Εκλεκτικές Συγγένειες

Άραγε, σε τί διαφέρουν οι Έλληνες υπερπατριώτες που ζητούν τη φυλάκιση των αναρχικών όταν καίνε την ελληνική σημαία, από τις "πολιτικά ορθές" και "προοδευτικές" Αρχές της Μ. Βρετανίας που συνέλαβαν έξι ακροδεξιούς επειδή έκαψαν το Κοράνι σε βίντεο στο YouTube;

Η τρέλα δεν πάει στα...Tea Parties!

“ (The Tea Party candidates) didn’t get nominated because they look and sound like the popular image of a savvy, experienced, well-informed, practical-minded U.S. senator. They got nominated because they don’t. They are often accused of craziness-one MSNBC commentator said (Nevada’s Sharron) Angle ‘sounds like a mental patient.’ But to the tea partiers, that’s not a bug; it’s a feature. If a $1.4 trillion federal budget deficit represents sanity, they would prefer a candidate who escaped from the psych ward.”

[ Steve Chapman στο Reason ]

Ούτε που να το σκεφτείς!

Και ενώ στην Ελλάδα περιμένουμε τον νέο σουπερ-ενισχύμενο αντιρατσιστικό νόμο, που, απ'ότι φαίνεται, θα ξεμπερδεύει μια και καλή με την...ξεπερασμένη αξία της ελευθερίας του λόγου , το περιοδικό "The Spectator" έχει ένα εξαιρετικό αφιέρωμα στο... μέλλον μας και σε όλα αυτά που δεν μπορείς να πεις στον "πολιτικά ορθό" παράδεισο της Μ. Βρετανίας ! Ύστερα από χρόνια "προοδευτικής" λογοκρισίας , ο οργουελικός όρος "έγκλημα σκέψης" αποκτά ένα νέο και επίκαιρο νόημα ! (Διαβάστε τα άρθρα του αφιερώματος εδώ, εδώ , εδώ και εδώ)

"Δημόσιος υπάλληλος στην τέχνη δεν γίνεται!"

"Δημόσιος υπάλληλος στην τέχνη δεν γίνεται. Θυμάμαι τη Μαρινέλλα, που πήγε να πέσει ξερή όταν έμαθε πως στο θέατρο πληρώνονται και ας μην πατήσει ψυχή! Ετσι σκέφτονται οι υγιείς άνθρωποι. Εδώ βλέπεις ανθρώπους να αναρωτιούνται για το "αναποδογύρισμα της ύπαρξης", με τα λεφτά του κράτους.

Η τέχνη πρέπει να είναι ένα παράνομο πράγμα, σαν μύκητας πάνω στην κοινωνία. Είναι κομμουνιστικό κόλπο να μπει στο σύστημα για να είναι ελεγχόμενη. Μόνο η επιστήμη πρέπει να διδάσκεται. Η τέχνη πρέπει να γίνει μαθητεία. Οχι κρατικό μανιφέστο"

[ Ο Άγγελος Παπαδημητρίου σε μια καταπληκτική συνέντευξη στο Βαγγέλη Βαγγελάτο από τη σημερινή "Ελευθεροτυπία"]

Tί συμβαίνει στην Αμερική ; Μια προσπάθεια κατανόησης των "Tea Parties"

Από τις σελίδες της «Athens Voice» , η συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλλου φαινόταν πολύ θυμωμένη! Ένας Αμερικάνος φίλος της , της αριστερόστροφης γενιάς του Woodstock , σκέφτεται να προσχωρήσει στο … «Tea Party» και η Σώτη αποφάσισε να μην του ξαναμιλήσει! Όπως γράφει άλλωστε : « Όποιος υποστηρίζει το Τea Party … είναι απλώς ηλίθιος». Στην πραγματικότητα, όσο απλοϊκή και απόλυτη και αν φαίνεται η συγκεκριμένη θέση για τα Tea Parties , δεν απέχει και πολύ από το πνεύμα όλων αυτών που έχουν γραφτεί στον ελληνικό Τύπο τους τελευταίους μήνες για το συγκεκριμένο πολιτικό κίνημα . Βλέπετε, ενώ στις Η.Π.Α. η δημοτικότητα του Obama έχει κατρακυλίσει σε ποσοστά κάτω του 45%, ενώ όλο και περισσότεροι Αμερικάνοι παραδέχονται πως το πρόγραμμα κρατικής στήριξης της οικονομίας απέτυχε, οι Ευρωπαίοι ζουν ακόμη , με αμείωτο πάθος, τη δικιά τους θυελλώδη ιστορία αγάπης με τον Αμερικανό Πρόεδρο . Ο κυριότερος λόγος γι αυτό το συνεχιζόμενο ειδύλλιο, πέρα από θέματα εξωτερικής πολιτικής, είναι πως ο Obama μιλάει τη γλώσσα που καταλαβαίνουν οι Ευρωπαίοι : "το Μεγάλο Κράτος είναι η λύση για όλα τα προβλήματα" . Ειδικά στην Ελλάδα, όπου ο κρατισμός ακόμη κυριαρχεί (τί και αν αυτή η πολιτική μας οδήγησε στα πρόθυρα της πτώχευσης), είναι επόμενο η φιλελεύθερη αντιπολίτευση στον Πρόεδρο Obama , να παρουσιάζεται σε εφημερίδες και κανάλια κάθε ιδεολογικής απόχρωσης σαν το απόλυτο Kακό…

