Εκλεκτικές Συγγένειες

Άραγε, σε τί διαφέρουν οι Έλληνες υπερπατριώτες που ζητούν τη φυλάκιση των αναρχικών όταν καίνε την ελληνική σημαία, από τις "πολιτικά ορθές" και "προοδευτικές" Αρχές της Μ. Βρετανίας που συνέλαβαν έξι ακροδεξιούς επειδή έκαψαν το Κοράνι σε βίντεο στο YouTube;

Η τρέλα δεν πάει στα...Tea Parties!

“ (The Tea Party candidates) didn’t get nominated because they look and sound like the popular image of a savvy, experienced, well-informed, practical-minded U.S. senator. They got nominated because they don’t. They are often accused of craziness-one MSNBC commentator said (Nevada’s Sharron) Angle ‘sounds like a mental patient.’ But to the tea partiers, that’s not a bug; it’s a feature. If a $1.4 trillion federal budget deficit represents sanity, they would prefer a candidate who escaped from the psych ward.”

[ Steve Chapman στο Reason ]

Ούτε που να το σκεφτείς!

Και ενώ στην Ελλάδα περιμένουμε τον νέο σουπερ-ενισχύμενο αντιρατσιστικό νόμο, που, απ'ότι φαίνεται, θα ξεμπερδεύει μια και καλή με την...ξεπερασμένη αξία της ελευθερίας του λόγου , το περιοδικό "The Spectator" έχει ένα εξαιρετικό αφιέρωμα στο... μέλλον μας και σε όλα αυτά που δεν μπορείς να πεις στον "πολιτικά ορθό" παράδεισο της Μ. Βρετανίας ! Ύστερα από χρόνια "προοδευτικής" λογοκρισίας , ο οργουελικός όρος "έγκλημα σκέψης" αποκτά ένα νέο και επίκαιρο νόημα ! (Διαβάστε τα άρθρα του αφιερώματος εδώ, εδώ , εδώ και εδώ)

"Δημόσιος υπάλληλος στην τέχνη δεν γίνεται!"

"Δημόσιος υπάλληλος στην τέχνη δεν γίνεται. Θυμάμαι τη Μαρινέλλα, που πήγε να πέσει ξερή όταν έμαθε πως στο θέατρο πληρώνονται και ας μην πατήσει ψυχή! Ετσι σκέφτονται οι υγιείς άνθρωποι. Εδώ βλέπεις ανθρώπους να αναρωτιούνται για το "αναποδογύρισμα της ύπαρξης", με τα λεφτά του κράτους.

Η τέχνη πρέπει να είναι ένα παράνομο πράγμα, σαν μύκητας πάνω στην κοινωνία. Είναι κομμουνιστικό κόλπο να μπει στο σύστημα για να είναι ελεγχόμενη. Μόνο η επιστήμη πρέπει να διδάσκεται. Η τέχνη πρέπει να γίνει μαθητεία. Οχι κρατικό μανιφέστο"

[ Ο Άγγελος Παπαδημητρίου σε μια καταπληκτική συνέντευξη στο Βαγγέλη Βαγγελάτο από τη σημερινή "Ελευθεροτυπία"]

Tί συμβαίνει στην Αμερική ; Μια προσπάθεια κατανόησης των "Tea Parties"

Από τις σελίδες της «Athens Voice» , η συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλλου φαινόταν πολύ θυμωμένη! Ένας Αμερικάνος φίλος της , της αριστερόστροφης γενιάς του Woodstock , σκέφτεται να προσχωρήσει στο … «Tea Party» και η Σώτη αποφάσισε να μην του ξαναμιλήσει! Όπως γράφει άλλωστε : « Όποιος υποστηρίζει το Τea Party … είναι απλώς ηλίθιος». Στην πραγματικότητα, όσο απλοϊκή και απόλυτη και αν φαίνεται η συγκεκριμένη θέση για τα Tea Parties , δεν απέχει και πολύ από το πνεύμα όλων αυτών που έχουν γραφτεί στον ελληνικό Τύπο τους τελευταίους μήνες για το συγκεκριμένο πολιτικό κίνημα . Βλέπετε, ενώ στις Η.Π.Α. η δημοτικότητα του Obama έχει κατρακυλίσει σε ποσοστά κάτω του 45%, ενώ όλο και περισσότεροι Αμερικάνοι παραδέχονται πως το πρόγραμμα κρατικής στήριξης της οικονομίας απέτυχε, οι Ευρωπαίοι ζουν ακόμη , με αμείωτο πάθος, τη δικιά τους θυελλώδη ιστορία αγάπης με τον Αμερικανό Πρόεδρο . Ο κυριότερος λόγος γι αυτό το συνεχιζόμενο ειδύλλιο, πέρα από θέματα εξωτερικής πολιτικής, είναι πως ο Obama μιλάει τη γλώσσα που καταλαβαίνουν οι Ευρωπαίοι : "το Μεγάλο Κράτος είναι η λύση για όλα τα προβλήματα" . Ειδικά στην Ελλάδα, όπου ο κρατισμός ακόμη κυριαρχεί (τί και αν αυτή η πολιτική μας οδήγησε στα πρόθυρα της πτώχευσης), είναι επόμενο η φιλελεύθερη αντιπολίτευση στον Πρόεδρο Obama , να παρουσιάζεται σε εφημερίδες και κανάλια κάθε ιδεολογικής απόχρωσης σαν το απόλυτο Kακό…

Έτσι, για την Ευρυδίκη Μπέρση στην κεντροδεξιά «Καθημερινή» οι άνθρωποι που απαρτίζουν τα Tea Parties δεν είναι τίποτε άλλο παρά όργανα των μεγάλων συμφερόντων. «Όσα δεν πετυχαίνουν τα μεγάλα συμφέροντα από τα πάνω, με τους χρυσοπληρωμένους λομπίστες και τους πακτωλούς διαφημιστικών δαπανών, τα πετυχαίνουν ασκώντας πίεση από τα κάτω, χρησιμοποιώντας το κίνημα των Tea Parties», γράφει . Σύμφωνα με τη δημοσιογράφο, τα αιτήματα του κινήματος σηματοδοτούν «το απόλυτο ξεχαρβάλωμα όλων των προοδευτικών κατακτήσεων του 20ού αιώνα» . Ο Θανάσης Τσίτσας πάλι στην κεντροαριστερή «Ελευθεροτυπία» , επιδεικνύοντας έναν πολιτικό μανταμσουσουδισμό, που συνηθίζεται τελευταία στους «προοδευτικούς» κύκλους, ειρωνεύεται τον…αμαθή λαουτζίκο που συμμετέχει στα «πάρτυ τσαγιού» : «Ενα σχεδόν λευκό, ομοιόμορφο πλήθος. Εκατοντάδες αμερικανικές σημαίες, τσίκνα από μπάρμπεκιου, εκνευριστικά τσιριχτά ενθουσιασμού από ξανθιές θεοσεβούμενες και ευτραφείς «βλάχους» (rednecks) από τις μεσοδυτικές Πολιτείες».

Σαν να υπάρχει έλλειψη έμπνευσης, κάθε ρεπορτάζ στις ελληνικές εφημερίδες για τα Τea Parties διανθίζεται πάντα με τους ίδιους χαρακτηρισμούς : "υπερσυντηρητικό", "ακροδεξιό", "ρατσιστικό". Έτσι, το φαινόμενο που ο «Economist» αποκάλεσε ως «το πιο δυναμικό πολιτικό κίνημα στην Αμερική σήμερα» συνοψίζεται από τον ελληνικό Τύπο με μια διαδοχή μονότονων και στερεότυπων εκφράσεων . Όπως και με τη διαμάχη για τη μεταρρύθμιση του αμερικάνικου συστήματος υγείας, οι αντίπαλοι του Obama παρουσιάζονται σαν καρικατούρες και μια σύνθετη πραγματικότητα υποβιβάζεται σε μια μανιχαϊστική μάχη του καλού με το κακό.


Ως συνήθως βέβαια , τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα. Το Tea Party (ή πιο σωστά, όπως θα δούμε, Tea parties) δεν είναι ένα ομοιόμορφο και ενιαίο κίνημα , αλλά μια "ομπρέλα" που περιλαμβάνει εκατοντάδες οργανώσεις σε όλες τις Η.Π.Α. , και η οποία λειτουργεί με αποκεντρωμένες δομές, χωρίς να υπάρχει αρχηγός .Στις τάξεις τους, βρίσκεις φιλελεύθερους υποστηρικτές του Ron Paul, αλλά και παραδοσιακούς συντηρητικούς που γοητεύονται από τη Sarah Palin (και όχι , η περιβόητη Sarah δεν είναι ούτε η αρχηγός του κινήματος, ούτε αυτή που το ξεκίνησε , απλά εκπροσωπεί μια τάση ). Τα Τea Parties, είναι επίσης ιδιαίτερα δημοφιλή στους ανεξάρτητους ψηφοφόρους. Σε γκάλοπ του Rasmussen, το 33% των ερωτηθέντων που δεν ανήκουν σε κάποιο κόμμα , απάντησε πως θα ψήφιζε υποψήφιους του «Κόμματος του Τσαγιού», έναντι 25% που θα ψήφιζε κάποιον Δημοκρατικό και 12% που θα ψήφιζε κάποιον Ρεπουμπλικάνο υποψήφιο . Τέλος στο κίνημα συμμετέχουν και πολλοί Αμερικάνοι που δεν έχουν ασχοληθεί ξανά με την πολιτική.

Αυτό που ενώνει όμως τα μέλη του κινήματος είναι η αντίθεση τους στην κρατικίστικη οικονομική πολιτική που ακολουθούν οι κυβερνήσεις των Η.Π.Α. , τα τελευταία χρόνια. Σε μια χώρα, που τα ίδια τα ιδρυτικά της κείμενα, βασίζονται στην καχυποψία απέναντι στην κρατική εξουσία , όλο και περισσότεροι πολίτες πιστεύουν πως οι τελευταίες αποφάσεις της κυβέρνησης Obama αλλά και Bush οδηγούν σε ένα Μεγάλο Κράτος, ευρωπαϊκού Τύπου, ξένο στις αμερικάνικες παραδόσεις, και απειλή για τις ατομικές ελευθερίες . Έτσι τα μέλη των Tea Parties τάσσονται εναντίον των bail-outs στις μεγάλες εταιρίες, ζητούν τη μείωση του δημόσιου χρέους, της φορολογίας και των κρατικών δαπανών .Μάλιστα, πολλά Tea Parties από όλη τη χώρα δημοσίευσαν πριν λίγους μήνες προτάσεις για την έξοδο από την κρίση και κάλεσαν τους υποψηφίους στις προσεχείς εκλογές του Νοεμβρίου να τις προσυπογράψουν. Το "Συμβόλαιο από την Αμερική" , όπως ονομάστηκε το κείμενο ζητάει, μεταξύ άλλων : α) Μια συνταγματική προσθήκη που θα απαιτεί ισοσκελισμένο προϋπολογισμό και πλειοψηφία 2/3 στη Βουλή για να εγκριθεί κάθε αύξηση φορολογίας β) Την υιοθέτηση ενός απλού και μοναδικού φορολογικού συντελεστή και αντικατάσταση του φορολογικού κώδικα με νέο που δεν θα είναι μεγαλύτερος από 4.543 λέξεις, όσο δηλαδή το μέγεθος του Συντάγματος (ο τωρινός κώδικας αγγίζει τις 3.5 εκατομμύρια λέξεις!) και γ) οριστική παύση όλων των αυξήσεων σε κάθε είδους φορολογία, που έχει προγραμματιστεί για το 2011.

Η πιο φιλελεύθερη τάση του κινήματος που συγκεντρώνεται γύρω από το βουλευτή του Τέξας, Ron Paul , πηγαίνει ακόμη πιο μακριά και ασκεί αυτή τη στιγμή την πιο ριζοσπαστική κριτική στο σύστημα. Με μια ολοένα αυξανόμενη επιρροή, κυρίως μεταξύ των νέων, οι Paulistas πέρα από τη δραστική μείωση των δημοσίων δαπανών και της φορολογίας, τάσσονται υπέρ της κατάργησης των περισσότερων υπουργείων και δημοσίων οργανισμών , υποστηρίζουν με πάθος την επιστροφή στον Κανόνα του Χρυσού, ζητούν να μπει ένα τέλος στην πολυέξοδη επεμβατική εξωτερική πολιτική των Η.Π.Α. και προτείνουν την κατάργηση της Κεντρικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας (FED) .Ακολουθώντας τα διδάγματα της Αυστριακής Σχολής, θεωρούν πως τα χαμηλά επιτόκια που επέβαλε η FED συνετέλεσαν καθοριστικά στην πρόσφατη κρίση. H κριτική αυτή οδήγησε στο νομοσχέδιο που κατέθεσε ο Ron Paul στο Κογκρέσσο και προτείνει τον κοινοβουλευτικό έλεγχο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας . Το νομοσχέδιο ήδη έχει την υποστήριξη 313 βουλευτών και των δύο κομμάτων .Αναρωτιέμαι βέβαια τι το ακροδεξιό μπορεί να έχει ένα κίνημα που υποστηρίζει αρχές όπως το μικρό κράτος, η μείωση των κρατικών δαπανών και η χαμηλή φορολογία, αλλά αυτό μάλλον θα πρέπει να το απαντήσουν οι Έλληνες opinion makers .

Αλλά ακόμη και αν εξετάσει κάποιος τη στάση του κινήματος, σε θέματα πέραν της οικονομίας, θα διαπιστώσει πως η εικόνα , που παρουσιάζει ο ελληνικός (και όχι μόνο) Τύπος, για τα Τea Parties (περίπου σαν μια σύγχρονη αναβίωση της…Κου Κλουξ Καν) απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Για την ακρίβεια, τα Tea Parties δεν έχουν επίσημη ατζέντα σε κοινωνικά ζητήματα, όπως πχ οι gay γάμοι ή η μετανάστευση, μιας και επικεντρώνονται αποκλειστικά στα θέματα της οικονομίας. Έτσι, αν και σε ατομικό επίπεδο, η πλειοψηφία των μελών έχει μάλλον συντηρητικές θέσεις , υπάρχουν και πολλά μέλη με πιο φιλελεύθερες θέσεις (συνήθως ανάλογα με το αν κατοικούν σε συντηρητικές ή φιλελεύθερες πολιτείες) . Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του υποψήφιου για την έδρα της Γερουσίας στη Μασαχουσετη Scott Brown που υποστηρίχτηκε με πάθος από το Κίνημα του Τσαγιού, λόγω της ατζέντας του σε θέματα οικονομίας , παρότι ήταν υπέρ του δικαιώματος στην έκτρωση . Δεν είναι πάντως λίγες οι φορές όπου μέλη που έχουν εκφράσει ρατσιστικό λόγο, έχουν εκδιωχθεί από το κίνημα. Έτσι τα Tea Parties δίνοντας έμφαση στην υποστήριξη της ελεύθερης οικονομίας, απομακρύνουν την Αμερικάνικη Δεξιά από τη διχαστική και πολλές φορές μισαλλόδοξη γλώσσα, που χαρακτήρισε τις θέσεις της κατά τους «πολιτιστικούς πολέμους» της δεκαετίας του ’90. Είναι άραγε τυχαίο πως η Θρησκευτική Δεξιά παραπονιέται ότι το «Κίνημα του Τσαγιού» δεν κάνει τίποτε για να προωθήσει την κοινωνικά συντηρητική ατζέντα της; (Για τα Tea Parties και τον "αγνωστικισμό" τους στα κοινωνικά ζητήματα διαβάστε εδώ, εδώ, εδώ και εδώ)

