίηση των λαθρομεταναστών δεύτερης γενιάς καθώς θεωρεί πως το μέτρο πηγαίνει σε αντίθετη κατεύθυνση από την ολοένα και πιο αυστηρή κοινοτική νομοθεσία.. Εκφράζεται ανοιχτά υπέρ της κατάργησης του πανεπιστημιακού ασύλου και εναντίον του γάμου ομοφυλόφιλων (μιας και πιστεύει πως ο γάμος δεν είναι «ανθρώπινο δικαίωμα»). Τέλος τάσσεται υπέρ της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας ,ακόμη και αν οι αμυντικές ανάγκες καλύπτονται όλο και περισσότερο από επαγγελματίες οπλίτες, αφού η θητεία «χρειάζεται για να φτιάξει τον μελλοντικό πολίτη», όπως ξεκαθαρίζει.

Δεν είμαι καθόλου σίγουρος πως θα δικαιωθούν όσοι υποστηρίζουν πως οι δεξιές θέσεις του Αντώνη Σαμαρά θα περιχαρακώσουν τη «Νέα Δημοκρατία» και θα την συρρικνώσουν εκλογικά. Δεν χρειάζονται ιδιαίτερα επιχειρήματα για να πειστεί κάποιος πως ο κρατισμός διαπερνά τους ψηφοφόρους όλων των κομμάτων (βλέπετε, δεν είναι μόνο οι «αριστεροί» ψηφοφόροι που θέλουν να διοριστούν στο δημόσιο και δεν είναι μόνο οι «αριστεροί» επιχειρηματίες που θέλουν να κάνουν εύκολες δουλειές με το κράτος) . Και σε κοινωνικά θέματα όμως , προς μεγάλη απογοήτευση των «ανοιχτόμυαλων» φίλων μου που προανέφερα , η ελληνική κοινωνία δεν είναι μόνο τα προχωρημένα blogs και τα μοδάτα free press που εκθειάζουν τις χάρες της πολυπολιτισμικότητας . H ελληνική κοινωνία ήταν και παραμένει κατά βάση συντηρητική. Σύμφωνα με δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή της Κυριακής» την προηγούμενη εβδομάδα, το 66% των Ελλήνων τάσσονται κατά της κατάργησης της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας, το 65% κατά της αποποινικοποίησης των μαλακών ναρκωτικών, το 68% κατά της κατάργησης της υποχρεωτικής διδασκαλίας των Θρησκευτικών και το 52% υπέρ της επαναφοράς της αναγραφής θρησκεύματος στις ταυτότητες, ενώ, σε άλλη έρευνα του 2006, μόλις το 16% των συμπολιτών μας εκφράστηκε υπέρ του gay γάμου. Είναι σαφές πως υπάρχει μια τεράστια δεξαμενή ψήφων, από την οποία, με τους κατάλληλους χειρισμούς, θα μπορούσε να αντλήσει μια εκσυγχρονισμένη «λαϊκή Δεξιά» υπό τον κ. Σαμαρά.

Παρότι διαφωνώ με τις περισσότερες απόψεις του, παραδέχομαι πως ο Αντώνης Σαμαράς, προς τιμήν του, δε λέει διαφορετικά πράγματα από αυτά που έλεγε πριν 15 χρόνια, όταν ήταν πρόεδρος της βραχύβιας Πολιτικής Άνοιξης . Για πρώτη φορά στην μεταπολιτευτική Ελλάδα, ο αρχηγός ενός κόμματος εξουσίας κερδίζει τις κομματικές εκλογές με μια ξεκάθαρη συντηρητική πλατφόρμα. Με έξυπνο τρόπο, συνέδεσε αυτή την ατζέντα με μια αντι-ελιτίστικη εξέγερση ενάντια στα τζάκια και στο «σύστημα» (έστω και αν , στην πραγματικότητα, ο κρατισμός του απλά εξυπηρετεί τα ήδη κατεστημένα συμφέροντα) και κατάφερε να δημιουργήσει ένα grassroots κίνημα που ένιωσε επιτέλους να του μιλάνε στη γλώσσα που καταλαβαίνει. Όσον για την άλλη συνιστώσα της Κεντροδεξιάς, τους φιλελεύθερους, αναρωτιέμαι αν μπορούν , αντί να αντιδρούν σαν την Pauline Kael , να μάθουν κάτι από τον τρόπο με τον οποίο ο Αντώνης Σαμαράς κινητοποίησε ευρεία λαϊκά στρώματα , μήπως και πάψουν επιτέλους οι φιλελεύθερες ιδέες να είναι υπόθεση κάποιων ελίτ, μια χούφτας bloggers και λίγων δημοσιογράφων.

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend" , 4-6 Δεκεμβρίου 2009 ]

Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2009

Κλίμα-γκεϊτ : Η σκοτεινή πλευρά της «παγκόσμιας υπερθέρμανσης»


Phil Jones , Michael Mann, Keith Briffa, Kevin Trenberth…Κατά πάσα πιθανότητα, δεν έχετε ακούσει ποτέ αυτά τα ονόματα. Και όμως, οι επιστημονικές τους έρευνες και ανακοινώσεις, έχουν αλλάξει τις ζωές όλων μας τα τελευταία χρόνια. Βλέπετε, οι παραπάνω κύριοι είναι κάποιοι από τους επιφανείς επιστήμονες που , σε αγαστή συνεργασία με τις κυβερνήσεις και τα ΜΜΕ, μας έχουν πείσει πως η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας είναι γεγονός και οφείλεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Η θεωρία της πλανητικής υπερθέρμανσης εκλαμβάνεται πια σαν η μοναδική αλήθεια και όσοι διαφωνούν μπαίνουν στο περιθώριο και αντιμετωπίζονται περίπου σαν τους …αρνητές του Ολοκαυτώματος. Χάρη σε αυτό το υποτιθέμενο επιστημονικό κονσένσους, οι κυβερνήσεις επιβάλλουν νέους «οικολογικούς» φόρους και ψηφίζουν δρακόντειες νομοθεσίες , επιχειρήσεις εξασφαλίζουν ζεστό κρατικό χρήμα που διοχετεύεται για τη στήριξη της λεγόμενης «πράσινης οικονομίας» , τα ΜΜΕ ανεβάζουν τις θεαματικότητές τους παίζοντας με τους φόβους μας, και ξοφλημένοι πολιτικοί κερδίζουν Νόμπελ. Οι πολίτες πληρώνουν τεράστια πόσα , είτε μέσω της φορολογίας είτε μέσω πιο ακριβών τιμολογίων, αλλά οι αντιδράσεις τους είναι ελάχιστες. Εξάλλου , όλα αυτά γίνονται για καλό σκοπό, όπως μας λένε . Και όμως μια ιστορία που είδε το φως της δημοσιότητας αυτές τις μέρες, και στην οποία εμπλέκεται η αφρόκρεμα των επιστημόνων που υποστηρίζουν τη θέση της «ανθρωπογενούς πλανητικής υπερθέρμανσης» , φανερώνει πως πίσω από τα μεγάλα λόγια περί σωτηρίας του πλανήτη και τη δήθεν επιστημονική ομοφωνία , κρύβονται σκληρές διαμάχες , παραποίηση στοιχείων και ερευνητές που ενδιαφέρονται περισσότερο να προωθήσουν μια πολιτική ατζέντα παρά την επιστημονική έρευνα.

Στα μέσα Νοεμβρίου , άγνωστοι χάκερς υπέκλεψαν περίπου 61 megabytes εμπιστευτικού υλικού από τους υπολογιστές του Τμήματος Κλιματικής Έρευνας του Πανεπιστημίου East Anglia και το διοχέτευσαν στο ίντερνετ . Το υλικό περιλαμβάνει περίπου 3000 ντοκουμέντα και 1079 emails που αντάλλαξαν μερικοί από τους κορυφαίους επιστήμονες που ασχολούνται με την κλιματική αλλαγή. Από το υλικό αυτό φαίνεται πως οι επιστήμονες κατασκεύασαν ή έκρυψαν στοιχεία ώστε να στηρίξουν τη θέση τους πως η πλανητική υπερθέρμανση είναι υπαρκτή και προκαλείται από τον άνθρωπο. Σε ένα email , ο Philip Jones, Διευθυντής του Τμήματος Κλιματικής Έρευνας του East Anglia,παραδέχεται πως εφάρμοσε ένα «κόλπο» ώστε να κρύψει την πτώση της θερμοκρασίας τα τελευταία 20 χρόνια. Σε άλλο σημείο, ο ίδιος επιστήμονας αναφέρεται σε μελέτες που αμφισβητούν τη θεωρία της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής και τονίζει : «Καμιά από αυτές τις μελέτες δεν πρέπει να περιληφθεί στην έκθεση του IPCC (σ.σ. το όργανο του Ο.Η.Ε. που ασχολείται με την κλιματική αλλαγή). Ο Kevin κι εγώ θα τις κρατήσουμε με κάποιο τρόπο εκτός». Ο , περί ου ο λόγος, Kevin Trenberth πάλι, από το Εθνικό Κέντρο Ατμοσφαιρικής Έρευνας των Η.Π.Α. παραδέχεται πως δεν υπάρχουν στοιχεία που να στηρίζουν τη θέση πως η θερμοκρασία έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Όπως γράφει σε ένα email : «Δεν μπορούμε να εξηγήσουμε την έλλειψη υπερθέρμανσης…Το σύστημα παρατήρησης που έχουμε είναι ανεπαρκές» . Από άλλο σημείο του υλικού, προκύπτει πως είναι πιθανόν οι συγκεκριμένοι ερευνητές να εμπλέκονται σε παράνομη καταστροφή στοιχείων που τιμωρείται από τη νομοθεσία. Όταν οι αμφισβητίες της κλιματικής αλλαγής επικαλέστηκαν το νόμο περί ελεύθερης πρόσβασης σε πληροφορίες, για να μάθουν τα ανεπεξέργαστα στοιχεία για το κλίμα , που συμπεριλήφθηκαν στην έκθεση του IPCC που είναι γνωστή σαν AR4, οι εμπλεκόμενοι επιστήμονες φαίνεται πως δεν ήθελαν γίνουν γνωστά στο ευρύ κοινό τα emails που αντάλλαξαν για το θέμα . Έτσι , ο Phil Jones γράφει στον Michael Mann, από το Πανεπιστήμιο της Virginia : «Μπορείς να διαγράψεις τα emails που έστειλες στον Keith για το AR4 ; Ο Keith θα κάνει το ίδιο ." Τέλος, σε μια σπάνια επίδειξη …ανθρωπιάς, οι εν λόγω επιστήμονες , χαρακτηρίζουν την είδηση του θανάτου ενός συναδέλφου τους, που αμφισβητεί την κλιματική αλλαγή, σαν…«χαρμόσυνο νέο» !

Κι όμως το «Κλίμα-γκεϊτ», «ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα στην ιστορία της σύγχρονης επιστήμης» , σύμφωνα με τον Αυστραλό δημοσιογράφο Andrew Bolt , αντιμετωπίστηκε αρχικά με αδιαφορία από τα παραδοσιακά ΜΜΕ. Και αναγκάστηκαν να το καλύψουν μόνο όταν το θέμα κυριάρχησε στο ίντερνετ και στα μπλογκς. Το αξιοσημείωτο είναι πως οι εμπλεκόμενοι στην υπόθεση δεν έχουν αρνηθεί ακόμη την αυθεντικότητα αυτού του υλικού . Απλά υποστηρίζουν πως οι επικριτές τους απομόνωσαν επίτηδες κάποια σημεία ώστε να δημιουργηθούν λανθασμένες εντυπώσεις και πως, ούτως ή άλλως, πρόκειται για ιδιωτικά emails που η κλοπή και η αναπαραγωγή τους στο ιντερνετ είναι σοβαρή εγκληματική πράξη και τιμωρείται ποινικά. Όμως κατά πόσο αποτελεί ιδιωτική υπόθεση ένα θέμα που συνδέεται άμεσα με πολιτικές αποφάσεις που θα αλλάξουν ριζικά την παγκόσμια οικονομία και θα επηρεάσουν τις ζωές όλων μας τις επόμενες δεκαετίες ;

Ίσως είναι ακόμη νωρίς για να βγάλουμε συμπεράσματα για το πώς θα εξελιχθεί αυτή η υπόθεση. Το μόνο σίγουρο είναι πως κάτι σάπιο υπάρχει στον… «αγγελικό» κόσμο της οικολογικής «ευαισθησίας».

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend" , 27-29 Νοεμβρίου 2009 ]

Όταν η παραγωγή πλούτου τιμωρείται…




Σε μια εποχή που οι «πλούσιοι» (με ή χωρίς εισαγωγικά) του πλανήτη , βρίσκονται στο στόχαστρο, και μάλιστα από πολλούς θεωρούνται υπεύθυνοι για την οικονομική κρίση , στην Ελλάδα , τη χώρα του σοσιαλιστικού λαϊκισμού , δε θα μπορούσαμε παρά να βρισκόμαστε στην πρωτοπορία της νέας ιδεολογικής μόδας ! Πέρσι, η κυβέρνηση της «φιλελεύθερης» Νέας Δημοκρατίας, επέβαλε έκτακτη εισφορά στα υψηλά εισοδήματα. Φέτος, το σοσιαλιστικό ΠΑΣΟΚ προχώρησε στην έκτακτη φορολόγηση των κερδών των μεγάλων επιχειρήσεων και των τραπεζών, ενώ τη λυπητερή θα την πληρώσουν και οι ιδιοκτήτες ακινήτων εφόσον η περιουσία τους υπερβαίνει σε αντικειμενική αξία τα 400.000 ευρώ. Μάλιστα σύμφωνα με ρεπορτάζ του «Βήματος», η έκτακτη φορολόγηση στα υψηλά εισοδήματα πρόκειται να γίνει μόνιμη. Και αυτό γιατί στον διάλογο για τις αλλαγές στο φορολογικό σύστημα θα διατυπωθεί η πρόταση για την καθιέρωση ανώτατου συντελεστή φορολογίας 45% για όλα τα εισοδήματα άνω των 60.000 ευρώ ετησίως αντί του 40% που ισχύει σήμερα. Προτού, φουσκώσουμε όμως από εθνική υπερηφάνεια, για την … «κοινωνικά ευαίσθητη» πολιτική των κυβερνήσεών μας, ας δούμε τι αποτελέσματα φαίνεται να έχουν παρόμοια μέτρα στην , πάλαι πότε, φιλελεύθερη Γηραιά Αλβιώνα.

Ήταν τον περασμένο Απρίλιο όταν ο Υπουργός Οικονομικών του Ηνωμένου Βασιλείου , Άλιστερ Ντάρλινγκ, με μια κίνηση που θύμιζε το ένδοξο σοσιαλιστικό παρελθόν του κόμματός του, ανακοίνωσε πως η φορολογία στα εισοδήματα άνω των 150.000 λιρών θα αυξηθεί από το 40% στο 50%. Η απόφαση αυτή ήταν εξαιρετικά δημοφιλής τόσο στα ΜΜΕ όσο και στην κοινή γνώμη. Ακόμη και οι Συντηρητικοί του Ντεϊβιντ Κάμερον ανακοίνωσαν πως δεν πρόκειται να μειώσουν τη φορολογία τα προσεχή χρόνια, λόγω της άσχημης κατάστασης των δημόσιων οικονομικών. Για πολλούς αναλυτές , αυτή η απόφαση της κυβέρνησης Μπράουν σήμανε και το τέλος της «φιλελεύθερης εποχής» που άρχισε με τις μεταρρυθμίσεις της Θάτσερ τη δεκαετία του ’80 και οδήγησε στην ανάδειξη του Λονδίνου σε παγκόσμιο οικονομικό κέντρο. Από τον Απρίλιο του 2010, που θα ισχύσει η νέα φορολογία η Μ. Βρετανία θα έχει το μεγαλύτερο συντελεστή στα υψηλά εισοδήματα σε σχέση με όλους τους ανταγωνιστές της. Στην κομμουνιστική Κίνα, στη Γερμανία και στην Αυστραλία φτάνει το 45%, στην Ιταλία 43%, στην Ιρλανδία 41% , στη Γαλλία 40% και στις Η.Π.Α 35%.