Έτσι, για την Ευρυδίκη Μπέρση στην κεντροδεξιά «Καθημερινή» οι άνθρωποι που απαρτίζουν τα Tea Parties δεν είναι τίποτε άλλο παρά όργανα των μεγάλων συμφερόντων. «Όσα δεν πετυχαίνουν τα μεγάλα συμφέροντα από τα πάνω, με τους χρυσοπληρωμένους λομπίστες και τους πακτωλούς διαφημιστικών δαπανών, τα πετυχαίνουν ασκώντας πίεση από τα κάτω, χρησιμοποιώντας το κίνημα των Tea Parties», γράφει . Σύμφωνα με τη δημοσιογράφο, τα αιτήματα του κινήματος σηματοδοτούν «το απόλυτο ξεχαρβάλωμα όλων των προοδευτικών κατακτήσεων του 20ού αιώνα» . Ο Θανάσης Τσίτσας πάλι στην κεντροαριστερή «Ελευθεροτυπία» , επιδεικνύοντας έναν πολιτικό μανταμσουσουδισμό, που συνηθίζεται τελευταία στους «προοδευτικούς» κύκλους, ειρωνεύεται τον…αμαθή λαουτζίκο που συμμετέχει στα «πάρτυ τσαγιού» : «Ενα σχεδόν λευκό, ομοιόμορφο πλήθος. Εκατοντάδες αμερικανικές σημαίες, τσίκνα από μπάρμπεκιου, εκνευριστικά τσιριχτά ενθουσιασμού από ξανθιές θεοσεβούμενες και ευτραφείς «βλάχους» (rednecks) από τις μεσοδυτικές Πολιτείες».

Σαν να υπάρχει έλλειψη έμπνευσης, κάθε ρεπορτάζ στις ελληνικές εφημερίδες για τα Τea Parties διανθίζεται πάντα με τους ίδιους χαρακτηρισμούς : "υπερσυντηρητικό", "ακροδεξιό", "ρατσιστικό". Έτσι, το φαινόμενο που ο «Economist» αποκάλεσε ως «το πιο δυναμικό πολιτικό κίνημα στην Αμερική σήμερα» συνοψίζεται από τον ελληνικό Τύπο με μια διαδοχή μονότονων και στερεότυπων εκφράσεων . Όπως και με τη διαμάχη για τη μεταρρύθμιση του αμερικάνικου συστήματος υγείας, οι αντίπαλοι του Obama παρουσιάζονται σαν καρικατούρες και μια σύνθετη πραγματικότητα υποβιβάζεται σε μια μανιχαϊστική μάχη του καλού με το κακό.


Ως συνήθως βέβαια , τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα. Το Tea Party (ή πιο σωστά, όπως θα δούμε, Tea parties) δεν είναι ένα ομοιόμορφο και ενιαίο κίνημα , αλλά μια "ομπρέλα" που περιλαμβάνει εκατοντάδες οργανώσεις σε όλες τις Η.Π.Α. , και η οποία λειτουργεί με αποκεντρωμένες δομές, χωρίς να υπάρχει αρχηγός .Στις τάξεις τους, βρίσκεις φιλελεύθερους υποστηρικτές του Ron Paul, αλλά και παραδοσιακούς συντηρητικούς που γοητεύονται από τη Sarah Palin (και όχι , η περιβόητη Sarah δεν είναι ούτε η αρχηγός του κινήματος, ούτε αυτή που το ξεκίνησε , απλά εκπροσωπεί μια τάση ). Τα Τea Parties, είναι επίσης ιδιαίτερα δημοφιλή στους ανεξάρτητους ψηφοφόρους. Σε γκάλοπ του Rasmussen, το 33% των ερωτηθέντων που δεν ανήκουν σε κάποιο κόμμα , απάντησε πως θα ψήφιζε υποψήφιους του «Κόμματος του Τσαγιού», έναντι 25% που θα ψήφιζε κάποιον Δημοκρατικό και 12% που θα ψήφιζε κάποιον Ρεπουμπλικάνο υποψήφιο . Τέλος στο κίνημα συμμετέχουν και πολλοί Αμερικάνοι που δεν έχουν ασχοληθεί ξανά με την πολιτική.

Αυτό που ενώνει όμως τα μέλη του κινήματος είναι η αντίθεση τους στην κρατικίστικη οικονομική πολιτική που ακολουθούν οι κυβερνήσεις των Η.Π.Α. , τα τελευταία χρόνια. Σε μια χώρα, που τα ίδια τα ιδρυτικά της κείμενα, βασίζονται στην καχυποψία απέναντι στην κρατική εξουσία , όλο και περισσότεροι πολίτες πιστεύουν πως οι τελευταίες αποφάσεις της κυβέρνησης Obama αλλά και Bush οδηγούν σε ένα Μεγάλο Κράτος, ευρωπαϊκού Τύπου, ξένο στις αμερικάνικες παραδόσεις, και απειλή για τις ατομικές ελευθερίες . Έτσι τα μέλη των Tea Parties τάσσονται εναντίον των bail-outs στις μεγάλες εταιρίες, ζητούν τη μείωση του δημόσιου χρέους, της φορολογίας και των κρατικών δαπανών .Μάλιστα, πολλά Tea Parties από όλη τη χώρα δημοσίευσαν πριν λίγους μήνες προτάσεις για την έξοδο από την κρίση και κάλεσαν τους υποψηφίους στις προσεχείς εκλογές του Νοεμβρίου να τις προσυπογράψουν. Το "Συμβόλαιο από την Αμερική" , όπως ονομάστηκε το κείμενο ζητάει, μεταξύ άλλων : α) Μια συνταγματική προσθήκη που θα απαιτεί ισοσκελισμένο προϋπολογισμό και πλειοψηφία 2/3 στη Βουλή για να εγκριθεί κάθε αύξηση φορολογίας β) Την υιοθέτηση ενός απλού και μοναδικού φορολογικού συντελεστή και αντικατάσταση του φορολογικού κώδικα με νέο που δεν θα είναι μεγαλύτερος από 4.543 λέξεις, όσο δηλαδή το μέγεθος του Συντάγματος (ο τωρινός κώδικας αγγίζει τις 3.5 εκατομμύρια λέξεις!) και γ) οριστική παύση όλων των αυξήσεων σε κάθε είδους φορολογία, που έχει προγραμματιστεί για το 2011.