Για να καταλάβουμε όμως καλύτερα αυτό το κίνημα, ίσως η παρακάτω περιγραφή των ανθρώπων που συμμετέχουν σε αυτό, από τον μετριοπαθή συντηρητικό συγγραφέα ,Lee Harris, είναι διαφωτιστική : «Σε γενικές γραμμές, η ιδιοσυγκρασία τους είναι αυτή του «ζήσε και άσε τους άλλους να ζήσουν» (live and let live). Αλλά όλοι έχουν κάτι κοινό. Δεν τους αρέσει να τους λένε οι άλλοι τι πρέπει να κάνουν.... Θέλουν να έχουν τον έλεγχο της ζωής τους. Είναι φιλήσυχοι άνθρωποι που όμως από τη μια στιγμή στην άλλη, μπορεί να αντιδράσουν δυναμικά όταν νιώσουν πως τα παραδοσιακά τους δικαιώματα και ελευθερίες βρίσκονται σε κίνδυνο . Μπορούμε λοιπόν να τους χαρακτηρίσουμε σαν φιλελεύθερους εκ φύσεως. Μπορεί να μην έχουν διαβάσει ποτέ ούτε μια σελίδα από φιλελεύθερους στοχαστές. Μπορεί ποτέ να μην έχουν ακούσει για τον John Locke ή τον John Stuart Mill , αλλά ενστικτωδώς έχουν υιοθετήσει τη ρήση του Thomas Paine πως ‘ακόμη και η καλύτερη κυβέρνηση, δεν είναι παρά ένα αναγκαίο κακό’. Γι αυτούς τους ανθρώπους δεν υπάρχει τίποτε απεχθέστερο από μια κυβέρνηση που σου λέει: 'Μην ανησυχείς! Εμείς ξέρουμε ποιό είναι το καλύτερο για σένα!'» (Από το τελευταίο βιβλίο του Lee Harris «The Next American Civil War» )

Και όσο και αν φανεί ιεροσυλία, στα μάτια πολλών αριστερών , ακριβώς αυτή η ατομικιστική ιδιοσυγκρασία του "live and let live" και η δυναμική , ίσως και βίαιη, αντίδραση κάθε φορά που νιώθουν πως απειλούνται οι ελευθερίες τους , ενώνει τον φιλήσυχο μεσοαστό οικογενειάρχη των tea parties με τους ομοφυλόφιλους που εξεγέρθηκαν στο Stonewall ή με τη Rosa Parks που αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο σε έναν λευκό στον Αμερικάνικο Νότο της δεκαετίας του '50 . Και ίσως έτσι μπορεί να λύσει και η Σώτη Τριανταφύλλου την απορία της, πώς γίνεται ένας πρώην χίπυ , σαν τον Αμερικάνο φίλο της, να συμμετέχει στο «ακροδεξιό» …Tea Party. Ίσως θα εκπλαγεί όταν διαπιστώσει πως ο φίλος της δεν έχει διανύσει και τόσο μεγάλη ιδεολογική απόσταση. Γι αυτούς τους ανθρώπους, που πιστεύουν πως πρέπει οι ίδιοι να κάνουν κουμάντο στις ζωές τους και όχι κάποιος ανώνυμος γραφειοκράτης, ο μόνος τρόπος για να το πετύχουν αυτό είναι η ελεύθερη αγορά. Ενώ η ελεύθερη αγορά σέβεται την επιθυμία του ατόμου να ακολουθήσει τα δικά του ενδιαφέροντα και επιδιώξεις, το κράτος προτιμά να παίρνει αυτό τις αποφάσεις για λογαριασμό των πολιτών , στερώντας τους έτσι ένα σημαντικό κομμάτι από την προσωπική τους ολοκλήρωση και ευτυχία.

Στην εποχή του Μεγάλου Κράτους και των bail-outs , τα μέλη των Tea Parties νιώθουν πως οι παραδοσιακές ελευθερίες τους απειλούνται από μια νέα ηγετική τάξη, με ιδεολογία και αρχές τελείως διαφορετικές από αυτές της μεγάλης πλειοψηφίας των υπόλοιπων Αμερικάνων. Σύμφωνα, με ένα σημαντικό δοκίμιο του καθηγητή του Boston University, Angelo Codevilla που συζητήθηκε όσο κανένα άλλο αυτό το καλοκαίρι στους κόλπους της Αμερικάνικης Δεξιάς, η Αμερική κυριαρχείται από μια ελίτ που αποτελείται από πολιτικούς και των δύο κομμάτων, γραφειοκράτες, καθηγητές πανεπιστημίου, δημοσιογράφους σε παραδοσιακά ΜΜΕ, κρατικοδίαιτους επιχειρηματίες, και μέλη ΜΚΟ και μη κερδοσκοπικών οργανώσεων .Αυτή η ελίτ είναι στενά συνδεδεμένη με την κρατική μηχανή . Η εξουσία και τα κέρδη της εξαρτώνται από το κράτος. Τα μέλη αυτής της μειοψηφίας μιλάνε την ίδια κρατικίστικη γλώσσα και μοιράζονται αρχές πολύ διαφορετικές από την υπόλοιπη κοινωνία . Πρόσφατο παράδειγμα τα bail-outs , όπου η ηγεσία των δύο μεγάλων κομμάτων, τα παραδοσιακά Μ.Μ.Ε. και η Wall Street τάχθηκαν υπέρ , ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών ήταν αντίθετη . Σύμφωνα εξάλλου με όλες τις έρευνες των τελευταίων ετών η κοινή γνώμη εξακολουθεί να πιστεύει στην ελεύθερη αγορά και να δείχνει δυσπιστία προς το Μεγάλο Κράτος. Σύμφωνα, με έρευνα του Gallup Poll τον Ιανουάριο του 2010 το 70% των Αμερικάνων έχει θετική γνώμη για μια οικονομία που βασίζεται στην ελεύθερη αγορά. Στο ερώτημα της Ayers-Mc Henry «Αν θα προτιμούσατε μια μεγαλύτερη κυβέρνηση που θα παρείχε περισσότερες υπηρεσίες και υψηλότερη φορολογία ή μια μικρότερη κυβέρνηση με λιγότερες υπηρεσίες αλλά χαμηλότερη φορολογία», το 69% απάντησε υπέρ του μικρότερου κράτους, έναντι του 21% που προτίμησε το μεγάλο κράτος. Σύμφωνα με έρευνα του CBS/New York Times poll τον Φεβρουάριο του 2010, 81% δεν εμπιστεύονται την κυβέρνηση ποτέ ή πολύ σπάνια, έναντι του 16% που συνήθως την εμπιστεύεται. (Οι δημοσκοπήσεις είναι από το βιβλίο του Arthur C. Brooks "The Battle:How the Fight Between Free Enterprise and Big Government Will Shape America's Future"). Η τεράστια ιδεολογική απόσταση που χωρίζει τους απλούς Αμερικάνους από την πολιτική τους τάξη, φαίνεται ιδιαίτερα από τις απαντήσεις στο ερώτημα αν πρέπει να υπάρχουν όρια στην εξουσία της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Το 94% των απλών πολιτών απάντησε θετικά ενώ το 54 % των πολιτικών θεωρούν πως δεν πρέπει να υπάρχουν τέτοια όρια. Τα Tea Parties πιστεύουν λοιπόν πως στρέφονται εναντίον μιας αλαζονικής ελίτ, που διακατέχεται από την ακράδαντη πεποίθηση πως κατέχει την απόλυτη αλήθεια και θέλει να την επιβάλλει μέσω της κρατικής εξουσίας στους… υπηκόους της. Όταν λοιπόν εξετάζουμε το φαινόμενο των Tea Parties δεν πρέπει να παραβλέπουμε την «λαϊκίστικη» (όρος που δεν έχει πάντα αρνητική σημασία) και «αντι-ελιτίστικη» φύση τους.

Σαφώς και χωράει κριτική στο Κίνημα του Τσαγιού αλλά συνήθως δεν είναι προς την κατεύθυνση που τους γίνεται από το ελληνικό Τύπο . Το πιο φλέγον ζήτημα είναι ποιά θέση θα πάρει το κίνημα στα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής. Με τις στρατιωτικές δαπάνες να καταβροχθίζουν το 20% του προϋπολογισμού, είναι αδύνατον να υποστηρίζεις ένα μικρό κράτος, χωρίς να θίγεις το θέμα της αμερικάνικης εξωτερικής πολιτικής. Αυτό φαίνεται να το έχουν καταλάβει οι οπαδοί του Ron Paul (και τελευταία και άλλες φιγούρες της Δεξιάς, όπως ο αμφιλεγόμενος τηλεπαρουσιαστής Glenn Beck) , που επικρίνουν σταθερά τα τελευταία χρόνια, την επεμβατική εξωτερική πολιτική , που αυξάνει τις κρατικές δαπάνες, επεκτείνει τον έλεγχο της κυβέρνησης στην καθημερινή ζωή των πολιτών και απειλεί τα ατομικά δικαιώματα .Μεγάλο μέρος όμως του κινήματος (όπως εκφράζεται από τη Sarah Palin) συνεχίζει να υποστηρίζει μια νεοσυντηρητική επεμβατική εξωτερική πολιτική αλά Bush και αρνείται κάθε μείωση στις στρατιωτικές δαπάνες . Έτσι όμως , ακυρώνεται στην πράξη , η ρητορική του μικρού κράτους. Και βέβαια, μην ξεχνάμε , πως πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος πως οι Ρεπουμπλικάνοι θα χρησιμοποιήσουν τη δύναμη του κινήματος για να ξανακερδίσουν την εξουσία, χωρίς όμως να έχουν κάνει ουσιαστική αυτοκριτική για την τελευταία καταστροφική θητεία τους, και να επαναλάβουν απλά την ίδια πολιτική. Ο χρόνος θα δείξει…

Ο Arthur C. Brooks , πρόεδρος του «American Enterprise Institute» παρατήρησε πως ενώ στην Ελλάδα, τα εργατικά σωματεία και οι δημόσιοι υπάλληλοι διαδηλώνουν για το δικαίωμα στην πρόωρη συνταξιοδότηση, στα δια βίου κρατικά επιδόματα και στις κρατικές συντάξεις, στην Αμερική, τα μέλη των Tea Parties , διαμαρτύρονται ενάντια σε όλα αυτά που οι Έλληνες ζητούν! Αυτή η τεράστια διαφορά νοοτροπίας εξηγεί γιατί οι Έλληνες, και γενικότερα οι Ευρωπαίοι, εθισμένοι σε δεκαετίες Μεγάλου Κράτους, δεν μπορούν να καταλάβουν το φαινόμενο των Tea Parties . Και όμως, αυτοί οι "βλάχοι" , που τόσο ταράζουν τις ευαισθησίες των "προοδευτικών" ελίτ ανά τον πλανήτη, ίσως έχουν περισσότερα κοινά μαζί μας, απ’ όσα νομίζουμε . Εξάλλου, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε είναι πια κοινά. Μόλις πριν από 2 χρόνια, οικονομολόγοι, πολιτικοί και δημοσιογράφοι κάθε πολιτικής παράταξης και ιδεολογικού χρωματισμού, υπέκυπταν στη γοητεία του κρατισμού και του Κέυνς . Ήταν η εποχή που μέχρι και ο βρετανικός “Economist” ανακάλυπτε τις αρετές του κρατικού παρεμβατισμού και των bail-outs , ενώ το περιοδικό “Newsweek” απηχώντας το νέο consensus, έγραφε: «Είμαστε όλοι σοσιαλιστές ». Σήμερα, 2 χρόνια μετά είναι πια φανερό , σε όλο και περισσότερους, πως ο παράδεισος που μας υποσχέθηκαν οι θιασώτες του «Μεγάλου Κράτους» δεν έφτασε ποτέ . Οι κρατικές δαπάνες εκτοξεύτηκαν σε επίπεδα ρεκόρ, οι φόροι αυξάνονται συνεχώς, o Λεβιάθαν είναι πιο ισχυρός από ποτέ και η κρίση χρέους, που ξεκίνησε από την Ελλάδα, φαίνεται να απειλεί τώρα ολόκληρο τον Δυτικό Κόσμο. Παράλληλα, φάνηκαν τα όρια του μοντέλου του κεϋνσιανισμού ή "κρατικού καπιταλισμού", που εφάρμοσαν όλες οι κυβερνήσεις τα τελευταία 65 χρόνια, μοντέλο που έδωσε ιδεολογική επικάλυψη στο υψηλό δημόσιο χρέος , καθαγίασε τις υψηλές κρατικές δαπάνες και , με τη δημιουργία ενός γενναιόδωρου «κράτους πρόνοιας», μας χάρισε την ψευδαίσθηση του «δωρεάν γεύματος».

Σιγά σιγά και οι πολίτες της Ευρώπης , αν και δεν διαδηλώνουν ακόμη όπως στις Η.Π.Α., αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τα αδιέξοδα αυτής της πολιτικής . Σύμφωνα με σφυγμομέτρηση του Ινστιτούτου Harris, για λογαριασμό των «Financial Times» , η πλειοψηφία των ερωτηθέντων στις ευρωπαϊκές χώρες είπαν ότι «οι περικοπές των δημοσίων δαπανών είναι αναγκαίες για την ανάνηψη της οικονομίας μακροπρόθεσμα. Τα ποσοστά ήταν: 84% στη Γαλλία, 71% στην Ισπανία, 69% στη Βρετανία, 67% στη Γερμανία και 61% στην Ιταλία. Όταν ρωτήθηκαν τι από τα δύο επιλέγουν για να επιτευχθεί μείωση ελλειμμάτων και δημοσίου χρέους, περικοπή δημοσίων δαπανών ή αύξηση των φόρων, στη μεγάλη τους πλειοψηφία οι συμμετέχοντες στην έρευνα επέλεξαν το πρώτο. Και στις πέντε ευρωπαϊκές χώρες, με ποσοστά που κυμαίνονταν από 68% στη Γαλλία και την Ιταλία μέχρι 54% στη Βρετανία, οι πολίτες δήλωσαν ότι κακώς οι κυβερνήσεις άφησαν τα ελλείμματά τους να αυξηθούν για να αντιμετωπίσουν την κρίση του 2008.»

Αντί λοιπόν, τα ελληνικά ΜΜΕ να πανηγυρίζουν για τις υποτιθέμενες μεγάλες νίκες του Barack Obama και να καταφεύγουν στις εύκολες ειρωνείες και στη δαιμονοποίηση των αντιπάλων του, είναι καλό να προσπαθήσουν να κατανοήσουν, βγάζοντας τα «ευρωπαϊκά γυαλιά» τους , τι συμβαίνει τέλος πάντων στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού .Η επιτυχία ή όχι της αντικρατικίστικης ατζέντας των Tea Parties ίσως να δείξει πολλά για το δρόμο που θα ακολουθήσουν και οι δικές μας κοινωνίες.

Η αριστερή ιδεολογία, κυρίαρχη και επί σκηνής

Πριν από λίγα χρόνια ο Αγγλος συγγραφέας, Julian Fellowes, βραβευμένος με Οσκαρ για το σενάριό του «Gosford Park», δήλωσε πως η αριστερή ιδεολογία της δεκαετίας του ’60 κυριαρχεί ακόμη στον χώρο της Τέχνης. Σύμφωνα με τον Fellowes, οι ιδέες αυτές αντιμετωπίζονται σαν «Ευαγγέλιο», υπεράνω κάθε κριτικής και αμφισβήτησης. Το αποτέλεσμα είναι ένα ασφυκτικά ομοιόμορφο ιδεολογικό περιβάλλον που οδηγεί τους ανθρώπους του πολιτισμού σε ένα είδος πνευματικής νωθρότητας. Στην Ελλάδα, τελευταίο μαρξιστικό οχυρό στην Ευρώπη για πολλούς, τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά. Ρίχνοντας, ενδεικτικά, μια ματιά στις θεατρικές παραστάσεις που ανέβηκαν στο πλαίσιο του (κρατικά επιδοτούμενου) Φεστιβάλ Αθηνών και στις δηλώσεις που έκαναν οι συντελεστές τους, θα μείνουμε με την εντύπωση πως στη χώρα μας δεν κυκλοφορούν άλλες ιδέες πέρα από αυτές που εκφράζει η Αριστερά και οι διάφορες συνιστώσες της. Π.χ. το βραβευμένο «Αγγελοι στην Αμερική» του Τόνι Κούσνερ είναι μια καταγγελία του... επάρατου νεοφιλελευθερισμού της εποχής Ρέιγκαν. Φυσικά, ο σκηνοθέτης της παράστασης Νίκος Μαστοράκης δεν έχει αμφιβολίες: «Ο Ρέιγκαν είναι ο πρώτος που βύθισε στα τάρταρα τη μεσαία τάξη, που έβαλε το θεμέλιο για το σημερινό κραχ», («Ελευθεροτυπία», 25/5/2010). Στον πολυαναμενόμενο «Τόκο» πάλι, ο συγγραφέας Δημήτρης Δημητριάδης φιλοδοξεί να αποδομήσει την έννοια του φύλου. Με επιρροές από Λακάν και Τζούντιθ Μπάτλερ (αγαπημένων «παιδιών» της μεταμοντέρνας Αριστεράς) ξεκαθαρίζει πως «Η ύπαρξη των φύλων δεν είναι μια κατάσταση που μπορώ να δεχθώ…» («Ελευθεροτυπία», 12/7/2010). Τέλος, ο σκηνοθέτης Βασίλης Παπαβασιλείου, με αφορμή το ανέβασμα του «Τυχοδιώκτη... βασισμένο στον Χουρμούζη», δηλώνει πως η παγκοσμιοποίηση δεν είναι τίποτε άλλο, παρά «η θεσμοποίηση της αλητείας του κεφαλαίου» («Ελευθεροτυπία», 26/6/2010).