Ευτυχώς ή δυστυχώς, τα πράγματα συνήθως δεν εξελίσσονται σύμφωνα με τις φιλόδοξες ασκήσεις επί χάρτου των μαθητευόμενων μάγων , που τυχαίνει να μας κυβερνούν . Από τον Απρίλιο, δεν περνάει εβδομάδα που κάποια εταιρεία ή κάποιος εύπορος ιδιώτης να μην ανακοινώσει την απόφαση του ή τα σχέδια του να εγκαταλείψει τη Μ. Βρετανία λόγω της υψηλής φορολογίας. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της εφημερίδας «Daily Telegraph», hedge funds που διαχειρίζονται κεφάλαια ύψους 10 δισεκατομμυρίων λιρών μεταφέρθηκαν τον τελευταίο χρόνο στην Ελβετία ενώ σύμφωνα με πληροφορίες 48 άλλες παρόμοιες εταιρίες σκέφτονται να μεταφέρουν την έδρα τους. Η avant garde καλλιτέχνης Tracey Amin ανακοίνωσε τον προηγούμενο μήνα την απόφαση της να μετακομίσει στη Γαλλία επειδή οι φόροι στη Μ.Βρετανία είναι πολύ υψηλοί και «δεν υπάρχουν κίνητρα για να δουλέψεις σκληρά» . Ο , βραβευμένος με Όσκαρ, Βρετανός ηθοποιός Michael Caine απείλησε πως θα επιστρέψει στην Αμερική, προσθέτοντας με οργή : «Έχουμε 3.5 εκατομμύρια δικαιούχους επιδομάτων, και εγώ που είμαι 76 χρονών, δουλεύω από τις 6 το πρωί για να τους συντηρήσω . Ας στρωθούν όλοι στη δουλειά, , ώστε να εξοικονομήσουμε κάποια δισεκατομμύρια και να μπορέσουμε να μειώσουμε τους φόρους». Ο Guy Hands,πρόεδρος της εταιρίας Terra Firma, πούλησε το σπίτι του στο Λονδίνο και μετακινήθηκε στο φορολογικό παράδεισο της νήσου Guernsey ενώ ο πολυεκατομμυριούχος μαικήνας των τεχνών David Landau , επέστρεψε στον τόπο καταγωγής του, την Ιταλία. Ο Huge Osmond που έχει συγκεντρώσει περιουσία 350 εκατομμυρίων λιρών , από επιχειρήσεις όπως η Pizza Express ,δήλωσε πως «Οι πολίτες ερευνούν τις δυνατότητες να μετακινηθούν σε μέρη όπως το Μονακό, το Λουξεμβούργο, η Ελβετία. Η κυβέρνηση δεν μπορεί να καταλάβει, ότι μπορούμε να λειτουργήσουμε και από άλλη έδρα .»

Πολλοί αναλυτές εκτιμούν πως η τάση φυγής θα γίνει πιο έντονη, όσο πλησιάζει ο Απρίλιος του 2010, οπότε και θα αρχίσουν να εφαρμόζονται οι νέοι φορολογικοί συντελεστές. Το παράδοξο είναι πως η βρετανική κυβέρνηση ευελπιστεί να συγκεντρώσει μόλις, 2,4 δισεκατομμύρια λίρες από το νέο μέτρο, ποσό που είναι μάλλον σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στο έλλειμμα των 175 δισεκατομμυρίων λιρών! Aπό την άλλη , σύμφωνα με εκτιμήσεις, η αυξημένη φορολογία προβλέπεται πως θα διώξει από τη χώρα το λιγότερο 25.000 ανθρώπους, θα ενθαρρύνει τη φοροδιαφυγή και στο τέλος όχι μόνο δε θα φέρει, αλλά και θα στοιχίσει χρήματα στα δημόσια ταμεία.

Ο Δήμαρχος του Λονδίνου, Μπόρις Τζόνσον, είναι από τους λίγους πολιτικούς που προτείνει την άμεση επαναφορά της φορολογίας στο 40% . Σε ένα άρθρο του στον « Daily Telegraph» που θα μπορούσε να γραφτεί και για την ελληνική πραγματικότητα, επισημαίνει πως η απόφαση της κυβέρνησης Μπράουν « δεν έχει καμιά σχέση με τις ανάγκες της οικονομίας. Είναι καθαρά πολιτική πράξη.» Ο Τζόνσον κατηγορεί την κυβέρνηση πως βάζει τα πιο παραγωγικά μέλη της κοινωνίας να πληρώσουν την κυβερνητική κακοδιαχείριση των δημόσιων οικονομικών. «Η κυβέρνηση είναι υπεύθυνη για τις υψηλές μισθολογικές δαπάνες του δημοσίου.», γράφει «Ο μέσος δημόσιος υπάλληλος κερδίζει σήμερα 74 λίρες περισσότερες την εβδομάδα, σε σχέση με τους υπαλλήλους του ιδιωτικού τομέα, με καλύτερη μάλιστα σύνταξη και πολλά επιδόματα» Και καταλήγει «Οι Εργατικοί θέλουν να παρουσιάσουν όσους αντιτίθενται στη νέα φορολογία σαν απερίσκεπτους υπερασπιστές των πλούσιων. Δεν είμαστε. Οι πραγματικά πλούσιοι θα προσλάβουν έναν πιο ικανό λογιστή ή θα μεταφερθούν στη Ζυρίχη. Αυτό που θέλουμε να προστατεύσουμε είναι το επιχειρηματικό πνεύμα που ήταν τόσο ζωτικό για την θεαματική ανάπτυξη της χώρας μας τα τελευταία 25 χρόνια, μια ανάπτυξη που βοήθησε εν τέλει όλα τα κοινωνικά στρώματα»

Η Ελλάδα βέβαια δεν έχει κάποιο οικονομικό θαύμα για να υπερασπιστεί . Όσο για το «επιχειρηματικό πνεύμα», αυτό είναι κλινικά νεκρό εδώ και πολλά χρόνια, χάρη στην πολιτική του μεγάλου και σπάταλου κράτους που ακολούθησαν όλοι οι πολιτικοί μας από την Μεταπολίτευση και μετά. Υπάρχουν όμως ακόμη κάποιοι Έλληνες που δουλεύουν σκληρά και προσπαθούν για το καλύτερο μέσα σε ένα αντίξοο περιβάλλον, που καταπνίγει κάθε δημιουργική προσπάθεια. Με τα νέα μέτρα, η κυβέρνηση, αντί να μειώσει δραστικά τις κρατικές δαπάνες, βάζει τα πιο παραγωγικά μέλη της κοινωνίας και τους δημιουργούς του πλούτου να πληρώσουν για την κρατική σπατάλη , τους αθρόους διορισμούς στο Δημόσιο και τα Βατοπέδια. Και αυτή η πολιτική που θα στερήσει από τους Έλληνες και τα τελευταία κίνητρα να δημιουργήσουν και να πετύχουν , στην γλώσσα της κυβέρνησης , βαφτίζεται «κοινωνική δικαιοσύνη»…

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend" , 27-29 Νοεμβρίου 2009 ]

Παρασκευή 20 Νοεμβρίου 2009

Αναζητώντας το...χαμένο οικονομικό φιλελευθερισμό των υποψηφίων αρχηγών της Ν.Δ.

Όσο παράδοξο και αν ακούγεται, στα τελευταία πεντέμισι χρόνια που η «φιλελεύθερη» «Νέα Δημοκρατία» κυβέρνησε την Ελλάδα, γίναμε μάρτυρες του θριάμβου του μεγάλου και σπάταλου κράτους. Ιδρύθηκαν πάνω από 350 νέοι δημόσιοι οργανισμοί, οι δημόσιοι υπάλληλοι ξεπέρασαν για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού έθνους το μισό εκατομμύριο, οι δαπάνες του δημόσιου τομέα αυξήθηκαν από 39% του ΑΕΠ το 2003 σε 42% του ΑΕΠ το 2009 και η συνολική φορολογική και ασφαλιστική επιβάρυνση μιας μέσης Ελληνικής οικογένειας αυξήθηκε από 39,5% το 2004, στο 42,7% το 2008. Σαν αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής, η χώρα βρίσκεται στα πρόθυρα της οικονομικής κατάρρευσης. Το δημόσιο χρέος οδεύει προς το ιλιγγιώδες 120%, ενώ το έλλειμμα αγγίζει το ποσοστό ρεκόρ του 12,5%. Στις εκλογές του Οκτωβρίου, η «Νέα Δημοκρατία» τιμωρήθηκε με το χαμηλότερο ποσοστό της ιστορίας της . Ύστερα από αυτά τα …λαμπρά επιτεύγματα , θα περίμενε κανείς πως στην προεκλογική εκστρατεία για την ανάδειξη νέου αρχηγού του κόμματος , θα θίγονταν ζητήματα όπως : Ποιο πρέπει να είναι το ιδεολογικό στίγμα του κόμματος στον κρίσιμο τομέα της οικονομίας; Ποιός πρέπει να είναι ο ρόλος του κράτους; Tί συνέβη και η «Νέα Δημοκρατία» κυβέρνησε σαν μια μεταμοντέρνα εκδοχή του ΠΑΣΟΚ της «ηρωικής» περιόδου 1981-1985.; Μια τέτοια συζήτηση δε φαίνεται να γίνεται. Κάθε φορά που οι υποψήφιοι αρχηγοί αγγίζουν το φλέγον ζήτημα της οικονομίας, ο λόγος τους χαρακτηρίζεται από γενικόλογες αναφορές και επιτηδευμένη ιδεολογική ασάφεια . Η πολύ καλή ιδέα της ΟΝΝΕΔ Παλαιού Φαλήρου να απευθύνει ένα ερωτηματολόγιο με 23 συγκεκριμένα ερωτήματα, στους υποψήφιους αρχηγούς , σε συνδυασμό με παλαιότερες δηλώσεις τους, ίσως μας επιτρέψει να ρίξουμε κάποιο , έστω αχνό, φώς στις απόψεις τους για την οικονομία .

Η «φιλελεύθερη» Ντόρα

Την Ντόρα Μπακογιάννη την ακολουθεί η ρετσινιά της «φιλελεύθερης». Σε μια χώρα, όμως όπου ο κρατισμός κάθε μορφής αποτελεί την κυρίαρχη ιδεολογία , μια τέτοια ρετσινιά δεν φέρνει ψήφους. Οπότε η κυρία Μπακογιάννη κάνει ότι μπορεί για να απαλλαγεί από αυτήν , και όπως θα δούμε από τις απαντήσεις της στο ερωτηματολόγιο, τα καταφέρνει πολύ καλά. Η πρώην Δήμαρχος Αθηναίων είναι λοιπόν υπέρ της απελευθέρωσης των κλειστών επαγγελμάτων. Στο ασφαλιστικό, τάσσεται υπέρ ενός μικτού συστήματος όπου οι ασφαλισμένοι θα καταβάλλουν υποχρεωτικά ένα ποσοστό εισφορών για τη διασφάλιση του αναδιανεμητικού χαρακτήρα και μιας ελάχιστής εγγυημένης σύνταξης , αλλά ως προς το υπόλοιπο θα μπορούν να επιλέξουν μεταξύ ενός δημοσίου ή ιδιωτικού προγράμματος κεφαλοποιητικού χαρακτήρα. Και κάπου εδώ τελειώνουν οι φιλελεύθερες εκλάμψεις της . Η Ντόρα Μπακογιάννη τάσσεται εναντίον της άρσης της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων και αποφεύγει να επιλέξει μεταξύ ενός φορολογικού συστήματος που θα βασίζεται στον ενιαίο φορολογικό συντελεστή (που συνήθως υποστηρίζουν οι φιλελεύθεροι) , και ενός συστήματος που θα βασίζεται στον προοδευτικό συντελεστή (που υποστηρίζουν οι σοσιαλδημοκράτες), τονίζοντας πως το μείζον ζήτημα στην Ελλάδα είναι η πάταξη της φοροδιαφυγής. Στο καίριο ερώτημα αν προτιμάει ένα φιλελεύθερο μοντέλο περιστολής κρατικών δαπανών και τόνωσης ανταγωνιστικότητας ή ένα κεϋνσιανό μοντέλο αύξησης δημοσίων δαπανών, τόνωσης ρευστότητας και δημιουργίας υποδομών, η πρώην Υπουργός Εξωτερικών επιλέγει έναν τρίτο δρόμο, αφού όπως διευκρινίζει «η οικονομική κρίση απέδειξε ότι αυτό που χρειάζεται είναι ευελιξία και δημιουργικότητα, όχι δογματισμοί». Ο «νερωμένος» (στην καλύτερη περίπτωση) φιλελευθερισμός της Ντόρας Μπακογιάννη δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει. Πέρυσι τέτοια εποχή, η «φιλελεύθερη», κατά τ’ άλλα, πολιτικός ανακάλυπτε την κρυφή γοητεία του κρατισμού και έβρισκε τη λύση για τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας στο ακόμη περισσότερο κράτος. Σε ομιλία της στη συνεδρίαση της Νομαρχιακής Συνέλευσης Βόρειας Αττικής της ΝΔ , το Νοέμβριο του 2008, δήλωνε μεταξύ άλλων : « Η παράταξη μας δεν ήταν ποτέ οπαδός της αχαλίνωτης οικονομικής δραστηριότητας...Η ανεξέλεγκτη κρίση μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με ισχυρή πολιτική και κρατική παρέμβαση…Οι κυβερνήσεις έχουν τον πρώτο λόγο για να αντιμετωπίσουν τις καταστροφικές επιπτώσεις της πλήρους αποτυχίας του μοντέλου αυτού , της ασύδοτης ανάπτυξης του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος και της επακόλουθης κατάρρευσης των χρηματιστηριακών αγορών.» Αναρωτιέται βέβαια κανείς σε τί διαφέρει η παραπάνω "φιλελεύθερη" ανάλυση από τις αριστερίστικες κορώνες του κύριου Αλαβάνου ή τον κεϋνσιανισμό του Γιώργου Παπανδρέου.

Ο…μαθητής του Γκαλμπρεϊθ

Οι απαντήσεις του Αντώνη Σαμαρά κινούνται πάνω κάτω στο ίδιο ιδεολογικό πλαίσιο με τις απαντήσεις της Ντόρας Μπακογιάννη. Είναι μεν υπέρ της εισαγωγής στοιχείων κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα στο ασφαλιστικό σύστημα αλλά πιστεύει πως δεν πρέπει να ανοίξουν όλα τα κλειστά επαγγέλματα. Είναι υπέρ ενός διττού φορολογικού συστήματος (και με ενιαίο και με προοδευτικό συντελεστή) ενώ αποφεύγει να απαντήσει στο θέμα της άρσης της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων («απαιτεί μελέτη» ). Όταν τον καλούν να επιλέξει μεταξύ κευνσιανού και φιλελεύθερου μοντέλου, απαντάει κι αυτός «άλλο».Προφανώς, μετά τον Ανδρέα Παπανδρέου που αναζητούσε τον τρίτο δρόμο προς το σοσιαλισμό, εν έτει 2009 οι υποψήφιοι για την αρχηγία της «Νέας Δημοκρατίας» αποφάσισαν να αναζητήσουν το δικό τους τρίτο δρόμο προς το…φιλελευθερισμό. Και οι απαντήσεις του Αντώνη Σαμαρά, γνήσιου τέκνου της παραδοσιακής κρατικίστικης ελληνικής Δεξιάς, είναι αναμενόμενες. Εξάλλου είναι ο πολιτικός που ανέτρεψε μια κυβέρνηση , εξαιτίας της αντίθεσης του στην ιδιωτικοποίηση του ΟΤΕ. Ο Αντώνης Σαμαράς, παρότι δηλώνει υπερήφανος για τις ιδέες της κεντροδεξιάς που θριαμβεύουν παντού , είναι ίσως ο μοναδικός πολιτικός συντηρητικού ή φιλελεύθερου κόμματος παγκοσμίως που θεωρεί σαν ιδεολογικό μέντορα του τον εκλιπόντα οικονομολόγο και γκουρού της αμερικάνικης Αριστεράς Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ. Σε πρόσφατες δηλώσεις του, επίσης , έχει ταχθεί υπέρ ενός κράτους ρυθμιστή σε αντίθεση με το «κράτος-νυχτοφύλακα» των φιλελεύθερων και το «κράτος-επιχειρηματία» των σοσιαλιστών. Μάλιστα σε πρόσφατο άρθρο, του στην «Ημερησία», έδωσε και ένα εθνικιστικό …άρωμα στον οικονομικό παρεμβατισμό του, αφού αναφέρθηκε με επαινετικά λόγια στην κρατική στήριξη για λόγους εθνικού συμφέροντος που παρείχαν η Μέρκελ και ο Σαρκοζί στις εγχώριες επιχειρήσεις κατά την οικονομική κρίση.

