Μ. Βρετανία : Η ώρα του λογαριασμού

Πριν από 13 χρόνια, όταν το ανανεωμένο Εργατικό Κόμμα με αρχηγό τον Τόνυ Μπλερ παραλάμβανε την εξουσία από τους κουρασμένους και γκρίζους Συντηρητικούς του Τζον Μεϊτζορ ένας άνεμος αισιοδοξίας φυσούσε σε όλη τη χώρα . Το σύνθημα «Cool Britannia» συνόψιζε τη νέα, εξωστρεφή , φωτεινή και γεμάτη αυτοπεποίθηση Βρετανία . Σήμερα, και ενώ οι εκλογές πλησιάζουν, η «Cool Britannia» μοιάζει να έχει καταρρεύσει κάτω από το βάρος της οικονομικής κρίσης και των υψηλών ελλειμμάτων. Αν οι δημοσκοπήσεις επιβεβαιωθούν , το Εργατικό Κόμμα όχι μόνο θα χάσει την εξουσία, αλλά και για πρώτη φορά από το 1922, θα βρεθεί στην, ντροπιαστική ομολογουμένως, τρίτη θέση.

Παρότι το 1997 οι Εργατικοί, έπεισαν την κοινή γνώμη πως είχαν αφήσει πίσω το σοσιαλιστικό παρελθόν τους , κύριο γνώρισμα της διακυβέρνησης τους υπήρξε η άνοδος του «Μεγάλου Κράτους». Η πίστη στην ιδέα πως οι γραφειοκράτες ξέρουν καλύτερα από τους πολίτες κυριάρχησε σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής. Οι Εργατικοί δημιούργησαν το πιο αυταρχικό και πατερναλιστικό κράτος στον Δυτικό Κόσμο : 4200 νέες απαγορεύσεις, κατάργηση του habeas corpus , εισαγωγή αστυνομικών ταυτοτήτων για πρώτη φορά μετά το 1952, 4,2 εκατομμύρια κάμερες στους δρόμους , η μεγαλύτερη βάση δεδομένων DNA στον κόσμο . Η πατρίδα του Όργουελ δείχνει να πλησιάζει όλο και περισσότερο στην δυστοπία του «1984». Όμως το «Μεγάλο Κράτος» δεν περιορίστηκε μόνο σε αυτούς τους τομείς, αλλά επεκτάθηκε και στην οικονομία.

Ήδη από τα πρώτα χρόνια της κυριαρχίας του Εργατικού Κόμματος αργά αλλά σταθερά οι δημόσιες δαπάνες , η φορολογία και ο δανεισμός άρχισαν να αυξάνονται . Η τάση αυτή επιταχύνθηκε με την οικονομική κρίση, όταν ο Γκόρντον Μπράουν σε ένα ντελίριο κεϋνσιανού παροξυσμού κρατικοποίησε επιχειρήσεις και διοχέτευσε τεράστια ποσά στη διάσωση τραπεζών και επιχειρήσεων και στο φιλόδοξο πακέτο στήριξης της οικονομίας. Σαν αναπόφευκτο αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής, οι δημόσιες δαπάνες πρόκειται να ξεπεράσουν μέσα στο 2010 το 50% του Α.Ε.Π. (όταν το 1997 ήταν μόλις 38,5%) . Όσον αφορά τη φορολογία, ήδη από το 2006 έφτασε στο 42,4% του ΑΕΠ, δηλαδή σε υψηλότερα επίπεδα από τη Γερμανία. Έτσι, η Μ. Βρετανία , που πάντα υπερηφανεύονταν για το μικρό της κράτος και μια οικονομία βασισμένη στην ιδιωτική επιχειρηματικότητα , στον τομέα της φορολογίας και των δημοσίων δαπανών, προσεγγίζει ή και ξεπερνάει πια τα επίπεδα των χωρών της ηπειρωτικής Ευρώπης. Επιπλέον, σήμερα, το βρετανικό κράτος πληρώνει 800.000 περισσότερους δημόσιους υπάλληλους από το 1997 ενώ αντίθετα με τις υποσχέσεις του Τόνυ Μπλερ, καμιά μεταρρύθμιση δεν έγινε στο σπάταλο και αναποτελεσματικό κράτος πρόνοιας. 1,2 εκατομμύρια νοικοκυριά λαμβάνουν επιδόματα που ξεπερνούν τις 15.000 λίρες( όταν ο αριθμός αυτός ήταν 600.000 το 1997) .Για πολλές οικογένειες είναι πια περισσότερο επικερδές να ζουν από την κρατική πρόνοια, παρά από την εργασία τους . Ύστερα, από 13 χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από το Νέο Εργατικό Κόμμα , η Μ. Βρετανία έχει ένα από τα μεγαλύτερα ελλείμματα του Δυτικού Κόσμου, ενώ το δημόσιο χρέος σκαρφάλωσε από το 43,5% το 2006 σχεδόν στο 70% το 2009, με πολλούς αναλυτές να προβλέπουν πως η άλλοτε κραταιά οικονομία θα μπορούσε να γίνει η επόμενη Ελλάδα, αν συνεχιστεί αυτή η πορεία.