Το ότι η μεγάλη πλειοψηφία των καλλιτεχνών ανήκει στην Αριστερά δεν είναι κάτι καινούργιο. Η Τέχνη θεωρήθηκε πως θα έπρεπε να είναι πάντα απέναντι στην όποια εξουσία. Ετσι, η ένταξη στην Αριστερά, που αμφισβητούσε το σύστημα, ήταν η πιο φυσική επιλογή για πολλούς καλλιτέχνες. Ομως, το παράδοξο της εποχής μας είναι πως, στην Ελλάδα, τουλάχιστον τα τελευταία 30 χρόνια, το κατεστημένο είναι πια, σε μεγάλο βαθμό, η ίδια η… Αριστερά. Οι ιδέες και πρακτικές του «προοδευτικού» χώρου -κρατισμός, δαιμονοποίηση του κέρδους, ανοχή στην «επαναστατική» βία- έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του χρεοκοπημένου μεταπολιτευτικού μοντέλου. Ετσι, αν τη δεκαετία του ’70, ο αριστερός πολιτικός λόγος των ανθρώπων της Τέχνης έμοιαζε φρέσκος και ριζοσπαστικός, σήμερα, μοιάζει απλά να στηρίζει ένα σύστημα υπό κατάρρευση Και παρότι αυτός ο λόγος απολαμβάνει ακόμη το ιδεολογικό μονοπώλιο (ή ακριβώς γι’ αυτό), φαίνεται πια όλο και περισσότερο προβλέψιμος και συμβατικός.

Το αξιοσημείωτο είναι πως η πολιτική των κρατικών επιδοτήσεων στην Τέχνη ενισχύει αυτόν τον ιδιότυπο «προοδευτικό» κομφορμισμό και ωθεί όλο και περισσότερους ανθρώπους του πολιτισμού να αυτοχαρακτηρίζονται αυτάρεσκα ως «αριστεροί». Βλέπετε, όταν ο καλλιτέχνης έχει μετατραπεί σε δημόσιο υπάλληλο, που κολλάει ένσημα και περιμένει πότε θα πάρει την επόμενη επιχορήγηση από το υπουργείο Πολιτισμού, είναι φυσικό να βρει ως και μεγαλοφυή την προεκλογική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για διορισμό 100.000 Ελλήνων στο Δημόσιο…

Αν λοιπόν τυχαίνει να είστε θεατρόφιλοι, και ταυτόχρονα κινείστε πολιτικά στο συντηρητικό ή στο φιλελεύθερο χώρο, ατυχήσατε. Σε ένα περιβάλλον όπου το ιδεολογικό εκκρεμές κινείται μονότονα από τον Μαρξ στον... Τσόμσκι, το ενδεχόμενο να γραφτεί ένα θεατρικό έργο, που θα βλέπει θετικά την επιχειρηματικότητα ή θα αμφισβητεί τον «παράδεισο» της πολυπολιτισμικότητας κινείται μάλλον στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Σήμερα όμως που όλες οι βεβαιότητες του παρελθόντος μοιάζουν να καταρρέουν, μήπως ήρθε ο καιρός και οι άνθρωποι της Τέχνης να επανεξετάσουν τις δικές τους «προοδευτικές» βεβαιότητες, αν θέλουν να διατηρήσουν την επαφή τους με την κοινωνία;

[ Δημοσιεύτηκε στην "Καθημερινή", 31/7/2010]

Γιατί το ευρωπαϊκό μοντέλο λιτότητας δε θα μειώσει το μέγεθος του κράτους και δε θα μας βγάλει από το οικονομικό αδιέξοδο

Σύμφωνα με τον διεθνή και ελληνικό Τύπο, στη σύνοδο των G20 που τέλειωσε πριν λίγες μέρες, είχαμε τη σύγκρουση δύο κόσμων και δύο διαφορετικών φιλοσοφιών για την έξοδο από την κρίση. Από τη μια μεριά, η καθαρά κεϋνσιανή προσέγγιση του Ομπάμα, που τάσσεται υπέρ της συνέχισης των κρατικών πακέτων στήριξης στην οικονομία. Από την άλλη , η , υποτιθέμενα, πιο «φιλελεύθερη» οπτική της κυρίας Μέρκελ και των υπόλοιπων Ευρωπαίων, που δίνουν έμφαση στη δημοσιονομική αυστηρότητα και λιτότητα. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η λύση που προτείνει ο αμερικανός Πρόεδρος σίγουρα θα μεγαλώσει το κράτος και θα αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες. Ειδικά σε μια περίοδο που το δημόσιο χρέος έχει εκτοξευτεί στα ύψη, μια τέτοια πολιτική ίσως αποδειχτεί καταστροφική για την αμερικάνικη και την παγκόσμια οικονομία. Είναι όμως η ευρωπαϊκή συνταγή τόσο ριζικά διαφορετική από αυτή του Ομπάμα ; Θα οδηγήσει πράγματι στη συρρίκνωση του δημοσίου τομέα και στη μείωση των κρατικών δαπανών, όπως υποστηρίζουν οι οπαδοί αλλά και οι αντίπαλοι της ;

Όπως , επισημαίνει ο αμερικάνος οικονομολόγος Daniel J. Mitchell , η δημοσιονομική πειθαρχία που ευαγγελίζονται οι Ευρωπαίοι, στην πραγματικότητα σημαίνει περισσότερο ισοσκελισμό του προϋπολογισμού παρά περικοπή των δημοσίων δαπανών. Το παράδειγμα της Μ. Βρετανίας , που πριν λίγες μέρες ανακοίνωσε το δικό της πρόγραμμα λιτότητας, είναι ενδεικτικό της φιλοσοφίας πάνω στην οποία βαδίζουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις . Αν και η βρετανική κυβέρνηση, υποσχέθηκε πως το μίγμα της λιτότητας θα περιέχει 80% περικοπές δαπανών και μόλις 20% αύξηση φορολογίας, η πραγματικότητα είναι διαφορετική, όπως σημειώνει το think tank «Institute for Fiscal Studies». Αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί μόνο το 2015-2016, δηλαδή κατά τον τελευταίο χρόνο της παρούσας κοινοβουλευτικής περιόδου .H μέση αναλογία τα επόμενα χρόνια θα είναι 60% περικοπές δαπανών και 40% αύξηση φόρων . Έτσι, η βρετανική κυβέρνηση αύξησε τον ΦΠΑ από το 17,5% στο 20%, το φόρο στα κέρδη κεφαλαίου από το 18% στο 28%, ενώ δεν έγινε λόγος για μείωση της φορολογίας στα υψηλά εισοδήματα , που είναι από μια από τις υψηλότερες στο Δυτικό Κόσμο . Για άλλη μια φορά αποδεικνύεται πως οι κυβερνήσεις πάντα βρίσκουν πιο εύκολο να αυξήσουν τους φόρους παρά να μειώσουν τις δαπάνες. Ακόμη όμως και στο μέτωπό των περικοπών , o υπουργός Οικονομικών George Osborne, δεν προχώρησε σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές στους δημόσιους οργανισμούς και στο κράτος πρόνοιας , ώστε η λειτουργία του κράτους να γίνει πιο οικονομική σε μόνιμη βάση . Όπως επισήμανε και ο Andrew Haldenby από το βρετανικό think tank «Reform» , ενώ μπορούσε να συνδέσει το μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων με την αποδοτικότητα τους, επέλεξε την προσωρινή λύση του παγώματος των μισθών για δύο χρόνια . Αντί να καταργήσει το επίδομα τέκνων για τους πολίτες με μεσαία και ανώτερα εισοδήματα, αποφάσισε και εδώ , απλά να το διατηρήσει στα ίδια επίπεδα για τρία χρόνια . Λαμβάνοντας υπόψη όλα αυτά , δεν πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη το γεγονός πως ακόμη και μετά από αυτές τις περικοπές , που χαρακτηρίστηκαν ως οι τολμηρότερες από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο , στην πραγματικότητα οι δαπάνες θα ….αυξηθούν. Το ίδιο το πρόγραμμα της κυβέρνησης προβλέπει πως από τις 637 δισεκατομμύρια λίρες το 2010-2011, οι δαπάνες θα φτάσουν στα 711 δισεκατομμύρια το 2015-2016 . Την ίδια συνταγή ( των φορολογικών αυξήσεων και των προσωρινών περικοπών , χωρίς να αλλάζει η μορφή λειτουργίας του κράτους), φαίνεται να ακολουθούν και όλες οι ευρωπαϊκές χώρες που εφαρμόζουν προγράμματα λιτότητας, από την Ισπανία και την Πορτογαλία μέχρι την Ελλάδα και τη Γαλλία.

Δεν έχει άδικο λοιπόν , ο Daniel J. Mitchell όταν προβλέπει πως ακόμη και μετά τα «δρακόντεια» προγράμματα λιτότητας, τελικά το μέγεθος του κράτους, και οι υψηλές δημόσιες δαπάνες , που είναι υπεύθυνες για την ευρωπαϊκή κρίση, στην καλύτερη περίπτωση θα παραμείνουν στο ίδιο επίπεδο. Ακόμη και αυτό βέβαια είναι μια θετική εξέλιξη, αν σκεφτεί κανείς πως η εναλλακτική λύση που προβάλλεται είναι η ανεύθυνη κεϋνσιανή φρενίτιδα της κυβέρνησης Ομπάμα. Είναι αμφίβολο όμως αν είναι αρκετό για τη σημερινή Ευρώπη, όπου έχουν συσσωρευτεί τόσα οικονομικά προβλήματα. Βέβαια, το πιο…επικίνδυνο υλικό της ευρωπαϊκής «συνταγής», είναι η αύξηση της φορολογίας που μπορεί να αποθαρρύνει τις ιδιωτικές επενδύσεις, να αυξήσει την ανεργία και να βυθίσει τις χώρες της Ευρώπης ακόμη πιο βαθιά στην ύφεση. Στην Ελλάδα, όπου κάτω από την υψηλή εποπτεία της ΕΕ και του ΔΝΤ, έχουμε την τιμή να είμαστε η πρώτη χώρα που εφαρμόστηκε το ευρωπαϊκό μοντέλο λιτότητας ,η κυβέρνηση έχει ήδη αυξήσει σημαντικά το ΦΠΑ, και έχει επιβάλλει μια σειρά νέων φόρων που πλήττουν ιδιώτες και εταιρείες. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα του Τύπου, λόγω του ασφυκτικού φορολογικού πλαισίου, πολλές επιχειρήσεις σκέφτονται μέσα στο φθινόπωρο να μεταφέρουν την έδρα τους στα Βαλκάνια ή στην Κύπρο, όπου το φορολογικό καθεστώς είναι πιο ευνοϊκό γι αυτές . Μήπως αυτή η εξέλιξη θα πρέπει να ηχήσει σαν προειδοποιητικό καμπανάκι και για την υπόλοιπη Ευρώπη ;

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 2 Ιουλίου -4 Ιουλίου 2010 ]

Χάγιεκ εναντίον Χάγιεκ...

Τις τελευταίες μέρες, η Αμερική βρίσκεται μπροστά σε ένα βαθύ υπαρξιακό δίλημμα : Φρίντριχ Χάγιεκ ή Σάλμα Χάγιεκ ; Ένας νομπελίστας Αυστριακός οικονομολόγος ή μια μέτρια αλλά «εκρηκτική» ηθοποιός από το Μεξικό ; Όλα άρχισαν, την προηγούμενη εβδομάδα όταν ο αμφιλεγόμενος συντηρητικός παρουσιαστής Γκλεν Μπεκ αφιέρωσε την εκπομπή του στο τηλεοπτικό κανάλι «Fox News» στον Φρίντριχ Χάγιεκ (1899-1992) και στο πιο διάσημο βιβλίο του , το «Δρόμος προς τη δουλεία». Το μικρό αυτό σε μέγεθος βιβλίο κυκλοφόρησε το 1944, σε μια εποχή που οι ιδέες του κολλεκτιβισμού κυριαρχούσαν παγκοσμίως . Ύστερα από την κρίση του 1929, που αποδόθηκε στον ανεξέλεγκτο καπιταλισμό, και την εμπειρία του πολέμου, όπου η κυβέρνηση πήρε υπό τον έλεγχό της βασικούς τομείς της οικονομίας ,ο κυβερνητικός σχεδιασμός θεωρούταν πια από όλες τις παρατάξεις σαν ο μόνος ενδεδειγμένος τρόπος οργάνωσης της οικονομίας. Με το «Δρόμο προς τη Δουλεία», ο Χάγιεκ πήγε κόντρα στο κυρίαρχο ιδεολογικό ρεύμα της εποχής . Με απλό και κατανοητό τρόπο έδειξε πώς ο κεντρικός σχεδιασμός τελικά οδηγεί στη σκλαβιά και στη στέρηση των ατομικών ελευθεριών . Αρχικά ο Χάγιεκ δυσκολεύτηκε να βρει εκδότη και η πρώτη έκδοση κυκλοφόρησε μόνο σε 2000 αντίτυπα που όμως, προς μεγάλη έκπληξη όλων, εξαντλήθηκαν αμέσως. Τα επόμενα χρόνια το βιβλίο μεταφράστηκε σε δεκάδες ξένες γλώσσες, βγήκε σε μορφή κόμιξ , κυκλοφόρησε σε παράνομες εκδόσεις πίσω από το Παραπέτασμα , ενώ πούλησε πάνω από 5.000.000 αντίτυπα. Όπως τόνισε ο Γκλεν Μπεκ, ο «Δρόμος προς τη Δουλεία» ήταν «σαν μια δεξιά γροθιά του Μαϊκ Τάισον ενάντια στο σοσιαλισμό» . Το βιβλίο αυτό σηματοδότησε την αναγέννηση των φιλελεύθερων ιδεών και έδειξε πως υπάρχει και άλλος δρόμος πέρα από τον κεντρικό σχεδιασμό.

Σε μια χώρα , όπου η οικονομική πολιτική του Ομπάμα (αλλά και του Μπους) οδήγησε σε μια άνευ προηγουμένου μεγέθυνση του κράτους , οι προειδοποιήσεις του Χάγιεκ πως ο κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία οδηγεί στο «δρόμο προς τη δουλεία» ακούστηκαν πιο επίκαιρες από ποτέ για μια μεγάλη μερίδα Αμερικάνων. Λίγες ώρες μετά το τέλος της εκπομπής το βιβλίο του Χάγιεκ ανέβηκε αμέσως στην πρώτη θέση των μπέστ σέλερ , στο ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο Amazon.