Ο μεταρρυθμιστής Παναγιώτης Ψωμιάδης!

Και ποιος θα μου το λέγε πως θα ερχόταν κάποτε η ώρα, να πω καλά λόγια για τον Παναγιώτη Ψωμιάδη ! Και όμως, όσο και αν δεν το πιστεύετε, ο Νομάρχης Θεσσαλονίκης είναι ο πιο φιλελεύθερος από τους τρείς υποψήφιους ! Είναι ο μόνος που πιστεύει σε ένα μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης που θα στηρίζεται στην περικοπή δαπανών και ενίσχυση ανταγωνισμού (προσθέτοντας βέβαια πως η δημιουργία υποδομών είναι επίσης απαραίτητη σε πάρα πολλούς τομείς). Επιπλέον, είναι ο μόνος που υποστηρίζει την άρση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων («αλλά από εδώ και πέρα», όπως τονίζει, «ώστε να αποφευχθεί η κοινωνική αναταραχή.») Τέλος, είναι υπέρ της εισαγωγής στοιχείων κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα στο ασφαλιστικό σύστημα. Την γενικά φιλελεύθερη εικόνα του θολώνει η θέση του εναντίον της απελευθέρωσης των κλειστών επαγγελμάτων.

Το άλλο πρόσωπο του ελληνικού κρατισμού

Σε μια εποχή όπου χρειάζονται ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις, για να ξεφύγουμε από τα αδιέξοδα που δημιούργησε η λογική του μεγάλου και σπάταλου κράτους, οι δύο κύριοι υποψήφιοι για την αρχηγία της ΝΔ αδυνατούν να πάρουν ξεκάθαρες και τολμηρές θέσεις ακόμη και σε θέματα για τα οποία συμφωνεί μια μεγάλη μερίδα της ελληνικής κοινωνίας, όπως η απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων ή άρση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων. Εγκλωβισμένοι σε μισόλογα , γενικότητες και …τρίτους δρόμους, που συνήθως είναι άλλοθι για την απόλυτη απραξία , δε φαίνεται να έχουν διδαχθεί τίποτε από την αποτυχία της κυβέρνησης Καραμανλή και αδυνατούν να προσφέρουν μια φιλελεύθερη εναλλακτική λύση στον νέο-κεϋνσιανισμό του Γιώργου Παπανδρέου . Είτε με την «φιλελεύθερη» Ντόρα Μπακογιάννη στο τιμόνι της , είτε με τον «πατριώτη» Αντώνη Σαμαρά, η «Νέα Δημοκρατία», φαίνεται πως θα εξακολουθήσει να αποτελεί την άλλη πλευρά στο υποτιμημένο νόμισμα του ελληνικού κρατισμού.

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend" , 20-22 Νοεμβρίου 2009 ]

Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2009

Είκοσι χρόνια μετά: Τί απέμεινε από εκείνη τη βραδιά του Νοεμβρίου ;


Είκοσι χρόνια μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, ο Γάλλος δημοσιογράφος Guy Sorman έγραψε : « H Ιστορία είναι γεμάτη με τείχη , που όμως πάντα είχαν σκοπό να αποτρέψουν την εισβολή των «βαρβάρων» . Ένα τείχος που εμπόδιζε τους πολίτες να διαφύγουν ήταν πράγματι χωρίς προηγούμενο. Πόσο μάλλον, όταν εμπόδιζε τους ανθρώπους να εγκαταλείψουν μια , υποτίθεται , ιδεατή κοινωνία για το … μισητό καπιταλισμό». Και πράγματι, το Τείχος του Βερολίνου ήταν το σύμβολο όχι μόνο της οικονομικής και πολιτικής, αλλά και της ηθικής χρεωκοπίας του κομμουνισμού . Αυτό το σύστημα που γέννησε τόσες ελπίδες και χαιρετίστηκε από διανοούμενους και πολιτικούς σε όλο τον κόσμο σαν μια νέα αυγή για την ανθρωπότητα , υποσχέθηκε πως θα δημιουργούσε έναν επίγειο παράδεισο και θα απελευθέρωνε τους εργάτες από την εκμετάλλευση του καπιταλισμού . Μόνο που εν τέλει αυτός ο παράδεισος έμοιαζε περισσότερο με ένα κλουβί, όπου οι …«έγκλειστοι» είχαν τροφή και νερό, αλλά στερούνταν τον καθαρό αέρα της ελευθερίας . Ο μόνος τρόπος για να διατηρηθούν στη ζωή αυτά τα καθεστώτα ήταν ένα πανίσχυρο αστυνομικό κράτος και ο «μπαμπούλας» του Κόκκινου Στρατού. Πριν χτιστεί το τείχος, 197,000 Ανατολικογερμανοί διέφυγαν στη Δυτική Γερμανία μόνο το 1950, 165,000 το 1951, 182,000 το 1952 και 331,000 το 1953. Μπροστά στο υπαρκτό κίνδυνο να απομείνουν σε μια χώρα χωρίς πολίτες, παρέα μόνο με τα αγάλματα του Μάρξ και του Λένιν, οι ηγέτες του Κομμουνιστικού Κόμματος αποφάσισαν να χτίσουν ένα τείχος που θα προστάτευε τον κομμουνιστικό παράδεισο από τον…όφι του καπιταλισμού. Χρειάστηκε να περάσουν 28 ολόκληρα χρόνια και περίπου χίλιοι άνθρωποι , που προσπάθησαν να αποδράσουν από το Τείχος, να χάσουν τη ζωή τους , μέχρι εκείνη τη νύχτα της 9ης Νοεμβρίου του 1989, όταν ο γερμανικός λαός γκρέμισε αυτό το μισητό σύμβολο, για το οποίο μόλις στις αρχές του ίδιου έτους ο Έριχ Χόνεκερ, έλεγε πως θα βρίσκεται στη θέση του ακόμη και σε 100 χρόνια. Ο εφιάλτης του κομμουνισμού είχε λάβει τέλος για την Ευρώπη!

Τα δώρα της ελευθερίας

Είκοσι χρόνια μετά , όταν οι δημοσιογράφοι ρωτάνε τον Πολωνό διανοούμενο και φυλακισμένο την περίοδο του κομμουνισμού , Adam Michnik για τη μετακομμουνιστική εμπειρία της χώρας του, εκείνος απαντάει γεμάτος ενθουσιασμό : « Η Πολωνία δεν είχε τόσο καλή εικοσαετία ποτέ τα τελευταία τριακόσια με τετρακόσια χρόνια! Είμαστε στην πλευρά της Δύσης. Είμαστε κυρίαρχο κράτος. Έχουμε όλες τις πολιτικές ελευθερίες. Δημοκρατικές εκλογές. Ανοιχτά σύνορα. Δεν υπάρχει λογοκρισία. Είναι μια φανταστική αλλαγή!» . Και ένας ανώνυμος Τσέχος πολίτης επισημαίνει στη «Wall Street Journal» ότι η μεγαλύτερη αλλαγή , είναι πως πια το γκρι απέκτησε χρώμα! Και πράγματι, αρκεί να ταξιδέψεις σε οποιαδήποτε χώρα του πρώην Ανατολικού Μπλοκ για να καταλάβεις αμέσως τις τεράστιες αλλαγές που έγιναν τα τελευταία χρόνια . Οι μουντές πόλεις έχουν μεταμορφωθεί σε περιζήτητους τουριστικούς προορισμούς . Οι τεράστιες ουρές μπροστά στα καταστήματα τροφίμων έχουν πια εξαφανιστεί. Στους δρόμους βλέπεις ακριβές μπουτίκ, καλόγουστα εστιατόρια και μοδάτα μπαράκια, που συνήθως είναι γεμάτα μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες . Κάποιοι ουρανοξύστες έχουν αρχίσει να ξεπηδούν εδώ και εκεί. Στο βλέμμα των ανθρώπων διακρίνεις τη δίψα να αποκτήσουν όλα αυτά που στερήθηκαν τόσες δεκαετίες . Ο κόσμος μπορεί πια να ονειρεύεται , να κάνει σχέδια για το μέλλον, να ταξιδεύει στο εξωτερικό, να μιλάει ελεύθερα και (γιατί όχι ;) να πλουτίζει . Το μόνο που θυμίζει το παρελθόν είναι τα γκρίζα και ογκώδη κομμουνιστικά κτίρια , αλλοτινά σύμβολα της κρατικής καταπίεσης, που στέκουν ακόμη στη θέση τους και παρακολουθούν σκυθρωπά και απορημένα τις αλλαγές που έφερε η ελευθερία …..

Η επιστροφή του αυταρχισμού και του κρατισμού

Αναμφισβήτητα, οι περισσότερες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης έχουν πετύχει πολλά αυτά τα είκοσι χρόνια . Βιάστηκαν όμως όσοι πίστεψαν πως με τα γεγονότα του 1989 ήρθε το «τέλος της ιστορίας» και πως ο θρίαμβος της φιλελεύθερης δημοκρατίας ήταν βέβαιος και αναπόφευκτος και σε αυτή την πλευρά του πλανήτη. Ο ιστορικός ντετερμινισμός του Φουκουγιάμα αποδείχθηκε το ίδιο ουτοπικός και λανθασμένος όσο και αυτός του Μαρξ. Ο εθνικισμός των πρώτων μετακομμουνιστικών χρόνων οδήγησε την πρώην Γιουγκοσλαβία σε πολεμικές περιπέτειες που γύρισαν το ρολοϊ της ιστορίας πολλά χρόνια πίσω . Τα τελευταία χρόνια, ανησυχητική είναι η στροφή προς αυταρχικές λύσεις που παρατηρείται σε πολλές χώρες της περιοχής . Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η νέα Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο πρώην πράκτορας της KGB εγκαθίδρυσε, με την απαραίτητη δημοκρατική νομιμοποίηση βέβαια, ένα καθεστώς για το οποίο η τήρηση της τάξης αποτελεί προτεραιότητα και οι ατομικές ελευθερίες θεωρούνται μάλλον μια δυτική πολυτέλεια. Η εξωτερική πολιτική της χώρας καταφεύγει συχνά σε έναν επιθετικό εθνικισμό ενώ στην οικονομία κυριαρχούν απόλυτα οι άνθρωποι που απολαμβάνουν της κρατικής εύνοιας . Και άλλες χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, όπως το Αζερμπαϊτζάν, η Αρμενία ή το Ουζμπεκιστάν ακολουθούν το μοντέλο της Ρωσίας ενώ ο , εδώ και 15 χρόνια, πρόεδρος της Λευκορωσίας Λουκασένκο ,που θεωρεί «τρομοκράτη» όποιον συμμετέχει σε αντιπολιτευτικές ομάδες , έχει χαρακτηριστεί ως «ο τελευταίος δικτάτορας της Ευρώπης». Και οι τάσεις της κοινής γνώμης όμως φαίνεται να ακολουθούν τις επιλογές της πολιτικής ηγεσίας. Σύμφωνα με δημοσκόπηση της Pew Research Center λιγότερο από το 1/3 των Ουκρανών εγκρίνουν τη μετάβαση προς μια πολυκομματική δημοκρατία.. Στη Ρωσία, η πλειοψηφία θρηνεί την απώλεια της Σοβιετικής Ένωσης, ενώ σχεδόν οι μισοί λένε πως θα έπρεπε να υπάρχει μια Ρωσική Αυτοκρατορία. Τελικά αποδεικνύεται πως δεν είναι εύκολο να ανθίσει η φιλελεύθερη πλουραλιστική δημοκρατία σε χώρες που δεν έχουν ούτε τους απαραίτητους θεσμούς, ούτε την ιστορική παράδοση για να τη στηρίξουν.

Όμως και στην υπόλοιπη Ανατολική Ευρώπη βρίσκουμε παραλλαγές αυτού του αυταρχικού μοντέλου, έστω στην πιο ήπια και «ευρωπαϊκή» εκδοχή του . Κόμματα που υποστηρίζουν τον κρατισμό στην οικονομία σε συνδυασμό με μια επιστροφή στις παραδοσιακές οικογενειακές αξίες και στη θρησκεία γίνονται όλο και πιο δημοφιλή . Το κόμμα Fidesz στην Ουγγαρία ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του ‘80 σαν μια φιλελεύθερη οργάνωση νεολαίας που ζητούσε μικρότερη κυβέρνηση και περισσότερη ατομική ελευθερία. Στις εκλογές του 2006 ο ηγέτης του κόμματος Viktor Orban απέσπασε το 42% των ψήφων με μια ρητορική που συνδύαζε τον συντηρητισμό σε κοινωνικά θέματα μαζί με υποσχέσεις για εμπορικό προστατευτισμό και κρατικοποιήσεις. Κόμματα με ανοιχτά ρατσιστική ατζέντα εναντίον των Ρόμα, των ομοφυλόφιλων και άλλων μειονοτήτων σημειώνουν επιτυχίες σε βαλκανικές χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία ή η Σερβία . Στη Σλοβακία, το Εθνικό Κόμμα , του οποίου ο αρχηγός έχει πλούσιο …ποινικό μητρώο και οραματίζεται να… ισοπεδώσει τη Βουδαπέστη, πήρε το 12% των ψήφων και συμμετέχει στην παρούσα κυβέρνηση μαζί με το λαϊκιστικό σοσιαλιστικό κόμμα που ζητάει την επιβράδυνση των οικονομικών μεταρρυθμίσεων . Παρότι, η πλειοψηφία των πολιτών υποστηρίζει ακόμη τη μετάβαση στη δημοκρατία και τον καπιταλισμό, το ποσοστό αυτό ολοένα και μειώνεται. Στην Ουγγαρία η υποστήριξη στον καπιταλιστικό τρόπο οργάνωσης της οικονομίας έπεσε από 80% το 1991 στο 46% σήμερα .

Αποτυχία της ελεύθερης αγοράς ;

Πολλοί πιστεύουν πως αυτές οι εξελίξεις είναι μια απάντηση στην αποτυχία της ελεύθερης αγοράς να βρει λύσεις στα προβλήματα των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης. Με μια πιο προσεκτική ματιά όμως , διαπιστώνει κανείς πως το πρόβλημα είναι ότι τελικά οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν δεν ήταν τόσο βαθιές όσο θα έπρεπε . Παρότι κάθε χώρα έχει τις ιδιαιτερότητες της, οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις φαίνεται να έχουν βαλτώσει τα τελευταία χρόνια. Η αγορά εργασίας παραμένει ανελαστική, οι ιδιωτικοποιήσεις καθυστερούν, το θεσμικό πλαίσιο προστασίας των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων είναι αδύναμο και η γραφειοκρατία βάζει εμπόδια στην επιχειρηματική δραστηριότητα. Το μεγάλο κράτος είναι πανταχού παρόν στην Ανατολική Ευρώπη. Σύμφωνα με τη Eurostat, οι κρατικές δαπάνες σαν ποσοστό του ΑΕΠ παραμένουν πολύ υψηλές. Στην Τσεχία, από το 50% το 1994 βρίσκονται στο 45% το 2005. Στην Πολωνία από το 48% το 1995 στο 43% το 2005, ενώ στην Ουγγαρία το ποσοστό ανέβηκε από το 50% το 1995 στο 51% το 2005. Στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα . Το κράτος εξακολουθεί να ελέγχει ζωτικούς τομείς της οικονομίας. Σε χώρες όπως το Ουζμπεκιστάν εκπονούνται ακόμη «πενταετή προγράμματα» σοβιετικού τύπου! Όπου έγιναν «ιδιωτικοποιήσεις» , οι απαράτσικ του Κομμουνιστικού Κόμματος μεταμορφώθηκαν εν μια νυκτί σε «επιχειρηματίες» και απέκτησαν , με αδιαφανείς διαδικασίες, τις , ως τότε, κρατικές εταιρίες. Φυσικό επακόλουθο του μεγάλου κράτους είναι η διαφθορά των κρατικών αξιωματούχων, ένα φαινόμενο που οι πολίτες της Ανατολικής Ευρώπης σε όλες τις δημοσκοπήσεις κρίνουν σαν το σημαντικότερο πρόβλημα των κοινωνιών τους. Μια επιχείρηση για να αποκτήσει άδεια ώστε να πραγματοποιήσει μια επένδυση θα πρέπει να δωροδοκήσει κρατικούς υπαλλήλους και πολιτικούς , ενώ οι συνεισφορές των επιχειρήσεων σε πολιτικά κόμματα ανταμείβονται με δουλειές από το κράτος, αν το κόμμα κερδίσει την εξουσία. Πολλοί πολιτικοί ενώ δημόσια μιλούν τη γλώσσα του φιλελευθερισμού και των μεταρρυθμίσεων , ιδιωτικά χρησιμοποιούν το κράτος για να πλουτίσουν αυτοί και οι προστατευόμενοί τους.