Η πιο φιλελεύθερη τάση του κινήματος που συγκεντρώνεται γύρω από το βουλευτή του Τέξας, Ron Paul , πηγαίνει ακόμη πιο μακριά και ασκεί αυτή τη στιγμή την πιο ριζοσπαστική κριτική στο σύστημα. Με μια ολοένα αυξανόμενη επιρροή, κυρίως μεταξύ των νέων, οι Paulistas πέρα από τη δραστική μείωση των δημοσίων δαπανών και της φορολογίας, τάσσονται υπέρ της κατάργησης των περισσότερων υπουργείων και δημοσίων οργανισμών , υποστηρίζουν με πάθος την επιστροφή στον Κανόνα του Χρυσού, ζητούν να μπει ένα τέλος στην πολυέξοδη επεμβατική εξωτερική πολιτική των Η.Π.Α. και προτείνουν την κατάργηση της Κεντρικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας (FED) .Ακολουθώντας τα διδάγματα της Αυστριακής Σχολής, θεωρούν πως τα χαμηλά επιτόκια που επέβαλε η FED συνετέλεσαν καθοριστικά στην πρόσφατη κρίση. H κριτική αυτή οδήγησε στο νομοσχέδιο που κατέθεσε ο Ron Paul στο Κογκρέσσο και προτείνει τον κοινοβουλευτικό έλεγχο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας . Το νομοσχέδιο ήδη έχει την υποστήριξη 313 βουλευτών και των δύο κομμάτων .Αναρωτιέμαι βέβαια τι το ακροδεξιό μπορεί να έχει ένα κίνημα που υποστηρίζει αρχές όπως το μικρό κράτος, η μείωση των κρατικών δαπανών και η χαμηλή φορολογία, αλλά αυτό μάλλον θα πρέπει να το απαντήσουν οι Έλληνες opinion makers .

Αλλά ακόμη και αν εξετάσει κάποιος τη στάση του κινήματος, σε θέματα πέραν της οικονομίας, θα διαπιστώσει πως η εικόνα , που παρουσιάζει ο ελληνικός (και όχι μόνο) Τύπος, για τα Τea Parties (περίπου σαν μια σύγχρονη αναβίωση της…Κου Κλουξ Καν) απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Για την ακρίβεια, τα Tea Parties δεν έχουν επίσημη ατζέντα σε κοινωνικά ζητήματα, όπως πχ οι gay γάμοι ή η μετανάστευση, μιας και επικεντρώνονται αποκλειστικά στα θέματα της οικονομίας. Έτσι, αν και σε ατομικό επίπεδο, η πλειοψηφία των μελών έχει μάλλον συντηρητικές θέσεις , υπάρχουν και πολλά μέλη με πιο φιλελεύθερες θέσεις (συνήθως ανάλογα με το αν κατοικούν σε συντηρητικές ή φιλελεύθερες πολιτείες) . Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του υποψήφιου για την έδρα της Γερουσίας στη Μασαχουσετη Scott Brown που υποστηρίχτηκε με πάθος από το Κίνημα του Τσαγιού, λόγω της ατζέντας του σε θέματα οικονομίας , παρότι ήταν υπέρ του δικαιώματος στην έκτρωση . Δεν είναι πάντως λίγες οι φορές όπου μέλη που έχουν εκφράσει ρατσιστικό λόγο, έχουν εκδιωχθεί από το κίνημα. Έτσι τα Tea Parties δίνοντας έμφαση στην υποστήριξη της ελεύθερης οικονομίας, απομακρύνουν την Αμερικάνικη Δεξιά από τη διχαστική και πολλές φορές μισαλλόδοξη γλώσσα, που χαρακτήρισε τις θέσεις της κατά τους «πολιτιστικούς πολέμους» της δεκαετίας του ’90. Είναι άραγε τυχαίο πως η Θρησκευτική Δεξιά παραπονιέται ότι το «Κίνημα του Τσαγιού» δεν κάνει τίποτε για να προωθήσει την κοινωνικά συντηρητική ατζέντα της; (Για τα Tea Parties και τον "αγνωστικισμό" τους στα κοινωνικά ζητήματα διαβάστε εδώ, εδώ, εδώ και εδώ)

Για να καταλάβουμε όμως καλύτερα αυτό το κίνημα, ίσως η παρακάτω περιγραφή των ανθρώπων που συμμετέχουν σε αυτό, από τον μετριοπαθή συντηρητικό συγγραφέα ,Lee Harris, είναι διαφωτιστική : «Σε γενικές γραμμές, η ιδιοσυγκρασία τους είναι αυτή του «ζήσε και άσε τους άλλους να ζήσουν» (live and let live). Αλλά όλοι έχουν κάτι κοινό. Δεν τους αρέσει να τους λένε οι άλλοι τι πρέπει να κάνουν.... Θέλουν να έχουν τον έλεγχο της ζωής τους. Είναι φιλήσυχοι άνθρωποι που όμως από τη μια στιγμή στην άλλη, μπορεί να αντιδράσουν δυναμικά όταν νιώσουν πως τα παραδοσιακά τους δικαιώματα και ελευθερίες βρίσκονται σε κίνδυνο . Μπορούμε λοιπόν να τους χαρακτηρίσουμε σαν φιλελεύθερους εκ φύσεως. Μπορεί να μην έχουν διαβάσει ποτέ ούτε μια σελίδα από φιλελεύθερους στοχαστές. Μπορεί ποτέ να μην έχουν ακούσει για τον John Locke ή τον John Stuart Mill , αλλά ενστικτωδώς έχουν υιοθετήσει τη ρήση του Thomas Paine πως ‘ακόμη και η καλύτερη κυβέρνηση, δεν είναι παρά ένα αναγκαίο κακό’. Γι αυτούς τους ανθρώπους δεν υπάρχει τίποτε απεχθέστερο από μια κυβέρνηση που σου λέει: 'Μην ανησυχείς! Εμείς ξέρουμε ποιό είναι το καλύτερο για σένα!'» (Από το τελευταίο βιβλίο του Lee Harris «The Next American Civil War» )

Και όσο και αν φανεί ιεροσυλία, στα μάτια πολλών αριστερών , ακριβώς αυτή η ατομικιστική ιδιοσυγκρασία του "live and let live" και η δυναμική , ίσως και βίαιη, αντίδραση κάθε φορά που νιώθουν πως απειλούνται οι ελευθερίες τους , ενώνει τον φιλήσυχο μεσοαστό οικογενειάρχη των tea parties με τους ομοφυλόφιλους που εξεγέρθηκαν στο Stonewall ή με τη Rosa Parks που αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο σε έναν λευκό στον Αμερικάνικο Νότο της δεκαετίας του '50 . Και ίσως έτσι μπορεί να λύσει και η Σώτη Τριανταφύλλου την απορία της, πώς γίνεται ένας πρώην χίπυ , σαν τον Αμερικάνο φίλο της, να συμμετέχει στο «ακροδεξιό» …Tea Party. Ίσως θα εκπλαγεί όταν διαπιστώσει πως ο φίλος της δεν έχει διανύσει και τόσο μεγάλη ιδεολογική απόσταση. Γι αυτούς τους ανθρώπους, που πιστεύουν πως πρέπει οι ίδιοι να κάνουν κουμάντο στις ζωές τους και όχι κάποιος ανώνυμος γραφειοκράτης, ο μόνος τρόπος για να το πετύχουν αυτό είναι η ελεύθερη αγορά. Ενώ η ελεύθερη αγορά σέβεται την επιθυμία του ατόμου να ακολουθήσει τα δικά του ενδιαφέροντα και επιδιώξεις, το κράτος προτιμά να παίρνει αυτό τις αποφάσεις για λογαριασμό των πολιτών , στερώντας τους έτσι ένα σημαντικό κομμάτι από την προσωπική τους ολοκλήρωση και ευτυχία.

Στην εποχή του Μεγάλου Κράτους και των bail-outs , τα μέλη των Tea Parties νιώθουν πως οι παραδοσιακές ελευθερίες τους απειλούνται από μια νέα ηγετική τάξη, με ιδεολογία και αρχές τελείως διαφορετικές από αυτές της μεγάλης πλειοψηφίας των υπόλοιπων Αμερικάνων. Σύμφωνα, με ένα σημαντικό δοκίμιο του καθηγητή του Boston University, Angelo Codevilla που συζητήθηκε όσο κανένα άλλο αυτό το καλοκαίρι στους κόλπους της Αμερικάνικης Δεξιάς, η Αμερική κυριαρχείται από μια ελίτ που αποτελείται από πολιτικούς και των δύο κομμάτων, γραφειοκράτες, καθηγητές πανεπιστημίου, δημοσιογράφους σε παραδοσιακά ΜΜΕ, κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες, και μέλη ΜΚΟ και μη κερδοσκοπικών οργανώσεων .Αυτή η ελίτ είναι στενά συνδεδεμένη με την κρατική μηχανή . Η εξουσία και τα κέρδη της εξαρτώνται από το κράτος. Τα μέλη αυτής της μειοψηφίας μιλάνε την ίδια κρατικίστικη γλώσσα και μοιράζονται αρχές πολύ διαφορετικές από την υπόλοιπη κοινωνία . Πρόσφατο παράδειγμα τα bail-outs , όπου η ηγεσία των δύο μεγάλων κομμάτων, τα παραδοσιακά Μ.Μ.Ε. και η Wall Street τάχθηκαν υπέρ , ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών ήταν αντίθετη . Σύμφωνα εξάλλου με όλες τις έρευνες των τελευταίων ετών η κοινή γνώμη εξακολουθεί να πιστεύει στην ελεύθερη αγορά και να δείχνει δυσπιστία προς το Μεγάλο Κράτος. Σύμφωνα, με έρευνα του Gallup Poll τον Ιανουάριο του 2010 το 70% των Αμερικάνων έχει θετική γνώμη για μια οικονομία που βασίζεται στην ελεύθερη αγορά. Στο ερώτημα της Ayers-Mc Henry «Αν θα προτιμούσατε μια μεγαλύτερη κυβέρνηση που θα παρείχε περισσότερες υπηρεσίες και υψηλότερη φορολογία ή μια μικρότερη κυβέρνηση με λιγότερες υπηρεσίες αλλά χαμηλότερη φορολογία», το 69% απάντησε υπέρ του μικρότερου κράτους, έναντι του 21% που προτίμησε το μεγάλο κράτος. Σύμφωνα με έρευνα του CBS/New York Times poll τον Φεβρουάριο του 2010, 81% δεν εμπιστεύονται την κυβέρνηση ποτέ ή πολύ σπάνια, έναντι του 16% που συνήθως την εμπιστεύεται. (Οι δημοσκοπήσεις είναι από το βιβλίο του Arthur C. Brooks "The Battle:How the Fight Between Free Enterprise and Big Government Will Shape America's Future"). Η τεράστια ιδεολογική απόσταση που χωρίζει τους απλούς Αμερικάνους από την πολιτική τους τάξη, φαίνεται ιδιαίτερα από τις απαντήσεις στο ερώτημα αν πρέπει να υπάρχουν όρια στην εξουσία της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Το 94% των απλών πολιτών απάντησε θετικά ενώ το 54 % των πολιτικών θεωρούν πως δεν πρέπει να υπάρχουν τέτοια όρια. Τα Tea Parties πιστεύουν λοιπόν πως στρέφονται εναντίον μιας αλαζονικής ελίτ, που διακατέχεται από την ακράδαντη πεποίθηση πως κατέχει την απόλυτη αλήθεια και θέλει να την επιβάλλει μέσω της κρατικής εξουσίας στους… υπηκόους της. Όταν λοιπόν εξετάζουμε το φαινόμενο των Tea Parties δεν πρέπει να παραβλέπουμε την «λαϊκίστικη» (όρος που δεν έχει πάντα αρνητική σημασία) και «αντι-ελιτίστικη» φύση τους.

Σαφώς και χωράει κριτική στο Κίνημα του Τσαγιού αλλά συνήθως δεν είναι προς την κατεύθυνση που τους γίνεται από το ελληνικό Τύπο . Το πιο φλέγον ζήτημα είναι ποιά θέση θα πάρει το κίνημα στα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής. Με τις στρατιωτικές δαπάνες να καταβροχθίζουν το 20% του προϋπολογισμού, είναι αδύνατον να υποστηρίζεις ένα μικρό κράτος, χωρίς να θίγεις το θέμα της αμερικάνικης εξωτερικής πολιτικής. Αυτό φαίνεται να το έχουν καταλάβει οι οπαδοί του Ron Paul (και τελευταία και άλλες φιγούρες της Δεξιάς, όπως ο αμφιλεγόμενος τηλεπαρουσιαστής Glenn Beck) , που επικρίνουν σταθερά τα τελευταία χρόνια, την επεμβατική εξωτερική πολιτική , που αυξάνει τις κρατικές δαπάνες, επεκτείνει τον έλεγχο της κυβέρνησης στην καθημερινή ζωή των πολιτών και απειλεί τα ατομικά δικαιώματα .Μεγάλο μέρος όμως του κινήματος (όπως εκφράζεται από τη Sarah Palin) συνεχίζει να υποστηρίζει μια νεοσυντηρητική επεμβατική εξωτερική πολιτική αλά Bush και αρνείται κάθε μείωση στις στρατιωτικές δαπάνες . Έτσι όμως , ακυρώνεται στην πράξη , η ρητορική του μικρού κράτους. Και βέβαια, μην ξεχνάμε , πως πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος πως οι Ρεπουμπλικάνοι θα χρησιμοποιήσουν τη δύναμη του κινήματος για να ξανακερδίσουν την εξουσία, χωρίς όμως να έχουν κάνει ουσιαστική αυτοκριτική για την τελευταία καταστροφική θητεία τους, και να επαναλάβουν απλά την ίδια πολιτική. Ο χρόνος θα δείξει…

Ο Arthur C. Brooks , πρόεδρος του «American Enterprise Institute» παρατήρησε πως ενώ στην Ελλάδα, τα εργατικά σωματεία και οι δημόσιοι υπάλληλοι διαδηλώνουν για το δικαίωμα στην πρόωρη συνταξιοδότηση, στα δια βίου κρατικά επιδόματα και στις κρατικές συντάξεις, στην Αμερική, τα μέλη των Tea Parties , διαμαρτύρονται ενάντια σε όλα αυτά που οι Έλληνες ζητούν! Αυτή η τεράστια διαφορά νοοτροπίας εξηγεί γιατί οι Έλληνες, και γενικότερα οι Ευρωπαίοι, εθισμένοι σε δεκαετίες Μεγάλου Κράτους, δεν μπορούν να καταλάβουν το φαινόμενο των Tea Parties . Και όμως, αυτοί οι "βλάχοι" , που τόσο ταράζουν τις ευαισθησίες των "προοδευτικών" ελίτ ανά τον πλανήτη, ίσως έχουν περισσότερα κοινά μαζί μας, απ’ όσα νομίζουμε . Εξάλλου, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι πια κοινά. Μόλις πριν από 2 χρόνια, οικονομολόγοι, πολιτικοί και δημοσιογράφοι κάθε πολιτικής παράταξης και ιδεολογικού χρωματισμού, υπέκυπταν στη γοητεία του κρατισμού και του Κέυνς . Ήταν η εποχή που μέχρι και ο βρετανικός “Economist” ανακάλυπτε τις αρετές του κρατικού παρεμβατισμού και των bail-outs , ενώ το περιοδικό “Newsweek” απηχώντας το νέο consensus, έγραφε: «Είμαστε όλοι σοσιαλιστές ». Σήμερα, 2 χρόνια μετά είναι πια φανερό , σε όλο και περισσότερους, πως ο παράδεισος που μας υποσχέθηκαν οι θιασώτες του «Μεγάλου Κράτους» δεν έφτασε ποτέ . Οι κρατικές δαπάνες εκτοξεύτηκαν σε επίπεδα ρεκόρ, οι φόροι αυξάνονται συνεχώς, o Λεβιάθαν είναι πιο ισχυρός από ποτέ και η κρίση χρέους, που ξεκίνησε από την Ελλάδα, φαίνεται να απειλεί τώρα ολόκληρο τον Δυτικό Κόσμο. Παράλληλα, φάνηκαν τα όρια του μοντέλου του κεϋνσιανισμού ή "κρατικού καπιταλισμού", που εφάρμοσαν όλες οι κυβερνήσεις τα τελευταία 65 χρόνια, μοντέλο που έδωσε ιδεολογική επικάλυψη στο υψηλό δημόσιο χρέος , καθαγίασε τις υψηλές κρατικές δαπάνες και , με τη δημιουργία ενός γενναιόδωρου «κράτους πρόνοιας», μας χάρισε την ψευδαίσθηση του «δωρεάν γεύματος».

Σιγά σιγά και οι πολίτες της Ευρώπης , αν και δεν διαδηλώνουν ακόμη όπως στις Η.Π.Α., αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τα αδιέξοδα αυτής της πολιτικής . Σύμφωνα με σφυγμομέτρηση του Ινστιτούτου Harris, για λογαριασμό των «Financial Times» , η πλειοψηφία των ερωτηθέντων στις ευρωπαϊκές χώρες είπαν ότι «οι περικοπές των δημοσίων δαπανών είναι αναγκαίες για την ανάνηψη της οικονομίας μακροπρόθεσμα. Τα ποσοστά ήταν: 84% στη Γαλλία, 71% στην Ισπανία, 69% στη Βρετανία, 67% στη Γερμανία και 61% στην Ιταλία. Όταν ρωτήθηκαν τι από τα δύο επιλέγουν για να επιτευχθεί μείωση ελλειμμάτων και δημοσίου χρέους, περικοπή δημοσίων δαπανών ή αύξηση των φόρων, στη μεγάλη τους πλειοψηφία οι συμμετέχοντες στην έρευνα επέλεξαν το πρώτο. Και στις πέντε ευρωπαϊκές χώρες, με ποσοστά που κυμαίνονταν από 68% στη Γαλλία και την Ιταλία μέχρι 54% στη Βρετανία, οι πολίτες δήλωσαν ότι κακώς οι κυβερνήσεις άφησαν τα ελλείμματά τους να αυξηθούν για να αντιμετωπίσουν την κρίση του 2008.»

Αντί λοιπόν, τα ελληνικά ΜΜΕ να πανηγυρίζουν για τις υποτιθέμενες μεγάλες νίκες του Barack Obama και να καταφεύγουν στις εύκολες ειρωνείες και στη δαιμονοποίηση των αντιπάλων του, είναι καλό να προσπαθήσουν να κατανοήσουν, βγάζοντας τα «ευρωπαϊκά γυαλιά» τους , τι συμβαίνει τέλος πάντων στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού .Η επιτυχία ή όχι της αντικρατικίστικης ατζέντας των Tea Parties ίσως να δείξει πολλά για το δρόμο που θα ακολουθήσουν και οι δικές μας κοινωνίες.

Η αριστερή ιδεολογία, κυρίαρχη και επί σκηνής

Πριν από λίγα χρόνια ο Αγγλος συγγραφέας, Julian Fellowes, βραβευμένος με Οσκαρ για το σενάριό του «Gosford Park», δήλωσε πως η αριστερή ιδεολογία της δεκαετίας του ’60 κυριαρχεί ακόμη στον χώρο της Τέχνης. Σύμφωνα με τον Fellowes, οι ιδέες αυτές αντιμετωπίζονται σαν «Ευαγγέλιο», υπεράνω κάθε κριτικής και αμφισβήτησης. Το αποτέλεσμα είναι ένα ασφυκτικά ομοιόμορφο ιδεολογικό περιβάλλον που οδηγεί τους ανθρώπους του πολιτισμού σε ένα είδος πνευματικής νωθρότητας. Στην Ελλάδα, τελευταίο μαρξιστικό οχυρό στην Ευρώπη για πολλούς, τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά. Ρίχνοντας, ενδεικτικά, μια ματιά στις θεατρικές παραστάσεις που ανέβηκαν στο πλαίσιο του (κρατικά επιδοτούμενου) Φεστιβάλ Αθηνών και στις δηλώσεις που έκαναν οι συντελεστές τους, θα μείνουμε με την εντύπωση πως στη χώρα μας δεν κυκλοφορούν άλλες ιδέες πέρα από αυτές που εκφράζει η Αριστερά και οι διάφορες συνιστώσες της. Π.χ. το βραβευμένο «Αγγελοι στην Αμερική» του Τόνι Κούσνερ είναι μια καταγγελία του... επάρατου νεοφιλελευθερισμού της εποχής Ρέιγκαν. Φυσικά, ο σκηνοθέτης της παράστασης Νίκος Μαστοράκης δεν έχει αμφιβολίες: «Ο Ρέιγκαν είναι ο πρώτος που βύθισε στα τάρταρα τη μεσαία τάξη, που έβαλε το θεμέλιο για το σημερινό κραχ», («Ελευθεροτυπία», 25/5/2010). Στον πολυαναμενόμενο «Τόκο» πάλι, ο συγγραφέας Δημήτρης Δημητριάδης φιλοδοξεί να αποδομήσει την έννοια του φύλου. Με επιρροές από Λακάν και Τζούντιθ Μπάτλερ (αγαπημένων «παιδιών» της μεταμοντέρνας Αριστεράς) ξεκαθαρίζει πως «Η ύπαρξη των φύλων δεν είναι μια κατάσταση που μπορώ να δεχθώ…» («Ελευθεροτυπία», 12/7/2010). Τέλος, ο σκηνοθέτης Βασίλης Παπαβασιλείου, με αφορμή το ανέβασμα του «Τυχοδιώκτη... βασισμένο στον Χουρμούζη», δηλώνει πως η παγκοσμιοποίηση δεν είναι τίποτε άλλο, παρά «η θεσμοποίηση της αλητείας του κεφαλαίου» («Ελευθεροτυπία», 26/6/2010).

Το ότι η μεγάλη πλειοψηφία των καλλιτεχνών ανήκει στην Αριστερά δεν είναι κάτι καινούργιο. Η Τέχνη θεωρήθηκε πως θα έπρεπε να είναι πάντα απέναντι στην όποια εξουσία. Ετσι, η ένταξη στην Αριστερά, που αμφισβητούσε το σύστημα, ήταν η πιο φυσική επιλογή για πολλούς καλλιτέχνες. Ομως, το παράδοξο της εποχής μας είναι πως, στην Ελλάδα, τουλάχιστον τα τελευταία 30 χρόνια, το κατεστημένο είναι πια, σε μεγάλο βαθμό, η ίδια η… Αριστερά. Οι ιδέες και πρακτικές του «προοδευτικού» χώρου -κρατισμός, δαιμονοποίηση του κέρδους, ανοχή στην «επαναστατική» βία- έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του χρεοκοπημένου μεταπολιτευτικού μοντέλου. Ετσι, αν τη δεκαετία του ’70, ο αριστερός πολιτικός λόγος των ανθρώπων της Τέχνης έμοιαζε φρέσκος και ριζοσπαστικός, σήμερα, μοιάζει απλά να στηρίζει ένα σύστημα υπό κατάρρευση Και παρότι αυτός ο λόγος απολαμβάνει ακόμη το ιδεολογικό μονοπώλιο (ή ακριβώς γι’ αυτό), φαίνεται πια όλο και περισσότερο προβλέψιμος και συμβατικός.

Το αξιοσημείωτο είναι πως η πολιτική των κρατικών επιδοτήσεων στην Τέχνη ενισχύει αυτόν τον ιδιότυπο «προοδευτικό» κομφορμισμό και ωθεί όλο και περισσότερους ανθρώπους του πολιτισμού να αυτοχαρακτηρίζονται αυτάρεσκα ως «αριστεροί». Βλέπετε, όταν ο καλλιτέχνης έχει μετατραπεί σε δημόσιο υπάλληλο, που κολλάει ένσημα και περιμένει πότε θα πάρει την επόμενη επιχορήγηση από το υπουργείο Πολιτισμού, είναι φυσικό να βρει ως και μεγαλοφυή την προεκλογική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για διορισμό 100.000 Ελλήνων στο Δημόσιο…

Αν λοιπόν τυχαίνει να είστε θεατρόφιλοι, και ταυτόχρονα κινείστε πολιτικά στο συντηρητικό ή στο φιλελεύθερο χώρο, ατυχήσατε. Σε ένα περιβάλλον όπου το ιδεολογικό εκκρεμές κινείται μονότονα από τον Μαρξ στον... Τσόμσκι, το ενδεχόμενο να γραφτεί ένα θεατρικό έργο, που θα βλέπει θετικά την επιχειρηματικότητα ή θα αμφισβητεί τον «παράδεισο» της πολυπολιτισμικότητας κινείται μάλλον στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Σήμερα όμως που όλες οι βεβαιότητες του παρελθόντος μοιάζουν να καταρρέουν, μήπως ήρθε ο καιρός και οι άνθρωποι της Τέχνης να επανεξετάσουν τις δικές τους «προοδευτικές» βεβαιότητες, αν θέλουν να διατηρήσουν την επαφή τους με την κοινωνία;

[ Δημοσιεύτηκε στην "Καθημερινή", 31/7/2010]

Γιατί το ευρωπαϊκό μοντέλο λιτότητας δε θα μειώσει το μέγεθος του κράτους και δε θα μας βγάλει από το οικονομικό αδιέξοδο

Σύμφωνα με τον διεθνή και ελληνικό Τύπο, στη σύνοδο των G20 που τέλειωσε πριν λίγες μέρες, είχαμε τη σύγκρουση δύο κόσμων και δύο διαφορετικών φιλοσοφιών για την έξοδο από την κρίση. Από τη μια μεριά, η καθαρά κεϋνσιανή προσέγγιση του Ομπάμα, που τάσσεται υπέρ της συνέχισης των κρατικών πακέτων στήριξης στην οικονομία. Από την άλλη , η , υποτιθέμενα, πιο «φιλελεύθερη» οπτική της κυρίας Μέρκελ και των υπόλοιπων Ευρωπαίων, που δίνουν έμφαση στη δημοσιονομική αυστηρότητα και λιτότητα. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η λύση που προτείνει ο αμερικανός Πρόεδρος σίγουρα θα μεγαλώσει το κράτος και θα αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες. Ειδικά σε μια περίοδο που το δημόσιο χρέος έχει εκτοξευτεί στα ύψη, μια τέτοια πολιτική ίσως αποδειχτεί καταστροφική για την αμερικάνικη και την παγκόσμια οικονομία. Είναι όμως η ευρωπαϊκή συνταγή τόσο ριζικά διαφορετική από αυτή του Ομπάμα ; Θα οδηγήσει πράγματι στη συρρίκνωση του δημοσίου τομέα και στη μείωση των κρατικών δαπανών, όπως υποστηρίζουν οι οπαδοί αλλά και οι αντίπαλοι της ;

Όπως , επισημαίνει ο αμερικάνος οικονομολόγος Daniel J. Mitchell , η δημοσιονομική πειθαρχία που ευαγγελίζονται οι Ευρωπαίοι, στην πραγματικότητα σημαίνει περισσότερο ισοσκελισμό του προϋπολογισμού παρά περικοπή των δημοσίων δαπανών. Το παράδειγμα της Μ. Βρετανίας , που πριν λίγες μέρες ανακοίνωσε το δικό της πρόγραμμα λιτότητας, είναι ενδεικτικό της φιλοσοφίας πάνω στην οποία βαδίζουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις . Αν και η βρετανική κυβέρνηση, υποσχέθηκε πως το μίγμα της λιτότητας θα περιέχει 80% περικοπές δαπανών και μόλις 20% αύξηση φορολογίας, η πραγματικότητα είναι διαφορετική, όπως σημειώνει το think tank «Institute for Fiscal Studies». Αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί μόνο το 2015-2016, δηλαδή κατά τον τελευταίο χρόνο της παρούσας κοινοβουλευτικής περιόδου .H μέση αναλογία τα επόμενα χρόνια θα είναι 60% περικοπές δαπανών και 40% αύξηση φόρων . Έτσι, η βρετανική κυβέρνηση αύξησε τον ΦΠΑ από το 17,5% στο 20%, το φόρο στα κέρδη κεφαλαίου από το 18% στο 28%, ενώ δεν έγινε λόγος για μείωση της φορολογίας στα υψηλά εισοδήματα , που είναι από μια από τις υψηλότερες στο Δυτικό Κόσμο . Για άλλη μια φορά αποδεικνύεται πως οι κυβερνήσεις πάντα βρίσκουν πιο εύκολο να αυξήσουν τους φόρους παρά να μειώσουν τις δαπάνες. Ακόμη όμως και στο μέτωπό των περικοπών , o υπουργός Οικονομικών George Osborne, δεν προχώρησε σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές στους δημόσιους οργανισμούς και στο κράτος πρόνοιας , ώστε η λειτουργία του κράτους να γίνει πιο οικονομική σε μόνιμη βάση . Όπως επισήμανε και ο Andrew Haldenby από το βρετανικό think tank «Reform» , ενώ μπορούσε να συνδέσει το μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων με την αποδοτικότητα τους, επέλεξε την προσωρινή λύση του παγώματος των μισθών για δύο χρόνια . Αντί να καταργήσει το επίδομα τέκνων για τους πολίτες με μεσαία και ανώτερα εισοδήματα, αποφάσισε και εδώ , απλά να το διατηρήσει στα ίδια επίπεδα για τρία χρόνια . Λαμβάνοντας υπόψη όλα αυτά , δεν πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη το γεγονός πως ακόμη και μετά από αυτές τις περικοπές , που χαρακτηρίστηκαν ως οι τολμηρότερες από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο , στην πραγματικότητα οι δαπάνες θα ….αυξηθούν. Το ίδιο το πρόγραμμα της κυβέρνησης προβλέπει πως από τις 637 δισεκατομμύρια λίρες το 2010-2011, οι δαπάνες θα φτάσουν στα 711 δισεκατομμύρια το 2015-2016 . Την ίδια συνταγή ( των φορολογικών αυξήσεων και των προσωρινών περικοπών , χωρίς να αλλάζει η μορφή λειτουργίας του κράτους), φαίνεται να ακολουθούν και όλες οι ευρωπαϊκές χώρες που εφαρμόζουν προγράμματα λιτότητας, από την Ισπανία και την Πορτογαλία μέχρι την Ελλάδα και τη Γαλλία.

Δεν έχει άδικο λοιπόν , ο Daniel J. Mitchell όταν προβλέπει πως ακόμη και μετά τα «δρακόντεια» προγράμματα λιτότητας, τελικά το μέγεθος του κράτους, και οι υψηλές δημόσιες δαπάνες , που είναι υπεύθυνες για την ευρωπαϊκή κρίση, στην καλύτερη περίπτωση θα παραμείνουν στο ίδιο επίπεδο. Ακόμη και αυτό βέβαια είναι μια θετική εξέλιξη, αν σκεφτεί κανείς πως η εναλλακτική λύση που προβάλλεται είναι η ανεύθυνη κεϋνσιανή φρενίτιδα της κυβέρνησης Ομπάμα. Είναι αμφίβολο όμως αν είναι αρκετό για τη σημερινή Ευρώπη, όπου έχουν συσσωρευτεί τόσα οικονομικά προβλήματα. Βέβαια, το πιο…επικίνδυνο υλικό της ευρωπαϊκής «συνταγής», είναι η αύξηση της φορολογίας που μπορεί να αποθαρρύνει τις ιδιωτικές επενδύσεις, να αυξήσει την ανεργία και να βυθίσει τις χώρες της Ευρώπης ακόμη πιο βαθιά στην ύφεση. Στην Ελλάδα, όπου κάτω από την υψηλή εποπτεία της ΕΕ και του ΔΝΤ, έχουμε την τιμή να είμαστε η πρώτη χώρα που εφαρμόστηκε το ευρωπαϊκό μοντέλο λιτότητας ,η κυβέρνηση έχει ήδη αυξήσει σημαντικά το ΦΠΑ, και έχει επιβάλλει μια σειρά νέων φόρων που πλήττουν ιδιώτες και εταιρείες. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα του Τύπου, λόγω του ασφυκτικού φορολογικού πλαισίου, πολλές επιχειρήσεις σκέφτονται μέσα στο φθινόπωρο να μεταφέρουν την έδρα τους στα Βαλκάνια ή στην Κύπρο, όπου το φορολογικό καθεστώς είναι πιο ευνοϊκό γι αυτές . Μήπως αυτή η εξέλιξη θα πρέπει να ηχήσει σαν προειδοποιητικό καμπανάκι και για την υπόλοιπη Ευρώπη ;

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 2 Ιουλίου -4 Ιουλίου 2010 ]