Όταν όμως , η δημοσιογράφος του περιοδικού «Reason», Κatherine Mangu-Ward επιχείρησε να βάλει τη λέξη Hayek στο ηλεκτρονικό ψαχτήρι του google , ανακάλυψε προς μεγάλη της έκπληξη πως το πρώτο λήμμα δεν αφορούσε τον Αυστριακό οικονομολόγο, αλλά ένα βίντεο με την γνωστή ηθοποιό Σάλμα Χάγιεκ να ουρλιάζει μπροστά στη θέα ενός φιδιού ! Τί γίνεται λοιπόν όταν εκτιμάς τις φιλελεύθερες ιδέες του Φρίντριχ Χάγιεκ αλλά ταυτόχρονα δεν μπορείς να αντισταθείς στα εξωτικά θέλγητρα της Σάλμα; Ένα κρας τεστ μεταξύ των δύο , που κυκλοφορεί εδώ και κάποια χρόνια στο ίντερνετ, προσπαθεί να δώσει λύση στο θεμελιώδες αυτό υπαρξιακό δίλημμα, αλλά η μάχη είναι σκληρή. Η Σάλμα , που ψηφίστηκε στη λίστα του People με τους 50 ομορφότερους ανθρώπους του κόσμου για το 1996, υπερτερεί εύκολα στην εξωτερική εμφάνιση έναντι του Φρίντριχ , που τα κύρια χαρακτηριστικά του ήταν η μεγάλη μύτη και το αστείο μουστάκι. Και οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν πως θα περάσεις ένα πιο ευχάριστο βράδυ βλέποντας τη μεγάλη επιτυχία της Σάλμα, «Ντεσπεράντο» παρά διαβάζοντας το «Τιμές και Παραγωγή» ή έστω το … «Νομισματική Θεωρία και Εμπορικοί Κύκλοι» .Από την άλλη όμως , το Νόμπελ Οικονομίας που κατέκτησε ο Φρίντριχ το 1974 αξίζει μάλλον περισσότερο από την υποψηφιότητα της Σάλμα για το ….καλύτερο φιλί, στα κινηματογραφικά βραβεία του ΜΤV το 1996. Όσο για το βάθος της σκέψης των δύο αντιπάλων ; Η ρήση «Το μυαλό δεν μπορεί να προβλέψει την πρόοδο του» του φιλελεύθερου οικονομολόγου μάλλον προδίδει μεγαλύτερο φιλοσοφικό βάθος από το εξομολογητικό «Θέλω να συναντήσω έναν άντρα με μεγαλύτερα αρ…α από μένα» που αποδίδεται στη χυμώδη ηθοποιό.

Εδώ , στην Ελλάδα πάλι, δεν χρειάζεται καν να μπούμε σε τέτοιο δίλημμα. Στο τελευταίο μαρξιστικό οχυρό της Δύσης, ο φιλελευθερισμός θεωρείται υπεύθυνος για όλα τα δεινά της ανθρωπότητας. Ο Φρίντριχ Χάγιεκ είναι παντελώς άγνωστος και δεν θα δείτε ποτέ τα βιβλία του να φιγουράρουν στις λίστες των μπεστ σέλερ. Αν πάλι ψάξετε στα ελληνικά βιβλιοπωλεία, ανάμεσα στους εκατοντάδες τόμους με Τσόμσκι και Μαρξ, για να ξετρυπώσετε την ελληνική μετάφραση του «Δρόμου προς τη Δουλεία» , ατυχήσατε. Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’80, κυκλοφόρησε μια ελληνική έκδοση σε περιορισμένα αντίτυπα, η οποία είναι εξαντλημένη εδώ και πολλά χρόνια . Και μην ξεχνάμε βέβαια πως η Σάλμα, κατάγεται από το Μεξικό, μια χώρα που υπέφερε από τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, όποτε κερδίζει αυτόματα τη συμπάθεια μας και της συγχωρούμε ακόμη και το ότι κάνει καριέρα στο Χόλυγουντ. Σάλμα-Φρίντριχ, σημειώσατε 1 .

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 18 Ιουνίου -20 Ιουνίου 2010 ]

Ένα "Συμβόλαιο από την Αμερική" για την Ελλάδα

Μπορεί εδώ στην Ευρώπη, να εξακολουθούμε να ζούμε μια …παθιασμένη ιστορία αγάπης με τον πρόεδρο των Η.Π.Α. , όμως στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η εικόνα του χαρισματικού Ομπάμα φαίνεται να έχει ξεθωριάσει για τα καλά . Ειδικά μετά τους κακούς χειρισμούς του στο θέμα της οικολογικής τραγωδίας στον Κόλπο του Μεξικού , το ποσοστό των Αμερικάνων που εγκρίνουν το κυβερνητικό του έργο, πέφτει πια ακόμη και κάτω από το 45% . Το τελευταίο χτύπημα για τον Αμερικάνο πρόεδρο , είναι τα απογοητευτικά νέα στοιχεία για την ανεργία που ανακοινώθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα. Από τις 431.000 νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν τον Μάιο (190.000 λιγότερες σε σχέση με τον Απρίλιο), οι 411.000 ήταν προσωρινές προσλήψεις που έγιναν στο Δημόσιο, και πιο συγκεκριμένα στην κρατική υπηρεσία που διενεργεί την απογραφή του 2010. Όταν στις αρχές του 2009 ο Ομπάμα υπέγραφε το πακέτο-μαμούθ κρατικής ενίσχυσης της οικονομίας ύψους 862 δισεκατομμυρίων δολαρίων , υποσχέθηκε πως λόγω αυτού του πακέτου η ανεργία δεν θα ανέβαινε πάνω από το 8%. Σήμερα , η ανεργία βρίσκεται σε ποσοστό άνω του 8% εδώ και 15 μήνες (και πάνω από το 9% εδώ και 12 μήνες). Συνολικά, η αμερικάνικη οικονομία έχασε 2,2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας από τότε που ο Ομπάμα υποσχέθηκε «καλύτερες μέρες» . Αν εξαιρέσεις την , μάλλον σπάνια, περίπτωση να είσαι οπαδός της σκέψης του …Αλέξη Τσίπρα , οπότε και θα πιστεύεις ακράδαντα πως η ανεργία θα μειωθεί με 100.000 προσλήψεις στο Δημόσιο (σύμφωνα με τη ρηξικέλευθη πρόταση του στις πρόσφατες εκλογές) , κατά τ’άλλα, δε χρειάζεται να είσαι οικονομολόγος για να καταλάβεις πως τα κρατικά ελλείμματα και οι κρατικές δαπάνες δε δημιουργούν θέσεις εργασίας. Όταν η κυβέρνηση αυξάνει τις δαπάνες, στερεί πόρους που οι επιχειρηματίες θα μπορούσαν να επενδύσουν και έτσι να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας σε παραγωγικούς τομείς της οικονομίας . Μέχρι και ο Κεϋνσιανός οικονομολόγος Jeffrey Sachs το παραδέχτηκε πρόσφατα στην πρωινή εκπομπή του τηλεοπτικού καναλιού MSNBC : «Το πακέτο Ομπάμα απέτυχε!»

Ενώ ο Ομπάμα επιμένει να αυξάνει τις δαπάνες και να οδηγεί την αμερικάνικη οικονομία σε αδιέξοδο , το περίφημο «Tea Party» , «το πιο δυναμικό πολιτικό κίνημα στην Αμερική», σύμφωνα με τον «Economist» , που υποστηρίζει την ανάγκη για μια μικρότερη και πιο οικονομική κυβέρνηση, δημοσίευσε πριν λίγες μέρες μια λίστα πολιτικών και μάλιστα καλεί τους υποψηφίους στις προσεχείς εκλογές του Νοεμβρίου να την προσυπογράψουν. Η λίστα λέγεται «Συμβόλαιο από την Αμερική». Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από το «Συμβόλαιο Με την Αμερική», την περίφημη πολιτική πλατφόρμα με την οποία οι Ρεπουμπλικάνοι κέρδισαν θριαμβευτικά τις εκλογές για το Κογκρέσσο και τη Γερουσία το 1994. Αυτή τη φορά όμως, η πρόθεση «με» έχει αντικατασταθεί με το «από» για να δηλώσει πως το αίτημα για μικρότερο κράτος προέρχεται πια από τα κάτω και όχι από πάνω, όπως το 1994. Βέβαια, αν βασίζετε την ενημέρωση σας στα ελληνικά ΜΜΕ τα μέλη του «Tea Party» δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια ομάδα από «άξεστους χωριάτες», «ακροδεξιούς» και «ρατσιστές» (χαρακτηρισμοί που αλίευσα τους τελευταίους μήνες στον ελληνικό Τύπο, κάθε πολιτικής απόχρωσης). Αναρωτιέμαι βέβαια τι το ακροδεξιό μπορεί να έχει ένα κίνημα που υποστηρίζει αρχές όπως η μείωση των κρατικών δαπανών και η χαμηλή φορολογία, αλλά αυτό μάλλον θα πρέπει να το απαντήσουν οι Έλληνες opinion makers . Μεταξύ άλλων, το Συμβόλαιο ζητάει :

-Μια συνταγματική προσθήκη που θα απαιτεί ισοσκελισμένο προϋπολογισμό και πλειοψηφία 2/3 στη Βουλή για να εγκριθεί κάθε αύξηση φορολογίας .
-Την υιοθέτηση ενός απλού και μοναδικού φορολογικού συντελεστή και αντικατάσταση του φορολογικού κώδικα με νέο που δεν θα είναι μεγαλύτερος από 4.543 λέξεις, όσο δηλαδή το μέγεθος του Συντάγματος (ο τωρινός κώδικας αγγίζει τις 3.5 εκατομμύρια λέξεις!) .
-Δημιουργία ενός ανεξάρτητου σώματος που θα καταγράψει τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες και προγράμματα και θα εκτιμήσει αν πρέπει να περάσουν στην αρμοδιότητα των τοπικών αρχών, αν πρέπει να μεταρρυθμιστούν ή να καταργηθούν .
-Θέσπιση ανώτατου ορίου που θα περιορίζει την ετήσια αύξηση των ομοσπονδιακών κρατικών δαπανών και θα ισούται με το άθροισμα του πληθωρισμού συν την ετήσια αύξηση του πληθυσμού.
-Οριστική παύση όλων των αυξήσεων σε κάθε είδους φορολογία, που έχει προγραμματιστεί για το 2011.

Mε τις κρατικές δαπάνες να βρίσκονται εκτός ελέγχου και τα ελλείμματα να έχουν εκτοξευτεί στα ύψη σε όλο τον Δυτικό Κόσμο, όλοι πια βρισκόμαστε στο ίδιο καράβι. Αν αφήσουμε λίγο στην άκρη την Οbama-mania , ίσως αυτές οι προτάσεις από το….ρατσιστικό «Tea Party» να είναι μια καλή βάση για την εξυγίανση της δημοσιονομικής κατάστασης και στην Ελλάδα.

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 11 Ιουνίου -13 Ιουνίου 2010 ]

Τα ελλείμματα ως ιδεολογία

Ακολουθώντας μια παράδοση εκατοντάδων ετών, η Βασίλισσα Ελισάβετ έφτασε με κάθε μεγαλοπρέπεια στο Κοινοβούλιο και για μια ακόμη φορά στη μακρόχρονη θητεία της ανέγνωσε το «Λόγο του Θρόνου», δηλαδή τις προγραμματικές δηλώσεις της νέας της κυβέρνησης. Αυτό όμως που διέφερε , ήταν πως για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, οι προγραμματικές δηλώσεις θέτουν σαν πρωταρχικό στόχο τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και μάλιστα αυτός ο στόχος συνοδεύεται και από συγκεκριμένα μέτρα . Με πρωτόγνωρη ταχύτητα για μια νέα κυβέρνηση, η Συμμαχία Συντηρητικών-Φιλελεύθερων Δημοκρατών , ακολουθώντας τις ευρωπαϊκές τάσεις, ανακοίνωσε ένα αναλυτικό πρόγραμμα περικοπών των δημοσίων δαπανών , ύψους 6,25 δισεκατομμυρίων λιρών. Οι περικοπές αυτές είναι το φυσικό επακόλουθο της πολιτικής που ακολούθησε το Εργατικό Κόμμα τα προηγούμενα 13 χρόνια. Μια πολιτική που εκτόξευσε το έλλειμμα στο …«ελληνικό» 12% , ενώ οι κρατικές δαπάνες έφτασαν μέσα σε δέκα χρόνια από το 37% στο…53% του ΑΕΠ . Από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, καμιά ευρωπαϊκή χώρα δεν αύξησε τόσο πολύ τις κρατικές της δαπάνες σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.

Και μπορεί το Εργατικό Κόμμα και ο αντιπολιτευόμενος Τύπος να καταγγέλλουν την …αναλγησία και τις «δρακόντειες περικοπές» που θα εφαρμόσει η νέα κυβέρνηση , όμως η πραγματικότητα είναι πως ακόμη και με αυτά τα μέτρα το χρέος και οι δημόσιες δαπάνες θα συνεχίσουν να αυξάνονται, απλά με πιο αργούς ρυθμούς . Μπορεί το ποσό των 6,25 δισεκατομμυρίων να φαίνεται τεράστιο , όμως δεν αντιπροσωπεύει παρά το 1% των ετήσιων κρατικών δαπανών, ή αλλιώς όσα ξοδεύει το τεράστιο, πια, βρετανικό κράτος μέσα σε μόλις δυο εβδομάδες. Βέβαια, ο νέος υπουργός Οικονομικών Τζορτζ Όσμπορν έκανε σαφές πως αυτές οι περικοπές έχουν περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα και πως είναι μόνο το πρώτο βήμα σε ένα μακρύ και ανηφορικό δρόμο . Υπάρχουν όμως τομείς όπως η διεθνής βοήθεια, ο προϋπολογισμός του Υπουργείου Άμυνας και το Εθνικό Σύστημα Υγείας που οι δαπάνες αυξάνονται. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις , οι εξαγγελθείσες περικοπές δεν είναι ακριβώς…περικοπές .

Όπως επισημαίνει ο Gerald Warner στον «Daily Telegraph» , ενώ η κυβέρνηση κάνει λόγο για μείωση του προϋπολογισμού στην ανώτατη εκπαίδευση κατά 200 εκατομμύρια λίρες και μείωση του αριθμού των φοιτητών κατά 10.000 , στην πραγματικότητα οι… περιβόητες περικοπές δεν είναι μείωση στις τωρινές δαπάνες, αλλά περιορισμός των αυξήσεων που έχουν σχεδιαστεί για το μέλλον . Πιο συγκεκριμένα, πριν δύο μήνες, η τότε κυβέρνηση των Εργατικών ανακοίνωσε πως θα δώσει στα πανεπιστήμια επιπλέον 270 εκατομμύρια λίρες για το ακαδημαϊκό έτος 2010-2011, με την πρόθεση να δημιουργηθούν 20.000 νέες θέσεις για φοιτητές. Η νέα κυβέρνηση απλά περιορίζει την αύξηση των δαπανών σε 70 εκατομμύρια , αντί για 270 και τις νέες φοιτητικές θέσεις σε 10.000 αντί για 20.000, και αυτή την πολιτική τη βαφτίζει …«περικοπές»! Σε μια χώρα , που έχει ήδη πολλά πανεπιστήμια, και πολλούς φοιτητές, (τελικά δεν εφαρμόζει μόνο η Ελλάδα το περίφημο «κάθε πόλη και το ΑΕΙ της , κάθε χωριό και το ΤΕΙ του » ), ακόμη και μια κυβέρνηση αποφασισμένη να κάνει τις μεγαλύτερες περικοπές στην μεταπολεμική ιστορία , δε φαίνεται ικανή να αμφισβητήσει το …δημοκρατικό δικαίωμα κάθε νέου, ανεξαρτήτως προσόντων , να αποκτήσει τον …επίζηλο τίτλο του ακαδημαϊκού πολίτη (με έξοδα των φορολογουμένων, βεβαίως) .

Και εδώ βρίσκεται το πρόβλημα. Μπορεί στη Μ.Βρετανία , ο Γκόρντον Μπράουν να έχει αποχωρήσει, μπορεί στην Ελλάδα το μεταπολιτευτικό μοντέλο να έχει χρεωκοπήσει, αλλά παρόλα αυτά ο κρατισμός και η ιδέα πως οι αυξημένες δημόσιες δαπάνες σημαίνουν αυτόματα και καλύτερες υπηρεσίες δεν έχει ακόμη ηττηθεί σε ιδεολογικό επίπεδο. Οι περικοπές των δαπανών παρουσιάζονται από τις περισσότερες κυβερνήσεις απλά σαν αναγκαίο κακό , σαν κάτι προσωρινό προτού ξαναγυρίσουμε πάλι , με μεγαλύτερο ενθουσιασμό ίσως , στο ίδιο , κρατικίστικο μοντέλο , που μας έφτασε στη σημερινή κατάσταση. Οι κάτοικοι της Ευρώπης , εθισμένοι σε δεκαετίες μεγάλου κράτους και γενναιόδωρων κοινωνικών προγραμμάτων, ακόμη περιμένουν για τους πολιτικούς εκείνους που θα υποστηρίξουν σε ηθικό επίπεδο την ανάγκη μείωσης των κρατικών δαπανών, που θα εξηγήσουν πως το «Μεγάλο Κράτος» φέρνει λιγότερη δικαιοσύνη και ελευθερία και θα βρουν τρόπους ώστε η εξουσία να μεταφερθεί από το κράτος στην κοινωνία . Χωρίς την εμπέδωση μιας τέτοιας νοοτροπίας , όσα μέτρα και να ψηφιστούν , οι κρατικές δαπάνες θα συνεχίζουν να αυξάνονται, το χρέος θα γίνεται όλο και μεγαλύτερο και η άλλοτε πλούσια Ευρώπη θα μπει οριστικά στο δρόμο της παρακμής .


[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 28 Μαϊου -30 Μαϊου 2010 ]

Τόλη Βοσκόπουλου υπεράσπισις...(σχεδόν)

Ο Τόλης Βοσκόπουλος επανήλθε θεαματικά στην επικαιρότητα. Και αν στο περίφημο διαζύγιό του με την Τζούλια Παπαδημητρίου, είχαν ασχοληθεί μαζί του μόνο τα παράθυρα του Ευαγγελάτου, άντε και το «εναλλακτικό» δελτίο του ΣΤΑΡ, αυτή τη φορά η χάρη του έφτασε μέχρι τους «Times» του Λονδίνου, στο ρεπορτάζ των οποίων, η απόδοση του «Αδέλφια μου αλήτες πουλιά» σε… «My Brothers, Footlooose Tramps» πρόσθεσε μια ακόμη σουρεαλιστική πινελιά στην όλη υπόθεση. Και οι ελληνικές σοβαρές εφημερίδες με τη σειρά τους, αφιέρωσαν σελίδες επί σελίδων αναλύοντας από κάθε πλευρά το φαινόμενο «Τόλης». Φυσικά οι ειρωνείες και τα αστειάκια δεν έλειψαν. Εξάλλου ο Τόλης είναι μάλλον εύκολος στόχος : η ένρινη φωνή, τα μελό άσματα, το κυριλέ σκυλάδικο , η παραλιακή , το άφθονο κιτς . Όλα αυτά πήραν μια νέα κοινωνικοπολιτική διάσταση στα άρθρα των ποιοτικών εφημερίδων. Μέσα σε μια νύχτα, ο Τόλης έπαψε να είναι απλά ένας πετυχημένος λαϊκός βάρδος με , αμφιβόλου αισθητικής, καλλιτεχνικές επιλογές. Μέσα σε μια νύχτα, σαν να ανακαλύψαμε πως ο Τόλης εκπροσωπεί ότι πήγε στραβά σε αυτή τη χώρα από το 1970 και μετά.

Είναι όμως έτσι τα πράγματα ; Σε ένα παλαιότερο δημοσίευμα της «Καθημερινής» , παραπέμπει το μπλόγκ «Πολλαπλασιάστε την πραγματικότητα επί Δύο»( http://olaxidyo-x2.blogspot.com/), και δίνει μια άλλη ενδιαφέρουσα πτυχή της θέματος. Το δημοσίευμα υπογράφει το Νοέμβριο του 2004, ο Βασίλης Αγγελικόπουλος, με τίτλο «Το μεγάλο φαγοπότι της Πολιτιστικής» και αναφέρεται στη διαβόητη «Πολιτιστική Ολυμπιάδα», την οποία διοργάνωσε η χώρα μας κατά την τετραετία 2001-2004, με υπουργό Πολιτισμού τον Eυάγγελο Bενιζέλο. Η Ολυμπιάδα έγινε , σύμφωνα με τους εγκέφαλους του Υπουργείου Πολιτισμού, «για να προσδώσει, «πνευματικότερο χαρακτήρα» στον θεσμό των Ολυμπιακών Αγώνων ...». Όμως, οι …πνευματικές ανησυχίες της τότε κυβέρνησης, κόστισαν στον Έλληνα φορολογούμενο, 150 εκατομμύρια ευρώ , ενώ τα έσοδα από εισιτήρια και πώληση προγραμμάτων, έφτασαν μόλις τα 4.244.971 ευρώ. Στα πλαίσια των εκδηλώσεων της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας, η «Μυθωδία» του Βαγγέλη Παπαθανασίου μας στοίχισε 3,52 εκατ., η Οπερα «Λυσιστράτη» του Μίκη Θεοδωράκη 3,22 εκατ., ενώ η εκδήλωση Γαβρά- Νταλάρα, στη Νέα Υόρκη μόλις 2,21 εκατ. Και συνεχίζει το άρθρο του Βασίλη Αγγελικόπουλου : «Εντυπωσιάζει επίσης η «άνεση» με την οποία μοιράζονταν εκατομμύρια προς κάθε κατεύθυνση - για παράδειγμα: «επιστημονικός σύμβουλος» εκδήλωσης έλαβε 33 χιλ. ευρώ• συνέντευξη Τύπου στο αμφιθέατρο του ίδιου του ΥΠΠΟ μπορεί να κόστιζε έως και 700 ευρώ (για δυο τρεις «μπόμπες» σάντουιτς και 10 μπουκάλια αναψυκτικά)• ένα τραπέζωμα θιάσου έπειτα από παράσταση στην Επίδαυρο ή στους Βράχους του Βύρωνα από 1.660 έως και 2.000 ευρώ• η δεξίωση μετά την εκδήλωση Γαβρά - Νταλάρα στη Μετροπόλιταν Oπερα της Ν. Υόρκης κόστισε 84.318 ευρώ (γύρω στα 28 εκατ. δρχ.)…».

Από αυτό το δημοσίευμα παίρνουμε απλά μια γεύση για το πώς λειτουργεί ο κρατικοδίαιτος πολιτισμός στην Ελλάδα. Από το 1981 και μετά, δισεκατομμύρια ευρώ από τα χρήματα των φορολογουμένων, έχουν δοθεί σε διάφορους φορείς σε όλη την Ελλάδα, για να χρηματοδοτηθούν άπειρες συναυλίες, παραστάσεις και εκδηλώσεις . Κοινό στοιχείο τους πολλές φορές η αδιαφάνεια και οι υπερτιμολογήσεις, ενώ συχνά έχει επέμβει και η Δικαιοσύνη (ποιός δε θυμάται την περιβόητη Πολιτιστική Πρωτεύουσα Θεσσαλονίκης, που μας στοίχισε, ούτε λίγο, ούτε πολύ, 120 δισεκατομμύρια δραχμές; ) . Τα 5,5 εκατομμύρια ευρώ του Τόλη, που αν μη τι άλλο, είναι δικά του χρήματα, τα οποία κέρδισε στην ελεύθερη αγορά, επειδή ο κόσμος τον επέλεξε και όχι επειδή παρακάλεσε κάποιον Υπουργό για να πάρει επιδότηση, είναι , λοιπόν, μάλλον ψίχουλα μπροστά σε αυτό το όργιο κατασπατάλησης του δημοσίου χρήματος με καλλιτεχνικό άλλοθι . Όμως, βλέπετε, ωφελημένοι του κρατικοδίαιτου πολιτισμού μας, είναι συνήθως «αξιοσέβαστοι» και «ποιοτικοί» καλλιτέχνες, που έχουν καλές δημόσιες σχέσεις, με τους «σοβαρούς» δημοσιογράφους. Πολλοί από όσους, σήμερα ειρωνεύονται και καταγγέλλουν με περισσή ευκολία τον Τόλη , όχι μόνο δεν έχουν να πουν κουβέντα για το διαχρονικό σκάνδαλο του κρατικοδίαιτου πολιτισμού, αλλά αντίθετα προσπαθούν να μας πείσουν πως εμείς οι πολίτες είμαστε , κατά κάποιο τρόπο, υποχρεωμένοι να χρηματοδοτούμε με τους φόρους μας τα...μεγαλόπνοα οράματα των «ποιοτικών» καλλιτεχνών.

Τελικά, ίσως έχει δίκιο το παραπάνω μπλογκ όταν επισημαίνει πως το σκάνδαλο δε θα το ανακαλύψουμε στη δικαστική διαμάχη ενός πολίτη με το κράτος ή στην άρνησή του να πληρώσει το κράτος. Θα το ανακαλύψουμε στη διαπλοκή με το κράτος.

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 21 Μαϊου -23 Μαϊου 2010 ]

H Ευρωπαϊκή Ένωση της Σπατάλης

Οι περικοπές των κρατικών δαπανών είναι πια μια πραγματικότητα σε όλη την Ευρώπη . Από την Ελλάδα μέχρι τη Μ. Βρετανία και από την Πορτογαλία μέχρι τη Λετονία, οι κυβερνήσεις των κρατών, αλλού με περισσότερη, και αλλού με λιγότερη τόλμη, μειώνουν τους μισθούς και τα επιδόματα των δημοσίων υπαλλήλων, προχωρούν σε απολύσεις και καταργούν δημόσιους οργανισμούς. Φαίνεται πως, έστω και καθυστερημένα, έχει εμπεδωθεί η άποψη πως πρέπει να μπει ένα τέλος στο μεγάλο και σπάταλο Κράτος που μας οδήγησε στα σημερινά αδιέξοδα . Και όμως , υπάρχει μια γωνιά της Ευρώπης, που oι περικοπές είναι μια άγνωστη λέξη, που οι ιθύνοντες συνεχίζουν να ξοδεύουν σαν να μην υπάρχει αύριο και οι υπάλληλοι εξακολουθούν να παίρνουν γενναιόδωρες αυξήσεις και να απολαμβάνουν υπέρογκους μισθούς . Μιλάμε βέβαια για την Ευρωπαϊκή Ένωση !

Πριν λίγες μέρες, η Κομισιόν, εν μέσω της κρίσης, ζήτησε την αύξηση του διοικητικού προϋπολογισμού της ΕΕ κατά 4,5%. Σύμφωνα, με το in.gr , o εκπρόσωπος της Επιτροπής για θέματα προϋπολογισμού, Πατρίζιο Φιορίλι δικαιολόγησε αυτό το αίτημα , επειδή, όπως είπε, αυξήθηκαν οι δαπάνες για τις συντάξεις και την ασφάλεια του προσωπικού της ΕΕ, που εργάζεται πια σε πολλά μέρη του κόσμου . Σε σύνολο 142,6 δισ ευρώ, το σχέδιο προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2011 περιλαμβάνει περίπου 64,4 δισ. ευρώ για δράσεις που έχουν σχέση με την οικονομική ανάκαμψη στην Ευρώπη (+3,4% σε σύγκριση 2010). Ο εκπρόσωπος της Επιτροπής δικαιολόγησε την αύξηση αυτή, λέγοντας πως «είναι ακριβώς σε περιόδους κρίσης που θα πρέπει να συμβάλουμε στην ανάκαμψη επενδύοντας σε σχέδια για το μέλλον». Ναι, ξέρω πως τα έχετε ξανακούσει όλα αυτά. Είναι τα γνωστά μεγάλα και κούφια λόγια, που ακούγαμε και από τις δικές μας κυβερνήσεις κάθε φορά που έπρεπε να δικαιολογήσουν το ξεχείλωμα του προϋπολογισμού και την εκτόξευση των δημοσίων δαπανών στα ύψη. Τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής είναι γνωστά σε όλους πια…

Βέβαια, το όργιο της σπατάλης δε σταματά εδώ. Πριν λίγους μήνες, οι ήδη ακριβοπληρωμένοι υπάλληλοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης (υπολογίζονται , από κάποιους, σε 170.000 ), πήραν αύξηση 3,7% , την ίδια ώρα που οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων στα κράτη-μέλη μειώνονται εως και 20% . Παράλληλα, όπως διαβάζω στο μπλογκ του Άγγλου ευρωβουλευτή Daniel Hannan, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφάσισε να αυξήσει τον προϋπολογισμό του κατά 6,5%, . Από αυτά τα χρήματα, 20 εκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν, για να χτιστεί το , τόσο απαραίτητο, … «Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ιστορίας», 40 εκατομμύρια ευρώ για νέους χώρους γραφείων που θα στεγάσουν 200 καινούργιους ευρω-μανδαρίνους , 586 εκατομμύρια ευρώ για να ανακαινιστεί και να επεκταθεί το κτίριο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Λουξεμβούργο (ναι, ναι, αν δεν το γνωρίζατε, το Ευρωκοινοβούλιο έχει κτίρια και στο Λουξεμβούργο, και στις Βρυξέλλες, και στο Στρασβούργο) και 80 εκατομμύρια ώστε ο κάθε ευρωβουλευτής να έχει ένα επιπλέον γραφείο για τον ….τρίτο ή τέταρτο βοηθό του. Και όλα αυτά χωρίς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να πρέπει να λογοδοτήσει απευθείας στους Ευρωπαίους φορολογούμενους. Διαβάζοντας αυτή τη λίστα της σπατάλης, το Ελληνικό Κοινοβούλιο μου φαίνεται πια σαν πρότυπο συνετής και οικονομικής διαχείρισης! Οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών δείχνουν τόσο λίγο σεβασμό στα χρήματα των ευρωπαίων πολιτών, που ακόμη και αυτή τη δύσκολη στιγμή δεν σταματάνε τις προκλητικές δαπάνες.

Ίσως , οι Έλληνες εκείνοι που πιστεύουν, καλοπροαίρετα, πως μόνο η ΕΕ μπορεί μας βάλει σε τάξη είναι καιρός να αναρωτηθούν: Πώς γίνεται να μας επιβάλει περικοπές στις δαπάνες, μια νομενκλατούρα που το μόνο που ξέρει είναι να σπαταλά τα χρήματα των ευρωπαίων φορολογουμένων, χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν ; Μήπως τελικά δεν έχουν και τόσο άδικο όσοι παραλληλίζουν τον τρόπο λειτουργίας της ευρωγραφειοκρατίας με την, αλήστου μνήμης, Σοβιετική Ένωση;

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 21 Μαϊου -23 Μαϊου 2010 ]

Επιχειρηματίες στην Ελλάδα του 2010 : μια μειονότητα υπό διωγμό

Στα χρόνια της δεκαετίας του ’60, όταν το «Μεγάλο Κράτος» πρόβαλε σαν η ιδανική λύση για όλα τα προβλήματα, η αμερικανίδα συγγραφέας και φιλόσοφος Ayn Rand συνήθιζε να λέει πως η μειονότητα εκείνη που διώκεται περισσότερο στις Η.Π.Α. , δεν είναι ούτε οι μαύροι, ούτε οι γυναίκες, ούτε οι ομοφυλόφιλοι, αλλά οι επιχειρηματίες ! Η ρήση αυτή ταιριάζει απόλυτα στη σοσιαλιστική Ελλάδα της μεταπολίτευσης. Στο τελευταίο μαρξιστικό οχυρό της Ευρώπης , επί 30 χρόνια, ένα εχθρικό κράτος βάζει συνεχή εμπόδια σε όσους έχουν την ατυχή έμπνευση να επενδύσουν τα κεφάλαια τους και να ανοίξουν μια επιχείρηση (εξαιρούνται βέβαια, οι κρατικοδίαιτοι «επιχειρηματίες»), ενώ τα πανίσχυρα συνδικάτα, κρατώντας την κόκκινη παντιέρα της επανάστασης, γράφουν «χρυσές» σελίδες στην ιστορία του παγκόσμιου εργατικού κινήματος, διώχνοντας όσες επενδύσεις έχουν απομείνει στη χώρα. Δεκαετίες αριστερού λαϊκισμού, έχουν σαν αποτέλεσμα να καλλιεργηθεί στην κοινή γνώμη μια νοοτροπία που δαιμονοποιεί το κέρδος και θεωρεί την ιδιωτική πρωτοβουλία, υπεύθυνη για όλα τα δεινά του πλανήτη . Ήταν επόμενο λοιπόν να περάσουν στο περιθώριο όλοι εκείνοι οι Έλληνες που τολμούν να ρισκάρουν και να δημιουργούν και τελικά να καταντήσουμε ένα έθνος δημοσίων υπαλλήλων, που δεν παράγει απολύτως τίποτα , αλλά ξεκοκαλίζει , με απίστευτη βουλιμία, τα δανεικά των ξένων . Η κατάρρευση ήταν απλά θέμα χρόνου.