Αντίθετα, οι χώρες εκείνες οι οποίες προχώρησαν στις πιο τολμηρές φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις, γνωρίζουν και την πιο εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Εσθονίας. Μετά την πτώση του κομμουνισμού, οι κυβερνήσεις της μικρής βαλτικής χώρας προχώρησαν σε κατάργηση των δασμών , θέσπισαν ένα χαμηλό ενιαίο συντελεστή φορολογίας (Flat-Tax) στα προσωπικά εισοδήματα , μηδένισαν τους φόρους στα εταιρικά κέρδη , ισοσκέλισαν τον προϋπολογισμό και μείωσαν δραστικά το δημόσιο χρέος. Οι κρατικές δαπάνες έπεσαν στο 36% του Α.Ε.Π. Η πολιτική αυτή είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ κατά 6,9% την περίοδο 1995-2004 , την στιγμή που η πιο ραγδαία αναπτυσσόμενη χώρα της πρώην κομμουνιστικής Κεντρικής Ευρώπης , η Πολωνία σημείωνε αύξηση 4,5% . Την ίδια περίοδο, το κατά κεφαλήν εισόδημα ενισχύθηκε κατά 96% , ποσοστό διπλάσιο από αυτό της Ουγγαρίας . Ταυτόχρονα, σύμφωνα με όλους τους διεθνείς δείκτες , η Εσθονία έχει τη χαμηλότερη διαφθορά μεταξύ των πρώην κομμουνιστικών χωρών.

Η ελπίδα είναι ζωντανή

Είκοσι χρόνια λοιπόν μετά, ο κίνδυνος για τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης δεν είναι τόσο η επιστροφή του κομμουνισμού, όσο το πάγωμα των μεταρρυθμίσεων και η διολίσθηση στον αυταρχισμό του ισχυρού κράτους. Ακόμη και ο Adam Michnic , ενθουσιώδης για τα επιτεύγματα της χώρας του κατά τη μετακομμουνιστική περίοδο, δεν είναι καθόλου βέβαιος πως η φιλελεύθερη δημοκρατία θα είναι το μέλλον για την Ανατολική Ευρώπη. «Είμαστε στη σωστή κατεύθυνση», επισημαίνει , «αλλά βρισκόμαστε σε ένα στενό μονοπάτι. Ένα λάθος βήμα και ακόμη και η Πολωνία που είναι μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, μπορεί να γίνει Ρωσία.».

Και αν σε κάποιους αυτό το άρθρο φάνηκε πιο απαισιόδοξο απ’ όσο πρέπει, όταν μάλιστα γιορτάζουμε μια τέτοια λαμπρή επέτειο, ας μεταφερθούμε νοητά στο Βερολίνο, εκείνη τη βραδιά του Νοεμβρίου του 1989 , όταν το Τείχος έπεφτε και εκατομμύρια σκλάβοι της, άλλοτε κραταιάς, Σοβιετικής Αυτοκρατορίας αποκτούσαν επιτέλους την ελευθερία τους. Ας μεταφερθούμε σε εκείνη τη μαγική βραδιά, εν μέσω τρελών πανηγυρισμών και με την μπύρα να ρέει άφθονη, και ας κρατήσουμε από αυτή το μήνυμα πως ακόμη και τα πιο τολμηρά όνειρα ελευθερίας μπορούν κάποια στιγμή να γίνουν πραγματικότητα. Το 1989 απέδειξε πως όλα είναι δυνατά .

[ Δημοσιεύτηκε στη
"Metropolis Weekend", 13-15 Νοεμβρίου 2009 ]

Παρασκευή 6 Νοεμβρίου 2009

H Ayn Rand επιστρέφει (ξανά και ξανά και ξανά...)


Αυτό το μήνα κυκλοφόρησαν στις Η.Π.Α. δύο νέες βιογραφίες της Ρωσοαμερικανίδας συγγραφέα Ayn Rand. Εικοσιεπτά χρόνια μετά το θάνατό της, οι εφημερίδες και τα περιοδικά όλου του κόσμου, από το «New York» μέχρι τον “Economist” γεμίζουν, γι’ άλλη μια φορά, με αφιερώματα στη ζωή και στο έργο της. . Και αν το πιο γνωστό μυθιστόρημα της Ayn Rand, το “Atlas Shrugged”, αρχίζει με το ερώτημα «Ποιός είναι ο John Galt;», νομίζω πως και αυτό το άρθρο , δεδομένου του ότι η συγγραφέας δεν είναι τόσο γνωστή στην Ελλάδα όσο στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, πρέπει να αρχίσει με το ίδιο ερώτημα, ελαφρώς παραλλαγμένο : « Ποια είναι η Ayn Rand; »; Ποιά είναι λοιπόν αυτή η γυναίκα , με το διαπεραστικό βλέμμα , τη μαύρη κάπα στους ώμους και το μόνιμο τσιγάρο στο χέρι ; Ποιά είναι αυτή η συγγραφέας , που το πιο δημοφιλές της μυθιστόρημα ψηφίστηκε στις ΗΠΑ ως το βιβλίο με τη μεγαλύτερη επιρροή μετά τη Βίβλο;

Το πραγματικό όνομα της Ayn Rand ήταν Alisa Rosenbaum. Γεννήθηκε στην Αγία Πετρούπολη το 1905 σε μια εύπορη εβραϊκή οικογένεια, που όπως οι περισσότεροι κοσμοπολίτες αστοί της περιόδου πριν τον Μεγάλο Πόλεμο, έδινε μεγάλη σημασία στη μόρφωση και στην πνευματική καλλιέργεια . Η μικρή Alisa έμοιαζε με τους ήρωες των μελλοντικών της μυθιστορημάτων. Έξυπνη, φιλόδοξη, απόλυτη στις απόψεις της, αλλά και ιδιαίτερα μοναχική . Στο σχολείο, καθόταν στα τελευταία θρανία , και εκεί, αντί να προσέχει το μάθημα, βυθιζόταν μέσα στο δικό της φανταστικό κόσμο και έγραφε τις δικές της ιστορίες για γενναίους ιππότες και θαρραλέους πολεμιστές .Η Ρωσική επανάσταση του 1917 αναποδογύρισε βίαια τον κόσμο της . Το κράτος δήμευσε την επιχείρηση του πατέρα της και το άνετο διαμέρισμα τους . Στη γκρίζα μεταεπαναστατική Ρωσία του Λένιν, όπου καθημερινά χιλιάδες άνθρωποι έχαναν τη ζωή τους εξαιτίας της πείνας , και η μυστική αστυνομία «εξαφάνιζε» τους διαφωνούντες , η Alisa βρήκε καταφύγιο στο μαγικό κόσμο του αμερικάνικου κινηματογράφου . Ο πλούτος, η λάμψη , οι ουρανοξύστες, τα μεγάλα αυτοκίνητα, οι κομψές γυναίκες ! Για την Alisa, αυτή ήταν η ζωή «όπως μπορούσε και όφειλε να είναι». Το 1926, κατορθώνει να πάρει άδεια για να επισκεφθεί για λίγους μήνες κάποιους συγγενείς της στο Σικάγο. Λίγο πριν φύγει, ένας οικογενειακός φίλος την πλησίασε και της είπε : "Αν σε ρωτήσουν στην Αμερική, πες τους πως η Ρωσία είναι ένα τεράστιο νεκροταφείο και πως εμείς αργοπεθαίνουμε". “Θα τους το πω ”, απάντησε και φρόντισε να κρατήσει την υπόσχεση της.

Μόλις έφτασε στο Σικάγο ήξερε πως δεν θα επέστρεφε ποτέ ξανά πίσω. Αλλάζει το όνομα της σε Ayn Rand και πηγαίνει στο Χόλυγουντ, όπου δουλεύει σαν αναγνώστρια σεναρίων για το σκηνοθέτη Cecil B.DeMill. Την ίδια περίοδο γνωρίζει ένα νεαρό ηθοποιό , τον Frank O’ Connor . Θα παντρευτούν και θα μείνουν μαζί μέχρι το θάνατο του Ο’Connor το 1979. Έπειτα από πολλές δυσκολίες, η Ayn Rand αφοσιώνεται στη συγγραφή. Το 1936 γράφει το πιο αυτοβιογραφικό της μυθιστόρημα, το "We The Living" (ε.τ «Εμείς οι Ζωντανοί»-εκδόσεις «Ωκεανίδα»), που αφηγείται την αθλιότητα της ζωής στη μεταεπαναστατική Ρωσία . Η μεγάλη όμως επιτυχία έρχεται το 1943 με την έκδοση του "The Fountainhead", ( ε.τ «Κοντά στον Ουρανό»-εκδόσεις «Ωκεανίδα»), όπου διηγείται την ιστορία ενός ιδεαλιστή αρχιτέκτονα που αρνείται να εγκαταλείψει τα όραματά του . Το 1957 γράφει το magnum opus της, το «Atlas Shrugged». Η υπόθεση εκτυλίσσεται σε μια Αμερική ενός απροσδιόριστου μέλλοντος, όπου οι πιο δημιουργικές δυνάμεις της κοινωνίας (επιχειρηματίες, καλλιτέχνες, εφευρέτες) απηυδισμένοι από την υψηλή φορολογία, τη γραφειοκρατία και μια εχθρική κολλεκτιβίστικη κουλτούρα, εγκαταλείπουν τη χώρα και καταφεύγουν σε μια απομονωμένη κοιλάδα. Εξαιτίας της απουσίας τους, η κοινωνία καταρρέει.

Tα μυθιστορήματα της είναι ένα περίεργο μείγμα μελοδράματος, σαπουνόπερας και φιλοσοφίας, με συναρπαστική πλοκή και «larger than life» ήρωες. Σε αυτά, η Ayn Rand, πηγαίνοντας κόντρα στο κυρίαρχο ιδεολογικό κλίμα της Αμερικής του Roosevelt, υμνεί τον laissez faire καπιταλισμό, τον ατομικισμό και την ανθρώπινη δημιουργικότητα ενώ στρέφεται εναντίον του μεγάλου κράτους και του κολλεκτιβισμού. Oι , νιτσεϊκού τύπου, ήρωες των μυθιστορημάτων της , δυναμικοί, αποφασιστικοί και πετυχημένοι απορρίπτουν τον αλτρουισμό («Αυτός που σας μιλάει για θυσία, μιλάει για αφέντες και σκλάβους. Και σκοπεύει να είναι ο αφέντης», έγραφε ). Θεωρούν πως η επιδίωξη του ατομικού τους συμφέροντος και της δικής τους ευτυχίας είναι ο υψηλότερος ηθικός στόχος της ζωής τους . Οι ήρωες της Rand , υπάρχουν για τον εαυτό τους, ούτε θυσιάζοντας άλλους γι' αυτούς , ούτε τον εαυτό τους για τους άλλους. Τα βιβλία της πουλάνε εκατομμύρια αντίτυπα. Ένα πραγματικό cult αναπτύσσεται γύρω από το όνομα της. Οι επιχειρηματίες τη λατρεύουν. Είχαν βρει επιτέλους μια συγγραφέα που υμνούσε την ελεύθερη επιχειρηματική δραστηριότητα, σαν το θεμέλιο της κοινωνίας μας! Χιλιάδες νέοι γοητεύονται από τον ιδεαλισμό της και οργανώνουν ομάδες για να προωθήσουν τις ιδέες της στα πανεπιστήμια. Και οι εχθροί της όμως είναι πολλοί . Η Αριστερά την απεχθάνεται για το ότι υπερασπίζεται τον καπιταλισμό , η Δεξιά την πολεμά για τον αθεϊσμό της και τις θέσεις της υπέρ της έκτρωσης και κατά της υποχρεωτικής στράτευσης. Οι κριτικοί , αμφισβητούν τη λογοτεχνική αξία των βιβλίων της, επικρίνοντας τους ξύλινους χαρακτήρες και τη μελοδραματική πλοκή. Ο ακαδημαϊκός κόσμος δεν παίρνει στα σοβαρά τη φιλοσοφία της, τον «Αντικειμενισμό» .

Και η ίδια η ζωή της Ayn Rand ήταν γεμάτη αντιφάσεις . Από τη μια μεριά, ήταν ιδεαλίστρια, ευφυής, ειλικρινής, και εξέπεμπε μια ιδιαίτερη γοητεία . Από την άλλη, ενώ πίστευε στον ατομικισμό, δεν ανεχόταν καμιά διαφωνία και ζητούσε τυφλή υπακοή από τους μαθητές της. Ο «Αντικειμενισμός» της εξελίχθηκε σε ένα ασφυκτικό σύστημα ιδεών, που καθόριζε τί μουσική θα ακούσεις , τί ταινίες θα δεις , ακόμη και με ποιούς θα κοιμηθείς. H Ayn Rand πίστευε στην πρωτοκαθεδρία της λογικής και περιφρονούσε τα συναισθήματα και το ένστικτο. Όμως το πάθος μπήκε στη ζωή της με τη μορφή του κατά 25 χρόνια νεώτερου συνεργάτη της Nathaniel Branden . Mάλιστα έπεισε τόσο το σύζυγο της όσο και τη σύζυγο του Branden, πως θα έπρεπε να αποδεχτούνε τις… σεξουαλικές τους συνευρέσεις , επειδή αυτό υπαγόρευε η λογική . Όταν αυτός την εγκατέλειψε για μια νεαρή ηθοποιό , η Rand αντέδρασε με οδηγό τον πιο τυφλό συναισθηματισμό . Τον χαστούκισε δημοσίως, δεν του ξαναμίλησε ποτέ, και τον διέβαλε, χωρίς στοιχεία, για οικονομική κακοδιαχείριση του ιδρύματος που προωθούσε τις ιδέες της . Μετά τον χωρισμό της με τον Branden, η Ayn Rand περιορίζει τις δημόσιες εμφανίσεις της και απομονώνεται . Πεθαίνει το 1982, σε ηλικία 77 ετών.

Εικοσιεπτά χρόνια μετά το θάνατο της, η Ayn Rand είναι παντού. Στα δέκα αγαπημένα μυθιστορήματα του 20ου αιώνα, όπως τα ψήφισαν οι Αμερικάνοι αναγνώστες, τα τέσσερα(!) είναι δικά της. Ο Ronald Reagan, ο ιδρυτής της Wikipedia, Jimmy Wales , ο Ralph Lauren , η Martina Navratilova, o Brad Pitt , η Angelina Jolie είναι μόνο λίγοι από τους πολυάριθμους θαυμαστές της . Το όνομα και το έργο της αναφέρονται σε δημοφιλείς ταινίες και τηλεοπτικά σήριαλ , όπως οι “Simpsons”, το “Angels In America”, το “Dirty Dancing” . Το ντοκυμανταίρ για τη ζωή της ήταν υποψήφιο για Όσκαρ, ενώ η Helen Mirren ενσάρκωσε την ερωτευμένη Ayn Rand σε βραβευμένη τηλεταινία . Στην Ινδία , τα βιβλία της γίνονται σύμβολα του καπιταλιστικού μετασχηματισμού της ινδικής κοινωνίας και εμπνέουν την ανερχόμενη αστική τάξη, τη νεολαία και τους επιχειρηματίες . Ειδικά, το 2009 ήταν η χρονιά της Ayn Rand, σύμφωνα με τους «New York Times»! Για πολλούς συντηρητικούς και φιλελεύθερους , ο κρατικός παρεμβατισμός της κυβέρνησης Οbama , οδηγεί τις Η.Π.Α. στην κολλεκτιβίστικη δυστοπία για την οποία είχε προειδοποιήσει η Rand στο «Atlas Shrugged» . Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα οι πωλήσεις των βιβλίων της να αυξηθούν θεαματικά με την έναρξη της οικονομικής κρίσης και οι αντίπαλοι του Obama να διαδηλώνουν κρατώντας πλακάτ με συνθήματα φράσεις από τα μυθιστορήματά της. Η Αριστερά και οι υποστηρικτές του προέδρου πάλι δεν μπορούν να κρύψουν την απέχθεια τους . Η δημοσιογράφος του GQ βάζει σαν τίτλο σε σχετικό άρθρο της το εύγλωττο : «The bitch is back!»

