Τις τελευταίες μέρες, η Αμερική βρίσκεται μπροστά σε ένα βαθύ υπαρξιακό δίλημμα : Φρίντριχ Χάγιεκ ή Σάλμα Χάγιεκ ; Ένας νομπελίστας Αυστριακός οικονομολόγος ή μια μέτρια αλλά «εκρηκτική» ηθοποιός από το Μεξικό ; Όλα άρχισαν, την προηγούμενη εβδομάδα όταν ο αμφιλεγόμενος συντηρητικός παρουσιαστής Γκλεν Μπεκ αφιέρωσε την εκπομπή του στο τηλεοπτικό κανάλι «Fox News» στον Φρίντριχ Χάγιεκ (1899-1992) και στο πιο διάσημο βιβλίο του , το «Δρόμος προς τη δουλεία». Το μικρό αυτό σε μέγεθος βιβλίο κυκλοφόρησε το 1944, σε μια εποχή που οι ιδέες του κολλεκτιβισμού κυριαρχούσαν παγκοσμίως . Ύστερα από την κρίση του 1929, που αποδόθηκε στον ανεξέλεγκτο καπιταλισμό, και την εμπειρία του πολέμου, όπου η κυβέρνηση πήρε υπό τον έλεγχό της βασικούς τομείς της οικονομίας ,ο κυβερνητικός σχεδιασμός θεωρούταν πια από όλες τις παρατάξεις σαν ο μόνος ενδεδειγμένος τρόπος οργάνωσης της οικονομίας. Με το «Δρόμο προς τη Δουλεία», ο Χάγιεκ πήγε κόντρα στο κυρίαρχο ιδεολογικό ρεύμα της εποχής . Με απλό και κατανοητό τρόπο έδειξε πώς ο κεντρικός σχεδιασμός τελικά οδηγεί στη σκλαβιά και στη στέρηση των ατομικών ελευθεριών . Αρχικά ο Χάγιεκ δυσκολεύτηκε να βρει εκδότη και η πρώτη έκδοση κυκλοφόρησε μόνο σε 2000 αντίτυπα που όμως, προς μεγάλη έκπληξη όλων, εξαντλήθηκαν αμέσως. Τα επόμενα χρόνια το βιβλίο μεταφράστηκε σε δεκάδες ξένες γλώσσες, βγήκε σε μορφή κόμιξ , κυκλοφόρησε σε παράνομες εκδόσεις πίσω από το Παραπέτασμα , ενώ πούλησε πάνω από 5.000.000 αντίτυπα. Όπως τόνισε ο Γκλεν Μπεκ, ο «Δρόμος προς τη Δουλεία» ήταν «σαν μια δεξιά γροθιά του Μαϊκ Τάισον ενάντια στο σοσιαλισμό» . Το βιβλίο αυτό σηματοδότησε την αναγέννηση των φιλελεύθερων ιδεών και έδειξε πως υπάρχει και άλλος δρόμος πέρα από τον κεντρικό σχεδιασμό.
Σε μια χώρα , όπου η οικονομική πολιτική του Ομπάμα (αλλά και του Μπους) οδήγησε σε μια άνευ προηγουμένου μεγέθυνση του κράτους , οι προειδοποιήσεις του Χάγιεκ πως ο κρατικός παρεμβατισμός στην οικονομία οδηγεί στο «δρόμο προς τη δουλεία» ακούστηκαν πιο επίκαιρες από ποτέ για μια μεγάλη μερίδα Αμερικάνων. Λίγες ώρες μετά το τέλος της εκπομπής το βιβλίο του Χάγιεκ ανέβηκε αμέσως στην πρώτη θέση των μπέστ σέλερ , στο ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο Amazon.