Για του λόγου το αληθές, αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στην ετήσια έκθεση "Doing Business 2010" της Παγκόσμιας Τράπεζας , που εξετάζει την ευκολία του «επιχειρείν» σε 183 χώρες . Για φέτος, η Ελλάδα καταλαμβάνει την «τιμητική» 109η θέση , υποχωρώντας μάλιστα 9 θέσεις σε σχέση με πέρσι. Η χώρα μας βρίσκεται μακράν στην τελευταία θέση μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ο.Ο.Σ.Α. Και όπως σχολιάζει σκωπτικά η «Wall Street Journal» σε πρόσφατο άρθρο της, η Ελλάδα βρίσκεται πίσω ακόμη και από χώρες-πρότυπα ελεύθερης επιχειρηματικότητας, όπως η …Αίγυπτος (109η θέση ), η…Ζάμπια (90η ) και η… Ρουάντα (67η ) . Ακόμη και οι γείτονες μας, που μέχρι πριν λίγα χρόνια άνηκαν στο «κομμουνιστικό» μπλοκ, μας έχουν ξεπεράσει. Η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ) βρίσκεται στην 32η θέση, η Βουλγαρία στην 44η , η Τουρκία στην 73η και η Αλβανία στην 82η. Στους επιμέρους δείκτες, τα πράγματα είναι εξίσου απελπιστικά. Αν θέλεις να αρχίσεις μια επιχείρηση στην Ελλάδα, μάλλον την πάτησες! Θα χρειαστείς 19 μέρες και 15 βήματα, τη στιγμή που στις Η.Π.Α. χρειάζεσαι 6 μέρες και 15 βήματα., στην ΠΓΔΜ 4 μέρες και 4 βήματα και στην Αλβανία 5 μέρες και 5 βήματα. Για τη συμπλήρωση και υποβολή της φορολογικής δήλωσης μιας μεσαίας επιχείρησης χρειάζονται 224 ώρες το χρόνο, όταν στην πιο πλούσια χώρα της Ε.Ε. το Λουξεμβούργο χρειάζονται μόλις 59 ώρες, ενώ στην ΠΓΔΜ 75 ώρες . Όσον αφορά την προστασία των επενδυτών η Ελλάδα βρίσκεται στη θλιβερή …154η θέση. Ύστερα απ’ όλα αυτά, μάλλον δεν θα πρέπει να εκπλαγούμε αν μάθουμε πως στο μόνο δείκτη που η χώρα μας καταλαμβάνει καλή θέση (πιο συγκεκριμένα, την 43η) είναι στην ευκολία του να …κλείσεις μια επιχείρηση! Δεν έχει κι άδικο η «Wall Street Journal» όταν στο ίδιο άρθρο επισημαίνει: «Μια χώρα πρέπει να προσπαθήσει πολύ για να τα πάει τόσο χάλια!»

Την ίδια ώρα και παρότι βρισκόμαστε στα πρόθυρα της χρεωκοπίας, η σοσιαλιστική μας κυβέρνηση , μοιάζει να μην μπορεί να ξεπεράσει τις «προοδευτικές» ιδεολογικές αγκυλώσεις της και συνεχίζει τον πόλεμο εναντίον της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, της μόνης δύναμης που μπορεί να μας βγάλει από τα αδιέξοδα, που δημιούργησε ο κρατισμός. Επτά μήνες μετά την άνοδο της στην εξουσία, οι απαραίτητες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις δεν έχουν αρχίσει καν ή βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της…διαβούλευσης . Κάποιες μεταρρυθμίσεις, που φαίνονται να προχωρούν , όπως η απελευθέρωση των μεταφορών, αποδεικνύονται πως είναι μόνο στα «χαρτιά». Όπως αποκάλυψε η «Καθημερινή της Κυριακής», με το νέο νομοσχέδιο, το κόστος της άδειας ενός φορτηγού δημοσίας χρήσης θα εξακολουθήσει να παραμένει στα ίδια υψηλά επίπεδα με την προ «απελευθέρωσης» εποχή. Επιπλέον, η φορολογία αυξάνεται σε ακόμη πιο υψηλά επίπεδα ενώ οι κερδοφόρες επιχειρήσεις θα πληρώσουν και μια «έκτακτη εισφορά» (ή αλλιώς, χαράτσι) για τα επόμενα τρία χρόνια.

Η , ως τώρα, ανικανότητα της κυβέρνησης να δημιουργήσει το πλαίσιο εκείνο που θα αφήσει την ελεύθερη, υγιή επιχειρηματικότητα να αναπτυχθεί , δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει. Ο πρόεδρος του ΣΕΒ Δ. Δασκαλόπουλος είχε δίκιο όταν σε πρόσφατη ομιλία του διαπίστωνε : «Είναι προφανής σήμερα η απροθυμία όλων των κομμάτων να κόψουν το κλαδί πάνω στο οποίο κάθονται… Αισθάνονται ότι η συρρίκνωση του κράτους και η ανεμπόδιστη ανάπτυξη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και οικονομίας θα συρρίκνωνε την εξουσία τους-άρα και τα προνόμια τους»

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 12 Μαϊου -14 Μαϊου 2010 ]

Σταδίου 23 : 5 Μαϊου 2010, Ώρα 14:03

Κυριακή απόγευμα, στην πλατεία Συντάγματος. Στη συγκέντρωση για να τιμήσουμε τη μνήμη των τεσσάρων νεκρών της Marfin. Κοιτάζω γύρω μου κάπως απογοητευμένος. Δεν είμαστε πάνω από 500 άτομα. Όλοι κρατάμε από ένα κερί. Προσπαθώ να το ανάψω . Μάταια… Ο αέρας είναι δυνατός και το σβήνει … Στο νου μου έρχονται , ξανά και ξανά, οι μαρτυρίες από το σημείο της τραγωδίας. Οι διαδηλωτές να γιουχάρουν τους υπαλλήλους της τράπεζας την ώρα που εκλιπαρούσαν για βοήθεια, να τους φωνάζουν «Να καείτε μ…» και να πετάνε πέτρες στο πυροσβεστικό όχημα .

Και μπορεί, η οικονομική χρεωκοπία να μην έχει έρθει ακόμη και τυπικά , η ηθική χρεωκοπία όμως είναι σίγουρα εδώ . Η μεταπολιτευτική ανοχή στη βία έφερε το έγκλημα της 5η Μαϊου και την απανθρωπιά του να «Να καείτε μ…»

Από το 1974 και μετά, όλοι οι Έλληνες χορεύουμε στους ρυθμούς της αριστερής επαναστατικής ρητορείας . Μια ρητορεία που δικαιολογεί ή και ενθαρρύνει τη βία, επειδή πιστεύει πως έτσι θα καταρρεύσει ο …επάρατος καπιταλισμός . Ο Μαρξ δεν είχε πει άλλωστε πως «η βία είναι η μαμή της ιστορίας» ; Kάθε κοινωνική ομάδα μπορεί να διεκδικήσει τα αιτήματα της με όποιο τρόπο θεωρεί πρόσφορο, αδιαφορώντας για τους νόμους και το Σύνταγμα και οι «αγωνιστικές» περγαμηνές έγιναν άλλοθι για κάθε είδους παρανομία. Οι άλλες παρατάξεις, υποκλίθηκαν δουλικά σε αυτή τη νοοτροπία, την ανέχτηκαν , και πολλές φορές μάλιστα την υιοθέτησαν για μικροκομματικά οφέλη . Οι καταλήψεις κτιρίων , το κλείσιμο των δρόμων, οι μολότοφ, το κάψιμο των μαγαζιών και αυτοκινήτων, έγιναν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας μας. Ακόμη και σε όσοι τα αποδοκιμάζαμε , απλά ανασηκώναμε τους ώμους και προχωρούσαμε . Τι μπορούσαμε να κάνουμε άλλωστε ; Όλα αυτά ήταν τόσο αναπόφευκτα, σαν το «death and taxes» των Αμερικάνων. Και να που η «προοδευτική» εξιδανίκευση της βίας, ο τσαμπουκάς του όχλου, το παπανδρεϊκό «κανένας θεσμός, μόνο ο λαός», το αλαβανικό «που με βία μετρά τη γη» (το θυμάστε; ), το κομμουνιστικό «νόμος είναι το δίκιο του εργάτη » και το δήθεν μετριοπαθές « κάψτε καμιά τράπεζα, όχι τα μαγαζάκια του κόσμου», όλα αυτά ανακατεύτηκαν μαζί σε ένα εκρηκτικό, φονικό μίγμα εκείνο το μεσημέρι της 5ης Μαϊου, και έφεραν την τραγωδία…

Και μαζί με την ηθική χρεωκοπία της μεταπολίτευσης , γίναμε μάρτυρες και της ηθικής χρεωκοπίας μιας ολόκληρης παράταξης ,της Αριστεράς, που κυριάρχησε ιδεολογικά τα τελευταία 35 χρόνια . Μιας παράταξης που είχε πείσει ακόμη και αυτούς που δεν συμφωνούσαν μαζί της πως είχε το μονοπώλιο της ευαισθησίας και πως ήταν ο μοναδικός προστάτης των αδυνάτων . Και να που τώρα, αυτή η «ευαίσθητη» αριστερά ψελλίζει μισόλογα , μιλάει για προβοκάτσιες και αντί να αναλογιστεί πώς φτάσαμε ως εδώ , δείχνει εκνευρισμένη που η προσοχή των Μ.Μ.Ε. μεταφέρθηκε από την «μεγαλειώδη συγκέντρωση» στην ενοχλητική λεπτομέρεια του θανάτου των υπαλλήλων της ΜΑΡΦΙΝ. Ο Ριζοσπάστης αφιέρωσε μόλις τρεις αράδες στο γεγονός…. Τι αξία έχουν άλλωστε, για τους εγκέφαλους του Περισσού, οι ασήμαντες ζωές μικροαστών απεργοσπαστών μπροστά στους «λαϊκούς αγώνες» και στο ορμητικό «ποτάμι της Ιστορίας» ; Και όλοι αυτοί που κάνουν διαδηλώσεις για ψύλλου πήδημα, που νεκρώνουν την Αθήνα για το παραμικρό, δεν έχουν χρόνο ούτε για μια , έστω, συμβολική σιωπηλή διαμαρτυρία (όπως δεν είχαν και για τον 15χρονο Αφγανό , άλλο θύμα της «προοδευτικής» βίας, που ξεχάστηκε τόσο γρήγορα ) . Τώρα πια , ακόμη και η δήθεν ευαισθησία που επέδειξαν τα κόμματα της Αριστεράς για τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου , φαίνεται υποκριτική . Οι διαμαρτυρίες τον περασμένο Δεκέμβρη δεν έγιναν επειδή όλοι αυτοί πιστεύουν στην ιερότητα της ανθρώπινης ζωής, αλλά επειδή ήταν η ιδανική ευκαιρία για την περίφημη ανατροπή του συστήματος, που δεκαετίες τώρα περιμένουν, σύμφωνα με τα Ιερά τους βιβλία…

Βραδιάζει. Κινούμαστε προς τη Marfin. O αέρας εξακολουθεί να σβήνει τα κεριά , αλλά επιμένουμε και τα ανάβουμε ξανά και ξανά . Ναι, όλοι εμείς που μαζευτήκαμε εδώ σήμερα, αυθόρμητα, από το internet, χωρίς κομματική ομπρέλα, ίσως δεν είμαστε πολλοί, αλλά ίσως κάνουμε μια νέα αρχή για μια Ελλάδα , που θα λέει «ως εδώ» στη βία, απ’ όπου και αν προέρχεται, όποιο χρώμα και αν έχει . Έχουμε φτάσει πια μπροστά στην τράπεζα. Σιωπηλοί, αφήνουμε τα αναμμένα κεριά μας στον τόπο της δολοφονίας , σαν ένα ελάχιστο συγνώμη για τη βία που αφήσαμε να θεριέψει όλα αυτά τα χρόνια χωρίς να αντιδράσουμε, για όλα αυτά που μπορούσαμε να κάνουμε , και δεν τα κάναμε…

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 12 Μαϊου -14 Μαϊου 2010 ]

Μήπως ο κρατισμός ζει τις πρώτες μέρες του δικού του 1989 ;

Για να ξεπεραστεί η κρίση, η ελληνική κυβέρνηση έκανε το μόνο πράγμα το οποίο ξέρουν να κάνουν καλά οι πολιτικοί μας από την Α’ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, μέχρι σήμερα : πήρε ένα ακόμη δάνειο. Αυτή τη φορά μάλιστα ξεπεράσαμε τους εαυτούς μας, αφού εξασφαλίσαμε το μεγαλύτερο ποσό που έχει δοθεί ποτέ σε μια χώρα από το ΔΝΤ . Βέβαια, σύμφωνα με τις υποσχέσεις που έδωσαν οι ηγέτες των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης , το bail-out της Ελλάδας ήταν απαραίτητο ώστε η κρίση να μην επεκταθεί και στην υπόλοιπη Ευρώπη . Όμως όσο οι ημέρες περνάνε , βλέπουμε τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια να βουλιάζουν, το ευρώ να κατρακυλάει και τα spreads σε Ισπανία και Πορτογαλία να φτάνουν σε νέα επίπεδα-ρεκόρ. Μήπως τελικά κάτι δεν πάει καλά με τα μεγαλεπήβολα σχέδια επί χάρτου των ευρωκρατών ;

Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο από την οικονομική κατάρρευση μιας περιφερειακής οικονομίας στην Ανατολική Μεσόγειο .Αν πιστέψουμε τις αναλύσεις που φιλοξενούνται τους τελευταίους μήνες στο διεθνή Τύπο , ίσως η Ελλάδα είναι απλά η κορυφή του παγόβουνου. Από τη Μ. Βρετανία μέχρι την Ιταλία και από τις Η.Π.Α. μέχρι την Ισπανία , το πρόβλημα, αν και διαφέρει σε μέγεθος, είναι παντού το ίδιο : το υψηλό δημόσιο χρέος. Αναλυτές που ξεκινάνε από διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες, από τον οικονομολόγο Nouriel Rubini μέχρι τον κορυφαίο ιστορικό Niall Ferguson , μιλάνε ήδη για την επικείμενη κρίση του δημόσιου χρέους . Μια κρίση, που δεν πρόκειται να διατηρηθεί μόνο στις αδύναμες οικονομίες του ευρωπαϊκού Νότου, αλλά , σε μια ειρωνεία της ιστορίας , θα επεκταθεί από την κοιτίδα του Δυτικού πολιτισμού, την Ελλάδα, σε ολόκληρο τον Δυτικό Κόσμο. Μια κρίση χειρότερη από ότι έχουμε δει μέχρι τώρα.