Τελικά ποιά είναι η Ayn Rand ; Ηγερία ενός σχεδόν θρησκευτικού cult ; Φτηνή προπαγανδίστρια ; Συγγραφέας πετυχημένων μπεστ-σελερ ; Ηρωϊδα του καπιταλισμού ; Φαινόμενο της ποπ κουλτούρας; Το μόνο σίγουρο είναι πως δεν μπορείς να μείνεις αδιάφορος απέναντι της . Ή τη λατρεύεις ή τη μισείς. Εξάλλου, όπως έλεγε και η ίδια «Για μένα υπάρχουν μόνο δύο χρώματα. Το άσπρο και το μαύρο. Το γκρι δεν με ενδιαφέρει…».

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 6-8 Νοεμβρίου 2009 ]

Παρασκευή 30 Οκτωβρίου 2009

Ο φασισμός του αντιφασισμού


Η απόφαση του BBC να καλέσει τον αρχηγό του ακροδεξιού Βρετανικού Εθνικού Κόμματος (BNP) Nick Griffin στην εκπομπή «Question Time», προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων από πολιτικούς και διανοούμενους ολόκληρου του ιδεολογικού φάσματος , αλλά κυρίως από την «προοδευτική» αριστερά, τον χώρο εκείνο που θα περίμενες να υπερασπιστεί με περισσότερο πάθος την ελευθερία του λόγου. Ο υπουργός της Εργατικής κυβέρνησης, Peter Hein, δήλωσε πως η απόφαση του BBC παρέχει νομιμοποίηση στο «ρατσιστικό δηλητήριο» του Εθνικού Κόμματος, ενώ ο πρώην δήμαρχος του Λονδίνου ,ο «κόκκινος» Ken Livingstone , δήλωσε πως το κανάλι θα έχει την ηθική ευθύνη για τα κρούσματα βίας που ήταν σίγουρος πως θα ξεσπάσουν μετά την εμφάνιση του Griffin στην εκπομπή . Προφανώς κανείς από αυτούς δεν πήρε ποτέ στα σοβαρά την ρήση του George Orwell πως «Αν η ελευθερία σημαίνει κάτι, σημαίνει το δικαίωμα να λες στους ανθρώπους αυτό που δεν θέλουν να ακούσουν»

Οι περισσότερες απόψεις του BNP είναι ανατριχιαστικές Παρότι τα τελευταία χρόνια, το κόμμα έχει κάνει…στροφή σε πιο μετριοπαθείς θέσεις, αναδύει ακόμη ένα αποκρουστικό… άρωμα ρατσισμού και εθνικοσοσιαλισμού. Έτσι, μόνο λευκοί μπορούν να γίνουν μέλη του ενώ πολλά στελέχη του αρνούνται το Ολοκαύτωμα. Εξίσου απαράδεκτη όμως είναι και η αντιμετώπιση αυτού του κόμματος από τη βρετανική κυβέρνηση. Μέλη του BNP σέρνονται συνεχώς στα δικαστήρια επειδή εκφράζουν ρατσιστικές απόψεις, ενώ πολλοί έχουν χάσει τη δουλειά τους, απλά εξαιτίας του γεγονότος πως είναι μέλη του συγκεκριμένου κόμματος. Ταυτόχρονα, το κράτος βάζει συνεχή εμπόδια στις δραστηριότητες του BNP, από την εκτύπωση των φυλλαδίων του και το άνοιγμα λογαριασμών του σε τράπεζες , μέχρι τη συμμετοχή του σε εκλογές.

Τα γεγονότα αυτά είναι κάθε άλλο παρά μεμονωμένα. Τα τελευταία χρόνια ένα νέο κύμα λογοκρισίας σαρώνει το Δυτικό Κόσμο. Μόνο που αυτή τη φορά, πρόκειται για μια λογοκρισία πιο ύπουλη και επικίνδυνη, γιατί φοράει προοδευτικό μανδύα , έχει σαν πρόσχημα την προστασία των μειονοτήτων και έχει την υποστήριξη μεγάλου μέρους της αριστερής διανόησης και των αριστερών πολιτικών κομμάτων. Το «πολιτικά ορθό» πατερναλιστικό κράτος έχει ψηφίσει νόμους που ποινικοποιούν την άρνηση γενοκτονιών καθώς και τη διατύπωση απόψεων που θίγουν την εθνική ή φυλετική καταγωγή, το φύλο, τη θρησκεία, το σεξουαλικό προσανατολισμό κ.α. Ένα ασφυκτικό πλαίσιο περιορίζει πια τη μεγαλύτερη κατάκτηση του Δυτικού πολιτισμού , την ελευθερία του λόγου . Η λίστα των θεμάτων- ταμπού που κανείς δεν μπορεί να αγγίξει χωρίς να έχει το φόβο της φυλάκισης ολοένα και διευρύνεται Η ελευθερία όμως έχει νόημα όταν ισχύει για όλους, ακόμη και για τους εχθρούς της , ακόμη και γι αυτούς που επαινούν τις αρετές του εθνικοσοσιαλισμού, όπως το BNP, ή τη… σοφία του Στάλιν, όπως το δικό μας Κ.Κ.Ε

Αυτή τη φορά όμως , παρά τις αντιδράσεις, και ίσως επειδή το 6,4% που απέσπασε το BNP στις εκλογές ήταν δύσκολο να αγνοηθεί , το BBC (που συχνά έχει κατηγορηθεί πως προωθεί την ατζέντα της «πολιτικής ορθότητας») επέμεινε πως η εκπομπή θα διεξαχθεί με τη συμμετοχή του Nick Griffin . Μην βιαστείτε όμως να πανηγυρίσετε για τη…μεγάλη νίκη της ελευθερίας του λόγου. Ο τρόπος που στήθηκε η εκπομπή από τους υπεύθυνους του καναλιού ακύρωσε σε μεγάλο βαθμό την αρχική σωστή απόφαση. Την ίδια ώρα που ένα οργισμένο κοινό έξω από το στούντιο, απειλούσε τη φυσική ακεραιότητα του αρχηγού του BNP, μέσα στην αίθουσα τα πράγματα δεν ήταν και τόσο καλύτερα. Το κανάλι είχε επιλέξει ένα κοινό καθαρά εχθρικό προς τον ακροδεξιό πολιτικό., όπου οι μειονότητες υπερεκπροσωπούνταν. Οι διαθέσεις των παριστάμενων φάνηκαν με το ξεκίνημα της εκπομπής , όταν άρχισαν να γιουχάρουν τον Griffin. Στη συνέχεια ακολούθησε ένας βομβαρδισμός ερωτήσεων προς τον Griffin , τον οποίο μάλιστα συχνά διέκοπταν χωρίς να τον αφήνουν να ολοκληρώσει. Ταυτόχρονα, οι ομιλητές των υπόλοιπων κομμάτων επιδείκνυαν τα αντιφασιστικά τους διαπιστευτήρια βγάζοντας φλογέρα λογύδρια και προσπαθώντας να γελοιοποιήσουν, σε κάθε ευκαιρία , τον αρχηγό του BNP.

Αυτό το «δημόσιο λυντσάρισμα» αποδείχτηκε η καλύτερη προπαγάνδα για τον Griffin, μιας και τον έκανε συμπαθή σε μεγάλη μερίδα του κοινού. Σύμφωνα με ένα γκάλοπ, την επόμενη μέρα της εκπομπής, το 22% των ερωτηθέντων απάντησε πως θεωρούσε πιθανό να ψηφίσει το BNP. Ταυτόχρονα. το κανάλι δέχτηκε 243 παράπονα για τον τρόπο που συμπεριφέρθηκε στον ακροδεξιό πολιτικό σε σύγκριση με 114 παράπονα για το γεγονός της παρουσίας του στην εκπομπή. Ευτυχώς, ο Griffin δεν έχει το χάρισμα ενός Lepen ή ενός Haider ,ώστε να επενδύσει πολιτικά σε αυτό το γεγονός και να δημιουργήσει ένα πολιτικό ρεύμα υπέρ του. Δυστυχώς όμως αποδεικνύεται πως οι φαινομενικά ανοιχτόμυαλες, αριστερόστροφες, «πολιτικά ορθές» ελίτ, που κυβερνούν την Ευρώπη , δείχνουν την ίδια αλαζονική και αυταρχική συμπεριφορά απέναντι στην αντίθετη άποψη όπως και η Ακροδεξιά . Παρακολουθώντας το «Question Time» της προηγούμενης εβδομάδας, ήταν δύσκολο να μην επανέλθεις στον Orwell και στην τελευταία σκηνή από τη «Φάρμα των Ζώων» :

"Τα ζώα απ’ έξω κοίταζαν από γουρούνι σε άνθρωπο , και από άνθρωπο σε γουρούνι, και ξανά από γουρούνι σε άνθρωπο . Aλλά ήταν αδύνατο να αποφανθή κανείς ποιός ήταν ποιός"

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 30 Oκτωβρίου-1 Νοεμβρίου 2009 ]

Το κενό στα "εγκλήματα μίσους"


Η φρικτή δολοφονία του 21χρονου gay Matthew Shepard στο Laramie του Wyoming το 1998 προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση και οργή , και έδωσε την αφορμή ώστε οι gay οργανώσεις των Η.Π.Α. να ξεκινήσουν έναν αγώνα για να επεκταθεί ο ομοσπονδιακός νόμος εναντίον των λεγόμενων «εγκλημάτων μίσους». Οι ακτιβιστές υποστήριξαν πως πρέπει να προβλέπεται πιο αυστηρή ποινή για εγκλήματα που έγιναν εξαιτίας του σεξουαλικού προσανατολισμού του θύματος (μέχρι τότε ο νόμος κάλυπτε τη φυλή, το χρώμα, τη θρησκεία, την εθνικότητα και το φύλο) . Το σχετικό νομοσχέδιο με την ονομασία Matthew Shepard Act, ύστερα από πολλά χρόνια καθυστερήσεων, έγινε και επίσημα νόμος των Η.Π.Α. μόλις προχτές, με την υπογραφή του Προέδρου Obama .Κάπου εδώ το άρθρο θα μπορούσε να κλείσει με ένα θριαμβευτικό τόνο για αυτή τη μεγάλη νίκη για τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Εξάλλου, οι μόνοι που θα μπορούσαν να αντιδρούν , είναι κάποιοι οπισθοδρομικοί θρησκόληπτοι , σαν και αυτούς που συγκεντρώθηκαν έξω από το δικαστήριο που διεξαγόταν η δίκη των δολοφόνων του Shepard κρατώντας πλακάτ με συνθήματα που έγραφαν « Ο Mat Shepard σαπίζει στην κόλαση» και «Ο Θεός μισεί τις αδελφές».Σωστά ;

Όχι ακριβώς. Οι ενστάσεις είναι πολλές και δεν προέρχονται μόνο από τους συνήθεις υπόπτους. Επιφυλάξεις για τη χρησιμότητα ενός τέτοιου νόμου έχουν εκφράσει φιλελεύθεροι καθώς και πολλοί ομοφυλόφιλοι. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, αν αποδειχτεί πως κάποιος διέπραξε ένα έγκλημα λόγω ρατσιστικού μίσους , η ποινή του θα είναι μεγαλύτερη . Με αυτό τον τρόπο όμως, δεν τιμωρείται πια μόνο η πράξη, αλλά ποινικοποιείται ο λόγος και η σκέψη. Το κράτος δηλαδή αποφασίζει για τα συναισθήματα που επιτρέπεται να γεννώνται μέσα στα κεφάλια των πολιτών, εγκαθιστώντας έναν «Μεγάλο Αδελφό μέσα στο μυαλό μας» , όπως παρατήρησε η λεσβία συγγραφέας Camille Paglia .

Πέρα από τους κινδύνους για την ελευθερία της έκφρασης, το «Matthew Shepard Act», όπως και η υπόλοιπη νομοθεσία κατά των «εγκλημάτων μίσους» , είναι αντίθετο με τη βασική αρχή της ίσης προστασίας από το νόμο που πρέπει να απολαμβάνουν όλοι οι πολίτες. Με αυτή τη νομοθεσία παρέχονται ειδικά δικαιώματα σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού. Και δημιουργείται το παράδοξο, αν σκοτώσει κάποιος έναν ομοφυλόφιλο, λόγω ρατσιστικού μίσους, να τιμωρείται πιο αυστηρά απ' ότι αν σκοτώσει έναν ατυχή ετεροφυλόφιλο! Μια τέτοια λογική όμως , μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα για την αποδοχή των μειονοτήτων και να ενισχύσει τα εχθρικά αισθήματα μερίδας του πληθυσμού εναντίον τους, αφού εμφανίζονται σαν προνομιούχες ομάδες που απολαμβάνουν ειδική προστασία . Οι υποστηρικτές του νομοσχεδίου ξεχνάνε πως οι δολοφόνοι του Shepard βρέθηκαν και καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη, και μάλιστα σε μια πολιτεία που δεν είχε νόμο εναντίον των εγκλημάτων μίσους. Οι νόμοι που υπάρχουν αρκούν για την τιμωρία των εγκληματιών. Αυτό που χρειάζεται δεν είναι κάποιες εκατοντάδες σελίδες επιπλέον άχρηστης νομοθεσίας, αλλά απλά η ίση εφαρμογή της υπάρχουσας νομοθεσίας για όλους τους πολίτες , ανεξαρτήτως φύλου, φυλής ή σεξουαλικού προσανατολισμού. Μάλιστα, ο gay δημοσιογράφος και συγγραφέας Andrew Sullivan πιστεύει πως η υιοθέτηση του Matthew Shepard Act είναι μια πράξη κενού συμβολισμού, που ο Obama θα χρησιμοποιήσει σαν άλλοθι ώστε να μην κάνει τίποτε για θέματα πραγματικής ισότητας, όπως ο gay γάμος ή η είσοδος των ομοφυλόφιλων στο στρατό.

Τουλάχιστον , στην Ελλάδα, μπορούμε να υπερηφανευόμαστε πως βρισκόμαστε στην πρωτοπορία του …αγώνα για τα gay δικαιώματα . Μπορεί να μην έχουν λυθεί βασικά ζητήματα νομικής ισότητας, μπορεί η ελληνική νομοθεσία να περιλαμβάνει νόμους, όπως το άρθρο 347 του Ποινικού Κώδικα , που θέτει διαφορετικά όρια στην ηλικία σεξουαλικής συναίνεσης για τους ομοφυλόφιλους και τους ετεροφυλόφιλους και ποινικοποιεί μόνο την αντρική πορνεία. , αλλά νομοθεσία για τα εγκλήματα μίσους , και μάλιστα λόγω διαφορετικού γενετήσιου προσανατολισμού, έχουμε! Ψηφίστηκε πέρσι από την κυβέρνηση της «Νέας Δημοκρατίας» , ύστερα από πρόταση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Φώτη Κουβέλη και με την ενθουσιώδη υποστήριξη του εγχώριου gay κινήματος . ‘Ετσι η κυβέρνηση , την στιγμή που ψήφιζε ένα Σύμφωνο Συμβίωσης που δεν περιλάμβανε ,με προκλητικό τρόπο, τα ζευγάρια ίδιου φύλου, έδειξε πως τάχα μου είναι…ευαίσθητη στα ζητήματα των μειονοτήτων . Μόνο που ένας τέτοιος νόμος, εκτός του ότι δημιουργεί μια πραγματική «αστυνομία σκέψης», και ενισχύει με απαράδεκτο τρόπο την κρατική εξουσία, αποτελεί πισωγύρισμα και για τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων . Όχι μόνο δεν αντιμετωπίζει τους ομοφυλόφιλους σαν πολίτες με ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις , όπως θα έπρεπε να είναι το πάγιο αίτημα όλων μας, αλλά τους υποβιβάζει στο ρόλο του αιώνιου θύματος και του πολίτη Β’ κατηγορίας που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία για να τα βγάλει πέρα.

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 30 Οκτωβρίου-1 Νοεμβρίου 2009 ]

Παρασκευή 23 Οκτωβρίου 2009

Κλιματική αλλαγή : Η συζήτηση αρχίζει να θερμαίνεται...


Το να αμφισβητείς σήμερα τη θεωρία πως η παγκόσμια θερμοκρασία αυξάνεται λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας είναι τόσο ταμπού στο Δυτικό Κόσμο όσο και το να υπερασπίζεις την παιδεραστία! Και όμως λίγες εβδομάδες πριν τη Σύνοδο της Κοπεγχάγης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, το κυρίαρχο consensus φαίνεται να κλονίζεται. Και η αιτία είναι πως πολύ απλά , τα τελευταία χρόνια, η άνοδος της θερμοκρασίας έχει σταματήσει ! Και αν παλαιότερα , οι σκεπτικιστές της παγκόσμιας υπερθέρμανσης έβρισκαν βήμα μόνο σε κάποια έντυπα της αμερικάνικης Δεξιάς, τον τελευταίο καιρό οι απόψεις τους φιλοξενούνται ακόμη και στα mainstream Μ.Μ.Ε.

Τις ίδιες ημέρες, όπου στην Αυστρία σημειώθηκε η πιο πρόωρη χιονόπτωση στην ιστορία της χώρας, και σε πολλές περιοχές των Η.Π.Α. η θερμοκρασία έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 50 ετών για το μήνα Οκτώβριο, ο ανταποκριτής του BBC για κλιματολογικά θέματα Paul Hudson δημοσίευσε ένα άρθρο στην ιστοσελίδα του οργανισμού, με τον προκλητικό τίτλο «Τι απέγινε η παγκόσμια υπερθέρμανση ;” . O Hudson γράφει πως η πιο ζεστή χρονιά δεν είναι το 2007 ή το 2008, όπως οι πιο πολλοί νομίζουμε, αλλά το 1998! Τα τελευταία 11 χρόνια η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας έχει σταματήσει , μια εξέλιξη που δεν είχαν προβλέψει οι ειδικοί και τα μοντέλα των υπολογιστών. Και αυτό σε μια περίοδο που οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα συνεχίζουν να αυξάνονται. Όπως συνεχίζει το άρθρο, για αρκετούς επιστήμονες, η παγκόσμια θερμοκρασία καθορίζεται από φυσικούς κύκλους, τους οποίους δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Η επιρροή του ανθρώπου στο παγκόσμιο κλίμα , ακόμη και αν δεχτούμε ότι υπάρχει, είναι αμελητέα . Για τον Piers Corbyn από την Weatheraction, μια εταιρία που ειδικεύεται στις μακροπρόθεσμες προβλέψεις θερμοκρασιών, η ηλιακή δραστηριότητα είναι ο κυριότερος λόγος αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας . Μάλιστα σκοπεύει να παρουσιάσει στοιχεία που αποδεικνύουν τη θεωρεία του σε σχετικό συνέδριο στο Λονδίνο στο τέλος του μήνα . Ο καθηγητής Don Easterbrook από το Western Washington University, υποστηρίζει πως η θερμοκρασία των ωκεανών επηρεάζει καθοριστικά την παγκόσμια θερμοκρασία. Κατά τη θερμή περίοδο των δεκαετιών του 1980 και 1990 η θερμοκρασία των ωκεανών ήταν μεγαλύτερη του μέσου όρου. Τα τελευταία χρόνια που οι ωκεανοί ψυχραίνονται πάλι, πέφτει και η παγκόσμια θερμοκρασία . Οι εκπρόσωποι της άποψης πως ο άνθρωπος ευθύνεται για την κλιματική αλλαγή αναγνωρίζουν το γεγονός πως η θερμοκρασία δεν αυξάνεται πια αλλά προβλέπουν πως κάτι τέτοιο είναι προσωρινό . Από το 2010 , υποστηρίζουν, η παγκόσμια θερμοκρασία θα ξεπεράσει τα επίπεδα ρεκόρ του 1998. Μένει να δούμε αν οι προβλέψεις τους αυτή τη φορά θα επιβεβαιωθούν …

Τα τελευταία χρόνια, αυτοί που προβλέπουν έναν οικολογικό Αρμαγεδώνα, λόγω της αύξησης στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, μονοπωλούν τη συζήτηση για την κλιματική αλλαγή. Η θεωρία τους για την παγκόσμια υπερθέρμανση προβάλλεται όχι απλά σαν μια ακόμη θεωρία, αλλά σαν η μοναδική αλήθεια. Όσοι τολμούν να αμφισβητήσουν την ορθοδοξία είναι , όπως έγραψε και ο πολύς Πολ Κρούγκμαν, "ένοχοι προδοσίας απέναντι στον πλανήτη" και πράκτορες των μεγάλων βιομηχανιών που θέλουν να συνεχίσουν να μολύνουν ανενόχλητες. Αλλά ακόμη και αν δεχτούμε πως πίσω από τους αρνητές της κλιματικής αλλαγής κρύβονται συγκεκριμένα συμφέροντα, απ’ ότι φαίνεται, πίσω από την πλευρά των μονίμως κινδυνολογούντων , βρίσκεται ένα πολύ πιο ισχυρό πλέγμα συμφερόντων : κυβερνήσεις που χρησιμοποιούν την κλιματική αλλαγή σαν δικαιολογία για υψηλότερη φορολογία και προστατευτισμό, εταιρίες που στηρίζουν τα κέρδη τους στα κρατικά κονδύλια της περίφημης «πράσινης οικονομίας» , Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις , όπως η Greenpeace, που εξασφαλίζουν χρηματοδότηση βασιζόμενες στις οικολογικές ανησυχίες του πληθυσμού , δημόσιοι υπάλληλοι που μόνο έτσι δικαιολογούν τους μισθούς τους, ΜΜΕ που χρειάζονται τρομακτικές ειδήσεις για να τραβήξουν την προσοχή του κοινού.

Σήμερα όμως μετά από μια δεκαετία σταθεροποίησης των θερμοκρασιών οι απόψεις των αμφισβητιών της οικο-ορθοδοξίας φαίνεται να βγαίνουν από το περιθώριο. Ίσως λοιπόν για πρώτη φορά δούμε να διεξάγεται ένας πραγματικός διάλογος για την κλιματική αλλαγή , όπου τα επιστημονικά δεδομένα θα έχουν τον πρώτο λόγο, και όχι οι ιδεοληψίες και η τρομολαγνεία . Όπως τελειώνει και το άρθρο του, ο Paul Hudson για το BBC , η συζήτηση μόλις τώρα έχει αρχίσει να…θερμαίνεται!

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 23-25 Οκτωβρίου 2009 ]

Παρασκευή 16 Οκτωβρίου 2009

Ο "Ομπάμα Νομπελίστας" και άλλες εύθυμες ιστορίες


Η , συνήθως μετρημένη, βρετανική εφημερίδα “Daily Telegraph” δεν μπόρεσε να συγκρατήσει την έκπληξη της για τη βράβευση του Μπάρακ Ομπάμα με το Νόμπελ Ειρήνης. Και την εξέφρασε με ένα μεγαλοπρεπέστατο και διόλου φλεγματικό : “WTF !?” (What the Fuck ?) .

Η αλήθεια είναι πως και άλλες βραβεύσεις στην ιστορία του θεσμού προκάλεσαν αντιδράσεις . Πιο χαρακτηριστικές οι περιπτώσεις του Χένρυ Κίσινγκερ και του Γιασέρ Αραφάτ. Οι δύο Νομπελίστες , πριν υπογράψουν τις συμφωνίες ειρήνης που τους χάρισαν το πολυπόθητο βραβείο , είχαν θεωρηθεί υπεύθυνοι για το θάνατο χιλιάδων αμάχων. Όμως τουλάχιστον και οι δυο είχαν να παρουσιάσουν κάτι χειροπιαστό, ένα έργο που μπορούσες να επαινέσεις ή να κατακρίνεις . Στην περίπτωσή μας όμως, δεν χρειάζεται καν να είσαι αντίπαλος του Ομπάμα για να ψυλλιαστείς πως κάτι δεν πάει καλά με ένα βραβείο , το οποίο απονέμεται σε ένα πρόεδρο που μετράει μόλις εννιά μήνες στην εξουσία ! Αν μάλιστα, λάβουμε υπόψη μας πως η προθεσμία για την υποβολή υποψηφιοτήτων έκλεισε την 1η Φεβρουαρίου, τότε ο Ομπάμα βραβεύτηκε για όσα μεγαλειώδη έκανε τις πρώτες… δέκα μέρες της θητείας του! Η αυθόρμητη αντίδραση του επίσης βραβευμένου με το Νόμπελ Ειρήνης Λεχ Βαλέσα , όταν έμαθε το νέο, ίσως εκφράζει και τις σκέψεις του μέσου ανθρώπου με κοινό νου :"Ποιός; O Ομπάμα; Τόσο γρήγορα; Μα δεν πρόλαβε να κάνει κάτι!". Οι ευρωπαϊκές σοσιαλδημοκρατικές ελίτ όμως , που οι απόψεις της αντικατοπτρίζονται στις επιλογές της επιτροπής για τα βραβεία Νόμπελ, έχουν διαφορετική άποψη. Την ίδια ώρα που ο Μπάρακ Ομπάμα γίνεται όλο και λιγότερο δημοφιλής στη χώρα του , οι ευρωπαϊκές ελίτ, εξακολουθούν να δείχνουν ενθουσιασμένες που βρήκαν επιτέλους έναν Αμερικανό πρόεδρο που ενστερνίζεται πολλές από τις αξίες τους. Οι Ευρωπαίοι θαυμαστές του, έχοντας απολέσει τον παραδοσιακό σκεπτικισμό απέναντι στην πολιτική εξουσία που μας κληροδότησε ο Διαφωτισμός , χάσκουν εκστασιασμένοι μπροστά στη μεσσιανική φιγούρα του πάνσοφου ηγέτη-σωτήρα που έχουν φιλοτεχνήσει για τον Ομπάμα , αποδεικνύοντας πως τελικά δεν έχουμε διανύσει και πολλά βήματα από την εποχή του Βασιλιά Ήλιου. Του απονέμουν το βραβείο Νόμπελ , όχι για το έργο του , αλλά απλά και μόνο επειδή με τη …θεία χάρη της ανεκτίμητης ύπαρξης του προσφέρει ελπίδα στην ανθρωπότητα Ο Μπάρακ Ομπάμα θα μπορούσε κάλλιστα να πάρει το Νόμπελ Φυσικής ή Χημείας, αφού τα επιτεύγματα του σε αυτούς τους τομείς είναι εφάμιλλα με τα επιτεύγματα του που δικαιολόγησαν το Νόμπελ Ειρήνης!

Τελικά σε αυτό το ζήτημα δεν χωράνε μακροσκελείς αναλύσεις, και σοβαρές εκτιμήσεις για το αν η απόφαση ήταν σωστή ή λάθος. Ο καλύτερος τρόπος για να σχολιάσεις μια τέτοια βράβευση-ανέκδοτο είναι η σάτιρα, το πιο αποτελεσματικό όπλο απέναντι στην όποια εξουσία από την εποχή του Jonathan Swift και του Mark Twain . Και ευτυχώς στην εποχή της Obama-mania, κάποιοι δείχνουν να τιμούν ακόμη αυτή την παράδοση, Έτσι ο Jesse Walker στο μπλογκ του αμερικάνικου φιλελεύθερου περιοδικού «Reason» εξεγείρεται : “Προσβολή για κάθε πατριώτη Αμερικάνο. Η επιτροπή των Νόμπελ σνομπάρει τον συγγραφέα του «Τολμώ να ελπίζω» για κάποια άγνωστη κυρία από τη Ρουμανία!”. Ο δημοσιογράφος Mark Steyn , με τη σειρά του, προβλέπει πως το επόμενο βραβείο που περιμένει τον πρόεδρο των Η.Π.Α. είναι στο διαγωνισμό Μις Υφήλιος που θα γίνει το Δεκέμβριο στο Γιοχάνεσμπουργκ, ενώ ο κεντροαριστερός Richard Cohen γράφει στην Washington Post , πως αυτή η βράβευση , βασισμένη απλά στις ευγενείς προθέσεις του νικητή , θα σηματοδοτήσει ένα μπαράζ παρόμοιων βραβεύσεων . Έτσι, σύντομα μπορούμε να αναμένουμε τη βράβευση της Σάρα Πεϊλιν με το βραβείο Πούλιτζερ, επειδή εξέφρασε την πρόθεση "κάποια μέρα να διαβάσει ένα βιβλίο" . Τέλος, σύμφωνα με τον Αμερικάνο δημοσιογράφο Rod Dreher : " Ο Ομπάμα κέρδισε το βραβείο απλά επειδή δεν είναι ο George W. Bush...Επειδή όμως και κανένας από μας δεν είναι ο George W. Bush, τότε μπορούμε να ελπίζουμε πως την επόμενη χρονιά, οι Νορβηγοί θα τιμήσουν και εμάς με το βραβείο Νόμπελ"

Το λυπηρό είναι πως οι Ευρωπαίοι cheerleaders του Ομπάμα, τυφλωμένοι από το θαυμασμό τους για το νέο …σωτήρα της ανθρωπότητας, δεν καταλαβαίνουν καν πως με κάτι τέτοιες κινήσεις, γελοιοποιούν όχι μόνο το θεσμό των βραβείων Νόμπελ αλλά ακόμη και αυτό το ίδιο το ίνδαλμά τους.


[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 16-18 Οκτωβρίου 2009 ]

"Όχι δεν μπορούμε" : Η σημασία της απαισιοδοξίας στα χρόνια του Γιώργου


Λίγες μέρες πριν από τις εκλογές, «έπεσε» στα χέρια μου ένα προεκλογικό φυλλάδιο υποψήφιας βουλευτού του ΠΑΣΟΚ, στη Β' Αθηνών. Το ιλουστρασιόν έντυπο ήταν φυσικά σε πράσινο φόντο και διανθιζόταν με όλες εκείνες τις απαραίτητες φωτογραφίες που συγκινούν το μέσο ψηφοφόρο του Κινήματος: στη μία η υποψήφια σε θερμό εναγκαλισμό με τον Κώστα Λαλιώτη, στην άλλη ανεβασμένη πάνω σε ένα τρακτέρ, θέλοντας προφανώς να δείξει πως είναι μπροστάρισσα στους αγώνες της… τιμημένης αγροτιάς. Ως εδώ τίποτε το πρωτότυπο. Και τότε το μάτι μου... έπεσε στο βασικό σύνθημα του φυλλαδίου και άξαφνα σαν ένα δροσερό αεράκι, από Λευκό Οίκο μεριά, να φύσηξε πάνω από το Περιστέρι, όπου πολιτεύεται η συμπαθής υποψήφια. Το σύνθημα ήταν: «Ναι, μπορούμε».

Και φυσικά, αυτό δεν ήταν το μόνο στοιχείο στην προεκλογική εκστρατεία του ΠΑΣΟΚ, που ήταν εμπνευσμένο από τον Μπαράκ Ομπάμα. Από το πουκάμισο με τα σηκωμένα μανίκια, που αποτέλεσε αγαπημένη ενδυματολογική επιλογή για πλείστα στελέχη του Κινήματος, μέχρι το «Πάμε!» του Γιώργου Παπανδρέου, και από το πακέτο στήριξης 3 δισεκατομμυρίων ευρώ μέχρι την «πράσινη οικονομία», η προεκλογική εκστρατεία του ΠΑΣΟΚ θύμιζε μία, έστω βαλκανική, εκδοχή της εκστρατείας του Ομπάμα. Αλλά πάνω απ' όλα, το ΠΑΣΟΚ δανείστηκε από τον Αμερικανό Πρόεδρο αυτή τη γενική αίσθηση αισιοδοξίας. Το «Ναι, μπορούμε», την ελπίδα, τα χαμόγελα, την πίστη πως η κυβέρνηση έχει το «μαγικό ραβδί» και πως η αύξηση των κρατικών δαπανών θα μπορέσει να αναζωογονήσει την οικονομία.

Ενώ η Ελλάδα υποκύπτει στη γοητεία του «σοσιαλισμού της ελπίδας», στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η δημοτικότητα του Ομπάμα έχασε περίπου 15 μονάδες μέσα σε λίγους μήνες, η ανεργία αγγίζει το 10% και τα ελλείμματα είναι στο υψηλότερο επίπεδο από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Μήπως η ελπίδα εκεί έχει αρχίσει πια να ξεθωριάζει; O Συντηρητικός Αγγλοαμερικανός δημοσιογράφος John Derbyshire, στο νέο του βιβλίο με τον όχι και τόσο ευοίωνο τίτλο «Είμαστε καταδικασμένοι» (“We Are Doomed”), καλεί τους ομοϊδεάτες του να ξαναδιαβάσουν τον Burke και τον Hobbes και να ανακαλύψουν ξανά την αξία ενός σκεπτόμενου πεσιμισμού. Οι Συντηρητικοί, κατά τον Derbyshire, σε αντίθεση με τους Προοδευτικούς, πιστεύουν στο ατελές και πεπερασμένο της ανθρώπινης φύσης και γι' αυτό είναι απαισιόδοξοι για την πορεία των ανθρώπινων πραγμάτων. Από εκεί πηγάζει και ο σκεπτικισμός τους απέναντι στην πίστη της Αριστεράς, πως η κυβέρνηση μπορεί να αναμορφώσει τη χώρα, να λύσει όλα τα προβλήματα και να φέρει τον «παράδεισο επί της γης», μέσα από μεγαλεπήβολα και ουτοπικά πλάνα κοινωνικής μηχανικής.

Η «απαισιόδοξη» προσέγγιση έχει, αναμφίβολα, τα όριά της και τις αδυναμίες της και ίσως δεν είναι και τόσο θελκτική για να κερδίσει εκλογικές μάχες. Βλέπετε, η ελπίδα πάντα πουλάει… Το διαπίστωσε με τον πιο «πικρό» τρόπο και ο απερχόμενος πρωθυπουργός, Κώστας Καραμανλής, όταν αποφάσισε να διεξάγει την προεκλογική του εκστρατεία, πάνω στη γραμμή του συντηρητικού πεσιμισμού, μη υποσχόμενος τίποτε άλλο παρά σκληρή δημοσιονομική πειθαρχία (αν και στην περίπτωσή του, για την αποτυχία ευθύνεται περισσότερο η παντελής έλλειψη αξιοπιστίας και η αναντιστοιχία του προεκλογικού του λόγου με το κυβερνητικό του έργο). Μέχρι όμως να δούμε μια σοβαρή αντιπολίτευση που θα σκέφτεται, θα επεξεργάζεται ιδέες και θα καταθέτει προτάσεις, ίσως μια γερή δόση πεσιμισμού -ή καλύτερα ρεαλισμού- να είναι χρήσιμη στον Ελληνα πολίτη, ώστε να αντιμετωπίσει τις μεγάλες υποσχέσεις που του έδωσε η νέα κυβέρνηση. Αντιστρέφοντας το «Ναι, μπορούμε» του Ομπάμα, ας έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας πως:

• «Οχι, δεν μπορούμε να ζούμε στο διηνεκές με δημόσιο χρέος που ξεπερνά το 100% του ΑΕΠ».
• «Οχι, δεν μπορούμε να μειώσουμε τις κρατικές δαπάνες και το ελλείμματα, όταν η νέα κυβέρνηση υπόσχεται ένα πακέτο 3 δισ.».
• «Οχι, δεν μπορούμε να μειώσουμε τον τεράστιο και αντιπαραγωγικό δημόσιο τομέα, όταν η κυβέρνηση θέλει να ξαναμπεί στον ΟΤΕ και την Ολυμπιακή».

Οταν οι ευσεβείς πόθοι καταρρεύσουν, όταν αποδειχθεί πως οι μεγάλες υποσχέσεις ήταν αδύνατον να πραγματοποιηθούν, ο σκεπτόμενος πεσιμισμός θα μας βοηθήσει ώστε η αναπόφευκτη προσγείωση στη σκληρή πραγματικότητα να είναι πιο ομαλή.


[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 9-11 Οκτωβρίου ]

Πώς η "Θάτσερ του Ρήνου" έγινε η …"Μανούλα" όλων των Γερμανών ...


Στην προεκλογική εκστρατεία του 2005, οι πολιτικοί φίλοι και αντίπαλοι της Άγκελα Μέρκελ αποκαλούσαν τη Γερμανίδα πολιτικό "Θάτσερ του Ρήνου" εξαιτίας του τολμηρού μεταρρυθμιστικού της λόγου. Η κυρία Μέρκελ φαινόταν έτοιμη να προχωρήσει σε μια ατζέντα φιλελεύθερων αλλαγών που θα άλλαζαν τις δομές του αρτηριοσκληρωτικού γερμανικού μοντέλου . Τέσσερα χρόνια μετά, στις εκλογές του 2009 η άλλοτε Σιδηρά Κυρία έχει πια μεταμορφωθεί στη "Μανούλα" (Mutti) όλων των Γερμανών, όπως την αποκαλούν χαϊδευτικά. Η νέα Άγκελα Μέρκελ πιστεύει πως δε χρειάζονται συγκρούσεις. Με το μητρικό και στοργικό της ύφος καθησυχάζει τους συμπολίτες της πως όλα θα πάνε καλά και πως τα προβλήματα της γερμανικής οικονομίας θα ξεπεραστούν χωρίς βαθιές αλλαγές και τομές . Η λύση βρίσκεται στη συναίνεση, το σύνθημα της είναι η νεφελώδης "Νέα Ομοψυχία" και έχει μια καλή κουβέντα για όλους ακόμη και για τον αρχηγό των Σοσιαλδημοκρατών Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ, τον οποίον και επαίνεσε στο πρόσφατο debate.

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας έγινε φανερό πως τα δυο μεγάλα κόμματα δεν έχουν ουσιαστικές διαφορές στα βασικά ζητήματα . Κι αυτό το φαινόμενο είναι το φυσικό επακόλουθο της στροφής προς τα αριστερά που έζησε η χώρα τα τελευταία χρόνια, κατά τη διάρκεια, μάλιστα, της πρωθυπουργίας μιας συντηρητικής πολιτικού .Όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση, η Μέρκελ αρχικά εξέφρασε επιφυλάξεις για το νέο ενισχυμένο ρόλο του κράτους στην οικονομία και μάλιστα , στα διεθνή φόρα , στράφηκε ενάντια σε προτάσεις για διεθνή προγράμματα στήριξης. Στα μάτια πολλών, η γερμανίδα καγκελάριος, φαινόταν σαν μια μοναχική οπαδός του laissez faire σε έναν κόσμο που ανακάλυπτε ξανά τα οφέλη του μεγάλου κράτους. Αλλά κάτι τέτοιο ήταν απλά μια ψευδαίσθηση…Στο εσωτερικό της χώρας της , τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά. Κάτω από την πίεση των Σοσιαλδημοκρατών και επιχειρηματικών συμφερόντων , η Μέρκελ ψήφισε δυο προγράμματα κρατικής στήριξης σε τράπεζες και επιχειρήσεις , τα οποία χαρακτηρίστηκαν σαν τα μεγαλύτερα της γερμανικής μεταπολεμικής ιστορίας . Το συνολικό ποσό των πακέτων αυτών έφτασε στα 3,4% του ΑΕΠ, ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης, τη στιγμή που τα αντίστοιχα πακέτα της Μ. Βρετάνιας και της Γαλλίας έφτασαν μόλις στο 1,5% και 0,7% του ΑΕΠ αντίστοιχα. Το κράτος απέκτησε μετοχές σε Τράπεζες, στήριξε με δισεκατομμύρια ευρώ επιχειρήσεις, απέκτησε ένα νέο ενισχυμένο ρόλο στην οικονομία σε βαθμό πρωτόγνωρο ακόμη και για μια χώρα συνηθισμένη από δεκαετίες στην εκτεταμένη κρατική παρέμβαση . Ο αρχηγός των Φιλελεύθερων Δημοκρατών, Γκουϊντο Βέστερβελε δήλωσε πως η χώρα μετατρέπεται σιγά σιγά σε μια …light Ανατολική Γερμανία.

Tην ίδια ώρα , η Μέρκελ ολοκληρώνει την στροφή προς τα αριστερά , κλέβοντας ακόμη και παραδοσιακά θέματα της ατζέντας των Σοσιαλδημοκρατών . Πρόσφατο παράδειγμα η δημιουργία εκατοντάδων χιλιάδων κρατικών παιδικών σταθμών, και η θέσπιση της «γονεϊκής αμοιβής» που εγγυάται στις γυναίκες το 67% του μισθού τους για δύο χρόνια εάν θέλουν να μείνουν σπίτι και να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Εν τω μεταξύ, οι Σοσιαλδημοκράτες έχουν εγκαταλείψει ακόμη και την ήπια μεταρρυθμιστική ρητορική Σρέντερ, υπό την εκλογική πίεση του Αριστερού Κόμματος του Όσκαρ Λαφοντέν .Με μια πρώτη ματιά, οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες μοιάζουν να προσφέρουν την εναλλακτική λύση. Τάχθηκαν εναντίον των πακέτων στήριξης της κυβέρνησης Μέρκελ , ζητάνε μείωση της φορολογίας, χαλάρωση της αυστηρής εργατικής νομοθεσίας και περικοπή των κρατικών δαπανών. Τα γκάλοπ τους δίνουν 14% (ποσοστό αυξημένο σε σχέση με το 9,8% των εκλογών του 2005) και φαίνεται να εκφράζουν μια ολοένα μεγαλύτερη μερίδα Γερμανών της μεσαίας τάξης που αντιτίθενται στην υπερβολική γραφειοκρατία και φορολογία. Όμως και αυτοί έχουν βάλει νερό στο κρασί τους, ακολουθώντας τη γενικότερη αριστερή στροφή της κοινωνίας. Ο ηγέτης τους Γκουϊντο Βέστερβελε δήλωσε σε πρόσφατη συνέντευξη του στην Wall Street Journal ,πως κι αυτός θέλει ισχυρό κράτος, απλά πιστεύει πως η κυβέρνηση Μέρκελ ενίσχυσε το κράτος στους λάθος τομείς. Ο Βέστερβελε αποδέχεται το κράτος πρόνοιας (μάλιστα προτείνει τριπλασιασμό κάποιων επιδομάτων σε χαμηλόμισθους) , ζητάει την κυβερνητική εποπτεία του τραπεζικού τομέα, ενώ παραδέχεται πως η κρατική στήριξη σε κάποιες επιχειρήσεις είναι θεμιτή.


Το σίγουρο είναι πως το βράδυ της 27ης Σεπτεμβρίου η Άγκελα Μέρκελ, είτε σε συνεργασία με τους Σοσιαλδημοκράτες είτε με τους Φιλελεύθερους, θα είναι η επόμενη καγκελάριος της Γερμανίας. Η πτώση του ΑΕΠ μπορεί να αγγίζει το 7% τον τελευταίο χρόνο, το έλλειμμα να φτάνει στο επίπεδο ρεκόρ των 86 δις ευρώ, η αυστηρή εργατική νομοθεσία και το γενναιόδωρο κράτος πρόνοιας να αποθαρρύνουν την επιχειρηματικότητα και να κρατάνε υψηλή την ανεργία, οι μισθοί από το 1999 και μετά να έχουν αυξηθεί λιγότερο από κάθε άλλη χώρα της ευρωζώνης, άλλα όλα αυτά φαίνεται πως δεν έχουν καμιά σημασία. Η μητρική φιγούρα της Άγκελα Μέρκελ φαίνεται να καθησυχάζει τους φόβους ενός λαού, που δεν είναι διατεθειμένος για αλλαγές. Η μεταμόρφωση της σε στοργική «μανούλα» του έθνους ενσαρκώνει με τον καλύτερο τρόπο την πεποίθηση της εποχής μας πως ένα προστατευτικό κράτος που φροντίζει για μας μπορεί να αποτελέσει τη λύση για όλα τα προβλήματα. Όσο για τις δύσκολες αποφάσεις , αυτές μπορούν να αναβληθούν για το μέλλον…

[Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 25-27 Σεπτεμβρίου 2009 ]

Ο ξεχασμένος αρμόδιος...


Τον Αρμόδιο Ζουγανέλη δεν τον θυμάται πια κανένας. Η σύντομη πρωθυπουργία του στα χρόνια του Μεσοπολέμου, αποτελεί μια υποσημείωση στα βιβλία της νεότερης ελληνικής ιστορίας .Και όμως, η κυβέρνηση του ήταν η μοναδική , από τη γέννηση του σύγχρονου ελληνικού κράτους, που έκανε μια σοβαρή προσπάθεια να περικόψει τις δημόσιες δαπάνες και να μειώσει το μέγεθος του κράτους. Ο Αρμόδιος Ζουγανέλης δεν ήταν αυτό που λέμε "μεγάλος άνδρας", ούτε θα τον δείτε να φιγουράρει στις λίστες με τους Μεγάλους Έλληνες. Δεν ήταν ο δεινός ρήτορας, ούτε ο χαρισματικός ηγέτης που κάνει τα πλήθη να παραληρούν απλά και μόνο με την παρουσία του. Ο Αρμόδιος Ζουγανέλης, δεν ήταν τίποτε παραπάνω παρά ο "ιδανικός τύπος του νοικοκύρη της μεσαίας τάξης", πιστός στις αρχές της , τόσο συκοφαντημένης στους καιρούς μας, αστικής ηθικής . Τριάντα χρόνια σε θέσεις εξουσίας και κανείς δεν μπορούσε να τον κατηγορήσει πως πλούτισε . Ζούσε μόνος του σε ένα μικρό διαμέρισμα στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, μαζί με μια γριά υπηρέτρια. Δούλευε πολύ και ακατάπαυστα, ενώ στο λιγοστό του ελεύθερο χρόνο καθόταν στο πιάνο του και έπαιζε Σούμαν, Σούμπερτ και Μότσαρτ.

Η Ελλάδα ήταν και τότε , όπως και τώρα, σε βαθιά κρίση. Το εθνικό νόμισμα κλυδωνιζόταν, η αξία των δημόσιων χρεωγράφων κατρακυλούσε , όλο και περισσότεροι έμποροι χρεωκοπούσαν, η ανεργία αυξανόταν. Περιγράφοντας το κλίμα της εποχής, ένας συγγραφέας έγραψε : "Μια βαριά ατμόσφαιρα γενικής νευρικότητας και ανησυχίας πλάκωνε την πρωτεύουσα. Ο κοσμάκης αδημονούσε , μουρμούριζε, βλαστημούσε , ζητούσε τριγύρω του να αρπαχτεί από κάπου, μα δεν εύρισκε τίποτε. " Ο Αρμόδιος Ζουγανέλης δεν ήταν άνθρωπος των μεγάλων και αφηρημένων ιδεών, γνώριζε απλά πως δύο και δύο κάνουν τέσσερα. Για να αντιμετωπίσει την κρίση, έκανε αυτό που θα έκανε κάθε οικογενειάρχης όταν έβλεπε πως οι δαπάνες του σπιτικού του ξεπερνούσαν κατά πολύ τα έσοδά του : οικονομίες. Ψαλίδισε όλες τις δαπάνες του προϋπολογισμού, παραγωγικές και πολεμικές, συγχώνευσε υπουργεία και υπηρεσίες, κατήργησε δικαστήρια και σχολεία . Μέχρι και τα υπουργικά αυτοκίνητα κατήργησε και πήγαινε στο πρωθυπουργικό γραφείο με το λεωφορείο. Μα , όπως είπε και ένας δημοσιογράφος της εποχής , « κάθε Έλληνας πολίτης απαιτεί οικονομίες, που να θίγουν όλους τους άλλους εξόν απ' αυτόν» . Έτσι οι περικοπές του κ. Ζουγανέλη γρήγορα προκάλεσαν τη γενική δυσαρέσκεια. Οι γελοιογραφίες των εφημερίδων , τον παρίσταναν μ' ένα τεράστιο ψαλίδι στο χέρι, να ψαλιδίζει συνεχώς ότι έβρισκε μπροστά του ! Οι τεράστιοι τίτλοι των εφημερίδων ούρλιαζαν: “Κάτω ο μέγας θεομπαίχτης! Ζουγανέλη, φύγε προτού σε κατασπαράξει η λαϊκή λαίλαψ!"

Και ο Αρμόδιος Ζουγανέλης έφυγε… Έφυγε την ώρα που ξεσπούσαν στρατιωτικά κινήματα και ο λαός στρεφόταν σε ισχυρούς, χαρισματικούς πολιτικούς με μαγικές, εύκολες λύσεις. Παρέδωσε την εξουσία του κόμματός του και έφυγε στο εξωτερικό . Μετά από χρόνια , οι πιο παρατηρητικοί διάβασαν στα ψιλά των εφημερίδων πως πέθανε πάμφτωχος σε μια μικρή πανσιόν της Λωζάνης.

Θυμήθηκα τη θλιβερή ιστορία του Αρμόδιου Ζουγανέλη, ενώ έβλεπα τον Γεώργιο Παπανδρέου στη Διεθνή Έκθεση της Θεσσαλονίκης να κάνει αυτό που δε θα έκανε ποτέ ο , ξεχασμένος σήμερα, πολιτικός του Μεσοπολέμου : να υπόσχεται κρατικό χρήμα στους πάντες και να θεωρεί την αύξηση των κρατικών δαπανών σαν πανάκεια για τα οικονομικά προβλήματα της χώρας . Αλλά το πρόγραμμά του προέδρου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν έχει τίποτε το καινούργιο. Απλά συνεχίζει την πολιτική της απερχόμενης κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας που προσέλαβε δεκάδες χιλιάδες νέους δημόσιους υπάλληλους και ίδρυσε 350 νέους δημόσιους οργανισμούς. Και αυτή με τη σειρά της συνέχισε το ίδιο αποτυχημένο κρατικίστικο μοντέλο οικονομικής οργάνωσης που εφάρμοσαν όλες οι κυβερνήσεις που πέρασαν από την Ελλάδα. Και το μεγάλο, παρασιτικό κράτος να παραμένει αλώβητο, να επεκτείνεται ολοένα και περισσότερο, να ελέγχει όλο και περισσότερους τομείς της οικονομίας, να συσσωρεύει όλο και μεγαλύτερα ελλείμματα και χρέη, να πνίγει την παραγωγική οικονομία.

Όσο για τον Αρμόδιο Ζουγανέλη…Θα μπορούσε να ήταν μια μοναχική μορφή που πήγε ενάντια στο ρεύμα και η πολιτική του για ουσιαστικό περιορισμό των δημοσίων δαπανών , μια σύντομη παρένθεση που έκλεισε άδοξα .Τί κρίμα όμως που ακόμη κι αυτός δεν υπήρξε ποτέ, παρά μόνο στη φαντασία του Γιώργου Θεοτοκά και στις σελίδες του μυθιστορήματός του , «Αργώ» …


[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 18-20 Σεπτεμβρίου 2009 ]

Η διακριτική γοητεία του "κόκκινου" ολοκληρωτισμού


Πριν λίγες μέρες ο Ρώσος πρωθυπουργός Βλαντιμίρ Πούτιν, σε επίσκεψη του στην Πολωνία για την 70η επέτειο από την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, εξέφρασε, με…μισή καρδιά, τη λύπη του για τη σφαγή 20.000 Πολωνών αξιωματούχων από άνδρες του Κόκκινου Στρατού στο Δάσος του Κατίν, το 1940 .Στην Πολωνία ξύπνησαν πάλι οι πίκρες μνήμες από εκείνη τη σταλινική θηριωδία που σημάδεψε την ιστορία της χώρας.

Κάποιες χιλιάδες χιλιόμετρα πιο νότια, στην Ελλάδα, μια αρχηγός κοινοβουλευτικού κόμματος μάλλον δεν έχει ακούσει ποτέ για τη σφαγή στο Κατίν. Άλλωστε η Αλέκα Παπαρήγα , έχει ένα δικό της, ιδιαίτερο, τρόπο ανάγνωσης της ιστορίας. Όπως δήλωσε , αφοπλιστικά, πριν λίγους μήνες, αμφισβητώντας τα εγκλήματα του Στάλιν : "Είμαστε εμείς μέσα στην ΕΣΣΔ το '30 και το '35 για να ξέρουμε τί έγινε;» Τις ίδιες μέρες, που η σφαγή του Κατίν έριχνε πάλι τη βαριά της σκιά πάνω από την Πολωνία, η γ.γ. του Κ.Κ.Ε. , σε ομιλία της στην Καισαριανή, καταδίκασε όσους πιπιλίζουν την "καραμέλα των σταλινικών εγκλημάτων" και συνέχισε με επαναστατικό ζήλο : "Όταν η αστική τάξη μιλά για σταλινικά εγκλήματα δείχνει το ταξικό μίσος της στην κοινωνικοποίηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, σπέρνει τον φόβο και την επιφύλαξη για τον παραγωγικό λαϊκό συνεταιρισμό, δείχνει το μίσος της για τον εργατικό, λαϊκό έλεγχο, για την εργατική εξουσία." Εξάλλου στο τελευταίο συνέδριο του κόμματος, ο ‘πατερούλης’ Στάλιν αποκαταστάθηκε πανηγυρικά. Η περίοδος της παντοκρατορίας του δεν ήταν τίποτε άλλο παρά η συνεπής επαναστατική πορεία στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού που ανακόπηκε όμως το 1956 από τον Νικήτα Χρουστσόφ, οπότε εγκαινιάστηκε και η «δεξιά οπορτουνιστική στροφή» του καθεστώτος . Οι 20 εκατομμύρια θάνατοι των σταλινικών χρόνων που οφείλονται στις εκτελέσεις, στα γκούλαγκ, στις βίαιες μετακινήσεις πληθυσμών και στους λιμούς που ακολούθησαν την κολλεκτιβοποίηση ,είναι απλώς παράπλευρες απώλειες στον αγώνα για την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας και έτσι ουδόλως συγκινούν τους πολιτικούς εγκέφαλους του ΚΚΕ.

Και αν νομίζετε πως το Κ.Κ.Ε. είναι απλά ένα δογματικό απομεινάρι του παρελθόντος που δεν έχει καμιά σχέση με τη σύγχρονη, δημοκρατική ανανεωτική Αριστερά, μάλλον ξεχνάτε τον ΣΥΡΙΖΑ... Δεν έχει περάσει και πολύς καιρός από τότε που ο πρόεδρος του «Συνασπισμού» Αλέξης Τσίπρας εξέφραζε το θαυμασμό του για τη…διαχρονική σκέψη του Μάο και δήλωνε , με χαρακτηριστική άνεση , πως ο σκοπός , η πρόθεσή του Μεγάλου Τιμονιέρη ήταν καλή! Για την ιστορία, οι εμπνευσμένες πολιτικές του… καλοπροαίρετου Μάο , στοίχισαν στην Κίνα, πάνω από 40 εκατομμύρια νεκρούς, περισσότερους και από τους θανάτους που οφείλονται στο Χίτλερ. Πίσω από το μοντέρνο προσωπείο και τα χαμόγελα, αποδεικνύεται πως ο Αλέξης Τσίπρας δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια πιο "τρέντι Παπαρήγα με παντελόνια" .Η ίδια αποκρουστική ρητορεία, η ίδια ιδεολογική τύφλωση , ο ίδιος θαυμασμός προς τον κόκκινο ολοκληρωτισμό. Απλά έχουν διαφορετικές …ιστορικές προτιμήσεις. Σε αυτές τις εκλογές ο ψηφοφόρος της Αριστεράς αντιμετωπίζει το δύσκολο, ομολογουμένως, δίλημμα : Στάλιν ή Μάο ; Δίκες της Μόσχας ή Πολιτιστική Επανάσταση ; Γκούλαγκ ή "Μεγάλο Άλμα προς τα Εμπρός" ;

Μπορείτε να φανταστείτε , στο σημερινό πολιτικό σκηνικό, αρχηγό ελληνικού κοινοβουλευτικού δεξιού κόμματος να δηλώνει πως «οι προθέσεις του Χίτλερ ήταν καλές» ή να κάνει λόγο για την «καραμέλα των χιτλερικών εγκλημάτων»; Και όμως, την ίδια στιγμή που μόνο κόμματα της περιθωριακής εξωκοινοβουλευτικής Ακροδεξιάς όπως η «Χρυσή Αυγή» θα εκφράσουν το θαυμασμό τους για μια προσωπικότητα, όπως ο Αδόλφος Χίτλερ, οι ηγέτες δυο κόμματων που θεωρούνται προοδευτικά , εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο, και απολαμβάνουν του σεβασμού του πολιτικού κόσμου , δεν έχουν κανένα πρόβλημα να εκφραστούν με τα καλύτερα λόγια για δύο από τους μεγαλύτερους σφαγείς του 20ου αιώνα. "Τί διαφορά έχει ο Τσίπρας από τον Κ. Πλεύρη; ", αναρωτήθηκε ο συγγραφέας Νίκος Δήμου με αφορμή τις δηλώσεις του πρώτου περί Μάο.

Δυστυχώς, η Αριστερά , κομμουνιστική και ανανεωτική, πλην λίγων εξαιρέσεων, δεν πήρε κανένα μάθημα από τα γεγονότα του 1989. Δεν μπόρεσε ποτέ να καταλάβει πως η θεοποίηση της κρατικής εξουσίας, η απόλυτη υποταγή του ατόμου στο κράτος ήταν η λεπτή γραμμή που συνέδεε τον "υπαρκτό σοσιαλισμό" με το φασισμό ή το ναζισμό. Και αυτή η λογική ήταν που οδήγησε στα εκατομμύρια νεκρών και των δυο συστημάτων. Όπως είπε και ο Μάο, δείχνοντας την περιφρόνηση του για την ανθρώπινη ζωή :"Eίμαστε διατεθειμένοι να θυσιάσουμε 300 εκατομμύρια Κινέζους για τη νίκη της παγκόσμιας επανάστασης." Κατά τ' άλλα , και σε αυτές τις εκλογές, αριστεροί διανοούμενοι και πολιτικοί ,απολαμβάνοντας μια ιδιότυπης ιδεολογικής ασυλίας, θα διεκδικούν το μονοπώλιο της ηθικής και θα δηλώνουν , με ποιητικό οίστρο , πως "η αριστερά είναι μια διαρκής ευαισθησία". Αυτή την ευαισθησία που ποτέ δεν είδαν τα εκατομμύρια θύματα του Στάλιν και του Μάο…

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 11-13 Σεπτεμβρίου 2009 ]

Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω !


Στο δελτίο ειδήσεων του «Μέγκα», η Άννα Διαμαντοπούλου κοίταξε με υπνωτικό βλέμμα την κάμερα και δήλωσε με σταθερή φωνή : «Εμείς, οι Έλληνες πρέπει να μάθουμε να αγαπάμε τους φόρους μας». Η εικόνα είχε μια ανησυχητική ομοιότητα με την προτροπή στο "1984" του Τζορτζ Όργουελ , να αγαπήσουμε τον "Μεγάλο Αδελφό". Και όπως φαίνεται, σε αυτές τις εκλογές, ο Έλληνας «Μεγάλος Αδελφός», ή αλλιώς το κρατικοδίαιτο κατεστημένο των δύο κομμάτων εξουσίας, φαίνεται να συγκλίνει στην άποψη πως η φορολογία πρέπει να αυξηθεί περαιτέρω και πως εμείς οι «απείθαρχοι» Έλληνες πρέπει επιτέλους να αποκτήσουμε «φορολογική συνείδηση». Ο Γιώργος Παπανδρέου , έχει δηλώσει πως , όταν αναλάβει την εξουσία, θα αυξήσει τους φόρους στα μεγάλα εισοδήματα (χωρίς βέβαια ποτέ να προσδιορίζονται ποιά είναι αυτά). Και το φορολογικό παρελθόν του ΠΑΣΟΚ άλλωστε μας υπόσχεται πως στο μέλλον θα βλέπουμε πολύ πιο συχνά τον εφοριακό της γειτονιάς μας . Από 1993 έως το 2003 οι φόροι αυξήθηκαν κατά 122,5%, ενώ επί Σημίτη επιβλήθηκαν 97 νέοι φόροι που κυρίως στόχευαν μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η "Νέα Δημοκρατία" πάλι, υπόσχεται πως δε θα επιβάλλει νέους φόρους αλλά θα επικεντρωθεί στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Είναι όμως αναμφισβήτητο , πως οι πολιτικές για να επιτευχθεί αυτό, όπως η αυστηροποίηση των τεκμηρίων διαβίωσης, μέτρο με το οποίο ήδη μας …απείλησε ο πρωθυπουργός, θα αυξήσουν τη φορολογική επιβάρυνση στη μέση ελληνική οικογένεια. Και φυσικά και το παρελθόν του κυβερνώντος κόμματος δε δείχνει πως απέχει και πολύ από αυτό του ΠΑΣΟΚ. Ας θυμηθούμε την φορο-επιδρομή Αλογοσκούφη το 2008 ή την περίφημη "έκτακτη εισφορά" φέτος . Υπολογίζεται πως η συνολική φορολογική και ασφαλιστική επιβάρυνση μιας μέσης Ελληνικής οικογένειας αυξήθηκε από 39,5% του ακαθάριστου εισοδήματος από εργασία το 2004, στο 42,7% το 2008.

Οι πολιτικοί μας ζητάνε λοιπόν, με θαυμαστή ομοφωνία, να αγαπήσουμε τους φόρους μας . Και αυτό σε μια χώρα όπου ένας εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα , δουλεύοντας σκληρά μέχρι και 12 ώρες την ημέρα, πρέπει να καταβάλλει σαν χαράτσι ως και το 40% του εισοδήματος του, για να ταϊσει ένα στρατό κομματικών ημέτερων και ένα πανταχού παρόν κράτος που επεκτείνεται συνεχώς. Μόνο κατά την τελευταία διακυβέρνηση της …φιλελεύθερης «Νέας Δημοκρατίας», οι δημόσιοι υπάλληλοι αυξήθηκαν από 447, 520 το 2004 σε 503,170 το 2008 και οι δαπάνες του δημόσιου τομέα αυξήθηκαν από 39% του ΑΕΠ το 2003 σε 42% του ΑΕΠ το 2009. Παράλληλα, ιδρύθηκαν πάνω από 350 δημόσιοι οργανισμοί για να βολευτεί ο κομματικός στρατός, ενώ οργανισμοί όπως ο ΟΣΕ, με έλλειμμα που φτάνει τα 9 δις ευρώ, κοστίζουν καθημερινά στο φορολογούμενο εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Και όλα αυτά την ώρα που οι υπηρεσίες που παρέχει το κράτος στους πολίτες είναι τριτοκοσμικού επιπέδου. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως έχουμε από τις υψηλότερες ιδιωτικές δαπάνες στο Δυτικό Κόσμο, για τους τομείς της υγείας και παιδείας .

Σε αυτό το παρασιτικό και τεράστιο κράτος, ζητάνε από τον Έλληνα φορολογούμενο οι κυβερνώντες να δώσει ως και το 40% του εισοδήματος του. Αυτό το διεφθαρμένο, σπάταλο και αναποτελεσματικό κράτος μπαίνει με το έτσι θέλω συνέταιρος στα όποια κέρδη του σκληρά εργαζόμενου Έλληνα πολίτη. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η φοροδιαφυγή είναι η απόλυτα λογική αντίδραση των πολιτών σε μια χώρα με όλο και υψηλότερους φόρους και όλο και χειρότερες υπηρεσίες. Η αύξηση της φορολογίας, και η δήθεν καταπολέμηση της φοροδιαφυγής , με μέτρα όπως η θέσπιση τεκμηρίων και η αυστηρότητα των ελέγχων, το μόνο που θα πετύχει είναι να οδηγήσει σε κλείσιμο χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις, που ήδη πλήττονται από την οικονομική κρίση και να αφαιρέσει χρήματα από την παραγωγική οικονομία, την ώρα που τόσο τα χρειάζεται, μόνο και μόνο για να γεμίσουν οι τσέπες κρατικοδίαιτων κηφήνων . Το ζητούμενο και αυτό που θα δώσει κίνητρα για να μειωθεί η φοροδιαφυγή, είναι η δραστική μείωση της φορολογίας για όλα τα εισοδήματα και ο ουσιαστικός περιορισμός του μεγέθους του κράτους. Διαφορετικά, οι Έλληνες πολίτες , απόλυτα δικαιολογημένα, θα εξακολουθούν να εφαρμόζουν στις συναλλαγές τους με την εφορία τον τίτλο του θεατρικού έργου του Ντάριο Φο : «Δεν Πληρώνω, Δεν Πληρώνω!»

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 11-13 Σεπτεμβρίου 2009 ]