Με την οικονομία να φαίνεται εγκλωβισμένη στο φαύλο κύκλο της ύφεσης, της ανεργίας και των υψηλών ελλειμμάτων, η αποτυχία του κρατικίστικου μοντέλου των Εργατικών είναι φανερή σε όλες τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας. Όλοι πια μιλούν για περικοπές δαπανών. Οι Συντηρητικοί θέλουν να τις εφαρμόσουν αμέσως , οι Εργατικοί θέλουν να τις καθυστερήσουν για λίγους μήνες για να μην μπει σε κίνδυνο η (όποια) οικονομική ανάκαμψη . Ακόμη και αυτοί όμως μέσω του Υπουργού Οικονομίας Άλιστερ Ντάρλινγκ παραδέχονται πως οι περικοπές στις δημόσιες δαπάνες τα επόμενα χρόνια, θα είναι πολύ περισσότερες και πιο βαθιές, από όσες έκανε η Μάργκαρετ Θάτσερ τη δεκαετία του ’80 (θυμίζοντας μας πως η , δαιμονοποιημένη από την Αριστερά, Σιδηρά Κυρία, το μόνο που κατάφερε ήταν όχι να μειώσει το κράτος αλλά απλά να συγκρατήσει την αύξηση των δημοσίων δαπανών). Στη Μ. Βρετανία, δε θα ακούσεις τους πολιτικούς να λένε «λεφτά υπάρχουν» αλλά αυτό δε σημαίνει πως και εκεί το πολιτικό προσωπικό δεν αποφεύγει τις αντιφάσεις, την ατολμία και τα μισόλογα. Κανένα κόμμα δεν διευκρινίζει ποιες δαπάνες πρόκειται να κοπούν, ενώ την ίδια ώρα και τα τρία κόμματα (ακόμη και οι Συντηρητικοί) όχι μόνο δεν αγγίζουν την ιερή αγελάδα του κράτους πρόνοιας, αλλά αντίθετα υπόσχονται να ρίξουν ακόμη περισσότερο χρήμα στο πίθο των Δαναϊδων του Εθνικού Συστήματος Υγείας και της δημόσιας εκπαίδευσης . Την απαισιοδοξία για την ετοιμότητα του πολιτικού κόσμου να αντιμετωπίσει την κρίση, αντικατοπτρίζει και η παρακάτω πικρή διαπίστωση του Adam Smith Institute, μια διαπίστωση που ισχύει για ολόκληρο τον Δυτικό κόσμο τα δύσκολα χρόνια που έρχονται : «Κανείς στο κυβερνητικό κατεστημένο της Μ. Βρετανίας-οι πολιτικοί, οι γραφειοκράτες, οι επιχορηγούμενοι οργανισμοί- δεν έχει εμπειρία στην περικοπή δαπανών . Κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί εδώ και δεκαετίες.»

[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 30 Απριλίου -2 Μαϊου 2010 ]