Οι δυτικές κυβερνήσεις , κάθε ιδεολογικής απόχρωσης, επέλεξαν να απαντήσουν στην οικονομική κρίση του 2008, μοιράζοντας κρατικό χρήμα με τέτοια ευκολία σαν να πρόκειται για χρήματα της Μονόπολι. Τρισεκατομμύρια ευρώ ξοδεύτηκαν σε τερατώδη προγράμματα κρατικής στήριξης της οικονομίας και διάσωσης των επιχειρήσεων, προγράμματα που στοίχισαν περισσότερο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο , τον Πόλεμο του Βιετνάμ και το Σχέδιο Μάρσαλ μαζί . Μόλις πριν από 1,5 χρόνο, οικονομολόγοι, πολιτικοί και δημοσιογράφοι κάθε πολιτικής παράταξης και ιδεολογικού χρωματισμού, υπέκυπταν στη γοητεία του κρατισμού και του Κέυνς . Ήταν η εποχή που μέχρι και ο βρετανικός “Economist” ανακάλυπτε τις αρετές του κρατικού παρεμβατισμού και των bail-outs , ενώ το περιοδικό “Newsweek” απηχώντας το νέο consensus, έγραφε: «Είμαστε όλοι σοσιαλιστές ».Μόλις, 1,5 χρόνο μετά είναι πια φανερό , σε όλο και περισσότερους, πως ο παράδεισος που μας υποσχέθηκαν οι θιασώτες του «Μεγάλου Κράτους» δεν έφτασε ποτέ . Οι κρατικές δαπάνες εκτοξεύτηκαν σε επίπεδα ρεκόρ και τώρα καλούμαστε να πληρώσουμε το λογαριασμό. Το δημόσιο χρέος στην Ευρώπη , το οποίο βρισκόταν στο 61,6% του Α.Ε.Π. το 2008 , εκτοξεύτηκε στο 73,6% , μέσα σε μία μόλις χρονιά . Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2014 θα ξεπεράσει το 100%.Η Ελλάδα, πάντα στην πρωτοπορία, το 2013 θα έχει δημόσιο χρέος που , σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών , θα φτάνει το ιλιγγιώδες 149,1% . Αυτό όμως δε σημαίνει πως τα πράγματα είναι καλύτερα για τις Η.Π.Α. «Οι Η.Π.Α. είναι ασφαλές καταφύγιο, με τον ίδιο τρόπο που ήταν ασφαλές καταφύγιο και το Περλ Χάρμπορ το 1941» , σχολίασε σκωπτικά ο Niall Ferguson . Η ίδια η αμερικάνικη κυβέρνηση υπολογίζει πως φέτος, για πρώτη φορά μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το δημόσιο χρέος θα αγγίξει το 70% (ενώ το 2008 ήταν μόλις 40,8%) . Πολλοί αναλυτές προβλέπουν πως στο τέλος της δεκαετίας θα ξεπεράσει το 150%.

Οι συνέπειες της κρίσης του δημόσιου χρέους, πιθανόν να μην περιοριστούν μόνο στην κατάρρευση του ευρώ, ένα ούτως ή άλλως ουτοπικό σχέδιο των ευρωγραφειοκρατών που καμιά σχέση δεν είχε με τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας . Πείτε το κρατικοδίαιτο καπιταλισμό, πείτε το σοσιαλδημοκρατία ή πιο απλά κεϋνσιανισμό, το οικονομικό σύστημα που κυριάρχησε στον πλανήτη μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ίσως ζει τα πρώτα στάδια του δικού του 1989 . Πρώτη κατάρρευσε η Ελλάδα, μια χώρα που εφάρμοσε έναν εκχυδαϊσμένο, βαλκανικού τύπου κεϋνσιανισμό. Όμως , και στις υπόλοιπες χώρες της Δύσης, η λογική του συστήματος δεν είναι και τόσο διαφορετική . Οι ιδέες του Λόρδου Κέυνς και των επιγόνων του , που εφάρμοσαν όλες οι κυβερνήσεις τα τελευταία 65 χρόνια, έδωσαν ιδεολογική επικάλυψη στο υψηλό δημόσιο χρέος , καθαγίασαν τις υψηλές κρατικές δαπάνες και , με τη δημιουργία ενός γενναιόδωρου «κράτους πρόνοιας», μας χάρισαν την ψευδαίσθηση του «δωρεάν γεύματος». Μόνο που πια η κυβέρνηση μεγάλωσε τόσο πολύ που οι φορολογούμενοι δεν μπορούν να τη χρηματοδοτήσουν.

Ο παραλογισμός και το αδιέξοδο του συστήματος, φαίνεται από το γεγονός πως οι στυλοβάτες του (πολιτικοί, οικονομολόγοι, τραπεζίτες) , σαν τους αλκοολικούς που δεν μπορούν να σταματήσουν να πίνουν , πιστεύουν και πάλι , όπως το 2008, πως η μοναδική λύση είναι η παροχή και άλλου κρατικού χρήματος, είτε με το τύπωμα νέου από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, είτε με νέα πακέτα βοήθειας ύψους εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ . Όμως, όπως προειδοποίησε ο θρυλικός επενδυτής Jim Rogers «Δεν μπορείς να λύσεις ένα πρόβλημα υπερβολικού χρέους και υπερβολικών δαπανών με ακόμη περισσότερο χρέος και ακόμη περισσότερες δαπάνες- κάτι τέτοιο απλά ξεπερνάει τη λογική». Aν για την Ελλάδα χρειάστηκαν 110 δις ευρώ , πόσα θα χρειαστούν άραγε για τη διάσωση μιας χώρας σαν την Ισπανία, και από πού θα βρεθούν τα χρήματα, όταν ακόμη και οι πλούσιες χώρες του Βορρά , βλέπουν τα χρέη τους να αυξάνονται με ιλιγγιώδη ρυθμό;

Σε όσους προειδοποιούσαν πως η πολιτική του θα οδηγήσει στο μέλλον σε υψηλά ελλείμματα , ο Λόρδος Κέυνς συνήθιζε να απαντάει πως «Μακροπρόθεσμα θα είμαστε όλοι νεκροί». Μόνο που , δυστυχώς, αυτό το «μακροπρόθεσμα» φαίνεται να έχει φτάσει και τα σπασμένα θα τα πληρώσουμε όλοι…

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 5 Μαϊου -7 Μαϊου 2010 ]

Don't Cry For Me Argentina...

Τρίτη απόγευμα. Κατεβαίνω την Πανεπιστημίου. Ο δρόμος κλειστός, τα συνδικάτα κάνουν άλλη μια πορεία. Σαν να μην έχει αλλάξει τίποτε, οι διαδηλωτές επαναλαμβάνουν τα χιλιοειπωμένα συνθήματα της μεταπολιτευτικής «Ντόλτσε Βίτα» :«Βασικός μισθός 1400 ευρώ» , «Δημόσια και Δωρεάν Παιδεία», «Απαγόρευση των απολύσεων» . Απ’ όπου περνάει η πορεία , τα μαγαζιά και τα ξενοδοχεία κατεβάζουν τα ρολά τους . Βάζω στα αυτιά μου τα ακουστικά του i-pod . Ένας ραδιοφωνικός σταθμός παίζει την είδηση πως τα spreads άγγιξαν τις 682 μονάδες. Ποιός ξέρει, ίσως σε λίγες μέρες να μας φαίνεται και αυτό το νούμερο μικρό… Η Ελλάδα του 2010. Θλίψη …Κοιτάζω γύρω μου , μήπως δω κάτι που θα με κάνει να ξεχάσω την στενάχωρη πραγματικότητα. Το μάτι μου πέφτει σε μια αφίσα. Το λαμπερό μιούζικαλ του Andrew Lloyd Weber , «Εβίτα» είναι στην Αθήνα αυτές τις μέρες αλλά ακόμη και αυτό συνειρμικά μου φέρνει στο νου την Αργεντινή, το παράδειγμα της οποίας χρησιμοποιούν κατά κόρον όλοι όσοι θέλουν να μας προειδοποιήσουν για τις ολέθριες συνέπειες του ΔΝΤ.

Όμως η ιστορία της Αργεντινής τον τελευταίο αιώνα, ίσως να μπορεί να μας δώσει ένα άλλο πιο χρήσιμο παράδειγμα και μια πιο ηχηρή προειδοποίηση . Πριν από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Αργεντινή ήταν μια από τις πιο πλούσιες χώρες του κόσμου. Ακολουθώντας ένα φιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο , που βασίζονταν στην ιδιωτική οικονομία και το ελεύθερο εμπόριο , η χώρα κατόρθωσε να έχει μια δυνατή βιομηχανική βάση ενώ τα αγροτικά της προϊόντα εξάγονταν σε όλο τον κόσμο. Το Μπουένος Αϊρες θεωρούνταν μια από τις μεγάλες μητροπόλεις, πλάι στο Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη, και το Παρίσι. Όπως οι Η.Π.Α., η Αργεντινή ήταν μαγνήτης για εκατομμύρια μετανάστες από την Ευρώπη . Μην ξεχνάμε πως και ο δικός μας Αριστοτέλης Ωνάσης άρχισε το χτίσιμο της τεράστιας περιουσίας του εκεί, ενώ, όλοι θυμόμαστε, στις ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες τον οικείο τύπο του πλούσιου Έλληνα μετανάστη από την Αργεντινή. Στο συλλογικό υποσυνείδητο των φτωχών Ελλήνων, αυτή η χώρα της Λατινικής Αμερικής, ήταν ταυτισμένη με τον πλούτο και τις απεριόριστες ευκαιρίες . Και κάπου εκεί άρχισε η κατηφόρα….

Ήδη από τη δεκαετία του ’30, οι κυβερνήσεις πήραν την πρώτα μέτρα κρατικής παρέμβασης στην οικονομία σαν απάντηση στη διεθνή οικονομική κρίση. Η πραγματική μεταμόρφωση της Αργεντινής όμως άρχισε με την άνοδο στην εξουσία το 1946, του στρατηγού Χουάν Ντομίνγκο Περόν . Ο Περόν, με την επιρροή και ενθάρρυνση της δεύτερης συζύγου του, Ευα Ντουάρτε, γνωστότερης ως Εβίτα, εγκατέλειψε το φιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο, στο οποίο είχε βασιστεί η ανάπτυξη της χώρας του, τις προηγούμενες δεκαετίες . Αύξησε τις δημόσιες δαπάνες, διόρισε εκατοντάδες χιλιάδες ψηφοφόρους του στο Δημόσιο, ίδρυσε νέες δημόσιες επιχειρήσεις, ενίσχυσε τα εργατικά συνδικάτα και δημιούργησε μια τεράστια και πολυδάπανη γραφειοκρατία. Οι νόμοι της κυβέρνησης του έπνιξαν την υγιή ιδιωτική επιχειρηματικότητα και οι μόνοι επιχειρηματίες που πλούτιζαν πια, ήταν οι κρατικοδίαιτοι ευνοούμενοι του καθεστώτος. Γρήγορα, τα ξένα κεφάλαια εγκατέλειψαν τη χώρα, η , άλλοτε ακμάζουσα, μεσαία τάξη συρρικνώθηκε και το δημόσιο χρέος έγινε ανεξέλεγκτο.

Οι επίγονοι του Περόν , ακόμη και οι πολιτικοί του αντίπαλοι, συνέχισαν την πολιτική του. Κάποιες ψευτομεταρρυθμίσεις , ιδίως τη δεκαετία του ’90, δεν άγγιξαν το οικοδόμημα και τους θεσμούς του περονισμού. Το μέγεθος του κράτους εξακολουθεί να αυξάνεται μέχρι και σήμερα και η χώρα παραμένει μια από τις πιο διεφθαρμένες στον κόσμο, καθώς και μια από τις πιο ανελεύθερες οικονομικά (105η σε 141 χώρες) . Η Αργεντινή από 4η χώρα σε κατά κεφαλήν εισόδημα το 1910, έχει κατρακυλίσει σήμερα στην 76η θέση. Παρότι, ο κρατισμός υποσχέθηκε έναν επίγειο παράδεισο στο λαό της Αργεντινής , το μόνο που κατάφερε ήταν μέσα σε λίγες δεκαετίες να μετατρέψει μια πλούσια χώρα του Πρώτου Κόσμου σε χώρα-ανέκδοτο , συνώνυμη της διαφθοράς, της χρόνιας οικονομικής κρίσης και της πολιτικής αστάθειας.

Το δρόμο της Αργεντινής ακολούθησε και η Ελλάδα τα τελευταία 30 χρόνια . Μέχρι το 1980, παρά τα προβλήματα, η χώρα ήταν μια από τις πιο ραγδαία αναπτυσσόμενες στην Ευρώπη. Οι προοπτικές ήταν αισιόδοξες και οι Έλληνες έδειχναν να αφήνουν οριστικά πίσω τους τη φτώχεια που τους καταδυνάστευε από την ίδρυση του ελληνικού κράτους . Όμως, η Ελλάδα υπέκυψε στις σειρήνες του κρατισμού και του πιο χυδαίου σοσιαλισμού : διορισμοί στο Δημόσιο, αύξηση κρατικών δαπανών, δαιμονοποίηση του κεφαλαίου, αχαλίνωτος δανεισμός, κρατικοδίαιτοι επιχειρηματίες, αποτέλεσαν τα συστατικά του ελληνικού μεταπολιτευτικού μοντέλου. Και αν ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ο Έλληνας Περόν, οι διάδοχοι του όλα τα επόμενα χρόνια, δεν έκαναν τίποτε για να αλλάξουν αυτή την καταστροφική πορεία. Η Αργεντινή, τόσες δεκαετίες μετά την άνοδο του Περόν στην εξουσία, δεν μπόρεσε ακόμη να συνέλθει και να ξαναγίνει η πλούσια , ακμάζουσα χώρα των αρχών του 20ου αιώνα. Άραγε η Ελλάδα θα φανεί πιο τυχερή ή η Αργεντινή είναι η εικόνα του μέλλοντος μας ;

Αφήνω πίσω μου την κλειστή Πανεπιστημίου. Στο i-pod , ο Διονύσης Σαββόπουλος και οι «Κωλοέλληνες» διαδέχονται το αργεντίνικο τάνγκο . Και ο στίχος «πέντε αιώνες δύσης εθνικής θα ζήσεις από δω και μπρος » , όσο και αν δεν θέλω να το παραδεχτώ, μου ακούγεται πιο επίκαιρος από ποτέ….

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 30 Απριλίου -2 Μαϊου 2010 ]

Μ. Βρετανία : Η ώρα του λογαριασμού

Πριν από 13 χρόνια, όταν το ανανεωμένο Εργατικό Κόμμα με αρχηγό τον Τόνυ Μπλερ παραλάμβανε την εξουσία από τους κουρασμένους και γκρίζους Συντηρητικούς του Τζον Μεϊτζορ ένας άνεμος αισιοδοξίας φυσούσε σε όλη τη χώρα . Το σύνθημα «Cool Britannia» συνόψιζε τη νέα, εξωστρεφή , φωτεινή και γεμάτη αυτοπεποίθηση Βρετανία . Σήμερα, και ενώ οι εκλογές πλησιάζουν, η «Cool Britannia» μοιάζει να έχει καταρρεύσει κάτω από το βάρος της οικονομικής κρίσης και των υψηλών ελλειμμάτων. Αν οι δημοσκοπήσεις επιβεβαιωθούν , το Εργατικό Κόμμα όχι μόνο θα χάσει την εξουσία, αλλά και για πρώτη φορά από το 1922, θα βρεθεί στην, ντροπιαστική ομολογουμένως, τρίτη θέση.

Παρότι το 1997 οι Εργατικοί, έπεισαν την κοινή γνώμη πως είχαν αφήσει πίσω το σοσιαλιστικό παρελθόν τους , κύριο γνώρισμα της διακυβέρνησης τους υπήρξε η άνοδος του «Μεγάλου Κράτους». Η πίστη στην ιδέα πως οι γραφειοκράτες ξέρουν καλύτερα από τους πολίτες κυριάρχησε σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής. Οι Εργατικοί δημιούργησαν το πιο αυταρχικό και πατερναλιστικό κράτος στον Δυτικό Κόσμο : 4200 νέες απαγορεύσεις, κατάργηση του habeas corpus , εισαγωγή αστυνομικών ταυτοτήτων για πρώτη φορά μετά το 1952, 4,2 εκατομμύρια κάμερες στους δρόμους , η μεγαλύτερη βάση δεδομένων DNA στον κόσμο . Η πατρίδα του Όργουελ δείχνει να πλησιάζει όλο και περισσότερο στην δυστοπία του «1984». Όμως το «Μεγάλο Κράτος» δεν περιορίστηκε μόνο σε αυτούς τους τομείς, αλλά επεκτάθηκε και στην οικονομία.

Ήδη από τα πρώτα χρόνια της κυριαρχίας του Εργατικού Κόμματος αργά αλλά σταθερά οι δημόσιες δαπάνες , η φορολογία και ο δανεισμός άρχισαν να αυξάνονται . Η τάση αυτή επιταχύνθηκε με την οικονομική κρίση, όταν ο Γκόρντον Μπράουν σε ένα ντελίριο κεϋνσιανού παροξυσμού κρατικοποίησε επιχειρήσεις και διοχέτευσε τεράστια ποσά στη διάσωση τραπεζών και επιχειρήσεων και στο φιλόδοξο πακέτο στήριξης της οικονομίας. Σαν αναπόφευκτο αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής, οι δημόσιες δαπάνες πρόκειται να ξεπεράσουν μέσα στο 2010 το 50% του Α.Ε.Π. (όταν το 1997 ήταν μόλις 38,5%) . Όσον αφορά τη φορολογία, ήδη από το 2006 έφτασε στο 42,4% του ΑΕΠ, δηλαδή σε υψηλότερα επίπεδα από τη Γερμανία. Έτσι, η Μ. Βρετανία , που πάντα υπερηφανεύονταν για το μικρό της κράτος και μια οικονομία βασισμένη στην ιδιωτική επιχειρηματικότητα , στον τομέα της φορολογίας και των δημοσίων δαπανών, προσεγγίζει ή και ξεπερνάει πια τα επίπεδα των χωρών της ηπειρωτικής Ευρώπης. Επιπλέον, σήμερα, το βρετανικό κράτος πληρώνει 800.000 περισσότερους δημόσιους υπάλληλους από το 1997 ενώ αντίθετα με τις υποσχέσεις του Τόνυ Μπλερ, καμιά μεταρρύθμιση δεν έγινε στο σπάταλο και αναποτελεσματικό κράτος πρόνοιας. 1,2 εκατομμύρια νοικοκυριά λαμβάνουν επιδόματα που ξεπερνούν τις 15.000 λίρες( όταν ο αριθμός αυτός ήταν 600.000 το 1997) .Για πολλές οικογένειες είναι πια περισσότερο επικερδές να ζουν από την κρατική πρόνοια, παρά από την εργασία τους . Ύστερα, από 13 χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από το Νέο Εργατικό Κόμμα , η Μ. Βρετανία έχει ένα από τα μεγαλύτερα ελλείμματα του Δυτικού Κόσμου, ενώ το δημόσιο χρέος σκαρφάλωσε από το 43,5% το 2006 σχεδόν στο 70% το 2009, με πολλούς αναλυτές να προβλέπουν πως η άλλοτε κραταιά οικονομία θα μπορούσε να γίνει η επόμενη Ελλάδα, αν συνεχιστεί αυτή η πορεία.

Με την οικονομία να φαίνεται εγκλωβισμένη στο φαύλο κύκλο της ύφεσης, της ανεργίας και των υψηλών ελλειμμάτων, η αποτυχία του κρατικίστικου μοντέλου των Εργατικών είναι φανερή σε όλες τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας. Όλοι πια μιλούν για περικοπές δαπανών. Οι Συντηρητικοί θέλουν να τις εφαρμόσουν αμέσως , οι Εργατικοί θέλουν να τις καθυστερήσουν για λίγους μήνες για να μην μπει σε κίνδυνο η (όποια) οικονομική ανάκαμψη . Ακόμη και αυτοί όμως μέσω του Υπουργού Οικονομίας Άλιστερ Ντάρλινγκ παραδέχονται πως οι περικοπές στις δημόσιες δαπάνες τα επόμενα χρόνια, θα είναι πολύ περισσότερες και πιο βαθιές, από όσες έκανε η Μάργκαρετ Θάτσερ τη δεκαετία του ’80 (θυμίζοντας μας πως η , δαιμονοποιημένη από την Αριστερά, Σιδηρά Κυρία, το μόνο που κατάφερε ήταν όχι να μειώσει το κράτος αλλά απλά να συγκρατήσει την αύξηση των δημοσίων δαπανών). Στη Μ. Βρετανία, δε θα ακούσεις τους πολιτικούς να λένε «λεφτά υπάρχουν» αλλά αυτό δε σημαίνει πως και εκεί το πολιτικό προσωπικό δεν αποφεύγει τις αντιφάσεις, την ατολμία και τα μισόλογα. Κανένα κόμμα δεν διευκρινίζει ποιες δαπάνες πρόκειται να κοπούν, ενώ την ίδια ώρα και τα τρία κόμματα (ακόμη και οι Συντηρητικοί) όχι μόνο δεν αγγίζουν την ιερή αγελάδα του κράτους πρόνοιας, αλλά αντίθετα υπόσχονται να ρίξουν ακόμη περισσότερο χρήμα στο πίθο των Δαναϊδων του Εθνικού Συστήματος Υγείας και της δημόσιας εκπαίδευσης . Την απαισιοδοξία για την ετοιμότητα του πολιτικού κόσμου να αντιμετωπίσει την κρίση, αντικατοπτρίζει και η παρακάτω πικρή διαπίστωση του Adam Smith Institute, μια διαπίστωση που ισχύει για ολόκληρο τον Δυτικό κόσμο τα δύσκολα χρόνια που έρχονται : «Κανείς στο κυβερνητικό κατεστημένο της Μ. Βρετανίας-οι πολιτικοί, οι γραφειοκράτες, οι επιχορηγούμενοι οργανισμοί- δεν έχει εμπειρία στην περικοπή δαπανών . Κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί εδώ και δεκαετίες.»

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 30 Απριλίου -2 Μαϊου 2010 ]

Η "ανάπηρη" "Μεγάλη Κοινωνία" του Ντεϊβιντ Κάμερον

Τις τελευταίες δεκαετίες η Μ. Βρετανία υπήρξε για την υπόλοιπη Ευρώπη ένα πραγματικό εργαστήρι ιδεών και πολιτικών . Από εδώ, στα τέλη της δεκαετίας του ’70, ξεκίνησαν οι ιδιωτικοποιήσεις και η απελευθέρωση των αγορών , που εφαρμόστηκαν τα επόμενα χρόνια και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Εδώ ακούστηκε για πρώτη φορά , στα μέσα της δεκαετίας του ’90, ο περίφημος «Τρίτος Δρόμος» του Τόνυ Μπλερ, το παράδειγμα του οποίου ακολούθησαν σχεδόν όλοι ηγέτες της σοσιαλδημοκρατίας στην ευρωπαϊκή ήπειρο . Μήπως λοιπόν η «Μεγάλη Κοινωνία», που προβάλλει σε αυτές τις εκλογές ο ηγέτης των Συντηρητικών Ντεϊβιντ Κάμερον, είναι η επόμενη «Μεγάλη Ιδέα» που μας έρχεται από τη Γηραιά Αλβιώνα και θα επηρεάσει τα επόμενα χρόνια τις ζωές όλων μας ;

Η «Μεγάλη Κοινωνία» , προτείνεται σαν το αντίπαλο δέος στο «Μεγάλο Κράτος» των Εργατικών. Η νέα ιδεολογική πρόταση των Συντηρητικού Κόμματος, αναιρεί την περίφημη ρήση της Μάργκαρετ Θάτσερ πως «δεν υπάρχει κοινωνία». Για τον Ντεϊβιντ Κάμερον, υπάρχει κοινωνία. Απλά δεν πρέπει να ταυτίζεται με το κράτος. Δεκατρία χρόνια διακυβέρνησης της Μ. Βρετανίας από τους Εργατικούς, οδήγησαν σε μια θεαματική αύξηση των κρατικών δαπανών. Παρ’όλα αυτά όμως, σύμφωνα με το κόμμα της αντιπολίτευσης , τα κοινωνικά προβλήματα δεν λύθηκαν. Το «Μεγάλο Κράτος» καλλιέργησε μια κουλτούρα ανευθυνότητας στους πολίτες, με αποτέλεσμα η φτώχια και η εγκληματικότητα να αυξάνονται , όλο και περισσότερες οικογένειες να διαλύονται και ο κοινωνικός ιστός να έχει διαρραγεί. Το μανιφέστο των Συντηρητικών πιστεύει πως ήρθε ο καιρός να εγκαταλείψουμε την προσέγγιση πως το κράτος και οι ανώνυμοι γραφειοκράτες έχουν τις λύσεις , και να εμπιστευτούμε τους πολίτες. Έτσι θα δημιουργηθεί μια κοινωνία όπου οι πολίτες θα συνεργάζονται σε τοπικό επίπεδο για να λύσουν τα προβλήματα τους και η κινητήρια δύναμη της προόδου θα είναι η κοινωνική υπευθυνότητα και όχι ο κρατικός έλεγχος. Φορείς της «Μεγάλης Κοινωνίας» θα είναι οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (Μ.Κ.Ο.) , τα φιλανθρωπικά σωματεία και οι εθελοντικές ομάδες πολιτών που θα συσταθούν σε επίπεδο γειτονιάς . Με μια πρώτη ματιά, η πολιτική που προτείνει το «Συντηρητικό Κόμμα» είναι πιο ριζοσπαστική ακόμη και από αυτή της Μάργκαρετ Θάτσερ, που ποτέ δεν τόλμησε να αγγίξει τις δομές του κοινωνικού κράτους, ενώ αποτελεί ανατροπή, όχι μόνο του μοντέλου των τελευταίων 13 χρόνων, αλλά και ολόκληρου του συγκεντρωτικού κρατικίστικου μοντέλου που κυριάρχησε στη Μ. Βρετανία και την υπόλοιπη Ευρώπη, από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά.

Όμως , αρκεί μια ανάγνωση στο πρόγραμμα των Συντηρητικών και στις ομιλίες του Ντεϊβιντ Κάμερον, για να καταλάβει κανείς πως τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Το προεκλογικό μανιφέστο του κόμματος είναι ξεκάθαρο για το ρόλο που θα έχει η κυβέρνηση στην οικοδόμηση της «Μεγάλης Κοινωνίας» : «Το χτίσιμο της Μεγάλης Κοινωνίας …θα απαιτήσει έναν ενεργητικό ρόλο από το κράτος. Το κράτος πρέπει να δραστηριοποιηθεί για να παροτρύνει και να επιταχύνει την κοινωνική ανανέωση. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε το κράτος για να ξαναφτιάξουμε την κοινωνία». Οι δραστηριότητες των πολιτών , λοιπόν, δε θα είναι αυθόρμητες και «από κάτω» αλλά αντίθετα θα οργανώνονται και, κυρίως, θα χρηματοδοτούνται από το κράτος. Επιπλέον, πέντε χιλιάδες , κρατικά χρηματοδοτούμενοι , ακτιβιστές θα ξεχυθούν στις γειτονιές των βρετανικών πόλεων και θα διδάξουν στους πολίτες πώς να συνεργάζονται. Έτσι, κάτω από την …καλοκάγαθη κηδεμονία των «ακτιβιστών» του Κάμερον, η Βρετανία θα εκπαιδευτεί ώστε να γίνει ένα …έθνος ιδανικών πολιτών. Και αν όλο αυτό το σχέδιο, σας φέρνει στο νου την… εισβολή των Ερυθροφρουρών στην κινέζικη επαρχία επί Πολιτιστικής Επανάστασης του Μάο (όπως παρατήρησε σκωπτικά ο συντηρητικός σχολιαστής του «Daily Telegraph», Gerald Warner) υπάρχουν και άλλες προτάσεις στη «Μεγάλη Κοινωνία», που αναδύουν ένα άρωμα μεταμοντέρνου , βελούδινου κρατικού πατερναλισμού με ολίγη από φασισμό Μεσοπολέμου . Έτσι, θα καθιερωθεί κοινωνική θητεία (ευτυχώς όχι υποχρεωτική) για 16χρονους, ώστε να καλλιεργήσουν όλες τις ικανότητες που χρειάζονται για να γίνουν «καλοί και υπεύθυνοι πολίτες», ενώ μια μέρα το χρόνο θα γιορτάζεται επίσημα η «Μεγάλη Κοινωνία» με διάφορες εκδηλώσεις σε όλη τη χώρα . Σύμφωνα με το πρόγραμμα, ο στόχος είναι κάθε πολίτης να ανήκει στην ομάδα της γειτονιάς του .

Τελικά, το φιλόδοξο πλάνο του Κάμερον, ενώ επαγγέλλεται το τέλος του «Μεγάλου Κράτους», πετυχαίνει ακριβώς το αντίθετο. Θα κατευθύνει την κρατική χρηματοδότηση από κεντρικό σε τοπικό επίπεδο, γεγονός που ίσως αποδειχτεί ακόμη πιο δαπανηρό για τους φορολογούμενους. Και το πιο ανησυχητικό είναι πως θα επεκτείνει ανεπίτρεπτα την κρατική εξουσία, αφού ουσιαστικά θα κρατικοποιηθούν και οι δραστηριότητες της κοινωνίας των πολιτών. Το γεγονός πως οι φορείς της « Μεγάλης Κοινωνίας» δεν θα είναι επίσημα κρατικοί, δεν έχει και τόση σημασία. Το κράτος θα πληρώνει, και, ως γνωστόν όποιος πληρώνει , σημαίνει πως έχει και τον έλεγχο . Το πλάνο του Κάμερον θυμίζει ανησυχητικά τον περιβόητο «συμπονετικό συντηρητισμό» του Τζορτζ Μπους , που υποστήριζε πως η διάθεση κρατικών κονδυλίων σε εθελοντικές ομάδες , φιλανθρωπικές οργανώσεις και εκκλησίες θα έδινε λύσεις στα κοινωνικά προβλήματα . Τελικά, κανένα από τα προβλήματα δεν αντιμετωπίστηκε , κάποιες οργανώσεις συνδεδεμένες με το Ρεπουμπλικάνικο Κόμμα εισέπραξαν ζεστό κρατικό χρήμα και η κυβέρνηση Μπους αποχώρησε αφήνοντας πίσω της ένα κράτος πιο μεγάλο από κάθε άλλη φορά στην αμερικάνικη ιστορία.

Η κοινωνία των πολιτών μπορεί πράγματι να παίξει ένα σημαντικό ρόλο και να υποκαταστήσει την αργοκίνητη, σπάταλη, και αναποτελεσματική κρατική μηχανή , ειδικά στην εποχή μας που το κεϋνσιανό μοντέλο του «Μεγάλου Κράτους» δείχνει να καταρρέει κάτω από το βάρος των ελλειμμάτων που δημιούργησε. Επιπλέον, η κινητοποίηση των πολιτών μπορεί να δημιουργήσει μια κοινωνία συνεκτική, δυναμική και ζωντανή, που τα μέλη της θα παίρνουν πρωτοβουλίες και δε θα εξαρτώνται από το κράτος , και η κοινωνική αλληλεγγύη θα είναι υπόθεση όλων μας και όχι δουλειά κάποιας απρόσωπης γραφειοκρατίας. Μια τέτοια κοινωνία με αυξημένο το αίσθημα της αυθόρμητης συνεργασίας μεταξύ των μελών της , αποτελεί το θεμέλιο μιας δημοκρατικής και φιλελεύθερης πολιτείας, όπως πίστευε και ο Αλέξης Ντε Τοκβιλ . Αυτό όμως δεν θα επιτευχθεί με την περαιτέρω ενίσχυση του κράτους, αλλά με αποχώρηση του από δραστηριότητες που μονοπωλεί εδώ και δεκαετίες, και μείωση της φορολογίας ώστε οι πολίτες , να έχουν περισσότερα χρήματα στη διάθεση τους για να αναλάβουν έναν πιο έντονο κοινωνικό ρόλο και να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους. Όπως τόνισε και ο Daniel Johnson στο περιοδικό «Standpoint», «το καλύτερο πράγμα που μπορεί να κάνει μια μελλοντική κυβέρνηση Κάμερον για να δημιουργήσει ένας έθνος Καλών Σαμαρειτών, είναι να αφήσει τους πολίτες να κρατήσουν περισσότερα από τα κέρδη τους , και μετά απλά να βγει από το δρόμο τους». Όσο για την Ελλάδα, αυτή τη φορά βρεθήκαμε στην πρωτοπορία. Με το 70% των εγχώριων ΜΚΟ να χρηματοδοτούνται από το κράτος και μια ανάπηρη κοινωνία των πολιτών, ανίκανη να κάνει οτιδήποτε δίχως την κρατική βοήθεια, μάλλον μπορούμε να υπερηφανευόμαστε πως εφαρμόσαμε τη «Μεγάλη Κοινωνία» πριν από τον Κάμερον!

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 23-25 Απριλίου 2010 ]