Όταν όμως , η δημοσιογράφος του περιοδικού «Reason», Κatherine Mangu-Ward επιχείρησε να βάλει τη λέξη Hayek στο ηλεκτρονικό ψαχτήρι του google , ανακάλυψε προς μεγάλη της έκπληξη πως το πρώτο λήμμα δεν αφορούσε τον Αυστριακό οικονομολόγο, αλλά ένα βίντεο με την γνωστή ηθοποιό Σάλμα Χάγιεκ να ουρλιάζει μπροστά στη θέα ενός φιδιού ! Τί γίνεται λοιπόν όταν εκτιμάς τις φιλελεύθερες ιδέες του Φρίντριχ Χάγιεκ αλλά ταυτόχρονα δεν μπορείς να αντισταθείς στα εξωτικά θέλγητρα της Σάλμα; Ένα κρας τεστ μεταξύ των δύο , που κυκλοφορεί εδώ και κάποια χρόνια στο ίντερνετ, προσπαθεί να δώσει λύση στο θεμελιώδες αυτό υπαρξιακό δίλημμα, αλλά η μάχη είναι σκληρή. Η Σάλμα , που ψηφίστηκε στη λίστα του People με τους 50 ομορφότερους ανθρώπους του κόσμου για το 1996, υπερτερεί εύκολα στην εξωτερική εμφάνιση έναντι του Φρίντριχ , που τα κύρια χαρακτηριστικά του ήταν η μεγάλη μύτη και το αστείο μουστάκι. Και οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν πως θα περάσεις ένα πιο ευχάριστο βράδυ βλέποντας τη μεγάλη επιτυχία της Σάλμα, «Ντεσπεράντο» παρά διαβάζοντας το «Τιμές και Παραγωγή» ή έστω το … «Νομισματική Θεωρία και Εμπορικοί Κύκλοι» .Από την άλλη όμως , το Νόμπελ Οικονομίας που κατέκτησε ο Φρίντριχ το 1974 αξίζει μάλλον περισσότερο από την υποψηφιότητα της Σάλμα για το ….καλύτερο φιλί, στα κινηματογραφικά βραβεία του ΜΤV το 1996. Όσο για το βάθος της σκέψης των δύο αντιπάλων ; Η ρήση «Το μυαλό δεν μπορεί να προβλέψει την πρόοδο του» του φιλελεύθερου οικονομολόγου μάλλον προδίδει μεγαλύτερο φιλοσοφικό βάθος από το εξομολογητικό «Θέλω να συναντήσω έναν άντρα με μεγαλύτερα αρ…α από μένα» που αποδίδεται στη χυμώδη ηθοποιό.
Εδώ , στην Ελλάδα πάλι, δεν χρειάζεται καν να μπούμε σε τέτοιο δίλημμα. Στο τελευταίο μαρξιστικό οχυρό της Δύσης, ο φιλελευθερισμός θεωρείται υπεύθυνος για όλα τα δεινά της ανθρωπότητας. Ο Φρίντριχ Χάγιεκ είναι παντελώς άγνωστος και δεν θα δείτε ποτέ τα βιβλία του να φιγουράρουν στις λίστες των μπεστ σέλερ. Αν πάλι ψάξετε στα ελληνικά βιβλιοπωλεία, ανάμεσα στους εκατοντάδες τόμους με Τσόμσκι και Μαρξ, για να ξετρυπώσετε την ελληνική μετάφραση του «Δρόμου προς τη Δουλεία» , ατυχήσατε. Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’80, κυκλοφόρησε μια ελληνική έκδοση σε περιορισμένα αντίτυπα, η οποία είναι εξαντλημένη εδώ και πολλά χρόνια . Και μην ξεχνάμε βέβαια πως η Σάλμα, κατάγεται από το Μεξικό, μια χώρα που υπέφερε από τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, όποτε κερδίζει αυτόματα τη συμπάθεια μας και της συγχωρούμε ακόμη και το ότι κάνει καριέρα στο Χόλυγουντ. Σάλμα-Φρίντριχ, σημειώσατε 1 .
[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 18 Ιουνίου -20 Ιουνίου 2010 ]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου