Για να ξεπεραστεί η κρίση, η ελληνική κυβέρνηση έκανε το μόνο πράγμα το οποίο ξέρουν να κάνουν καλά οι πολιτικοί μας από την Α’ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, μέχρι σήμερα : πήρε ένα ακόμη δάνειο. Αυτή τη φορά μάλιστα ξεπεράσαμε τους εαυτούς μας, αφού εξασφαλίσαμε το μεγαλύτερο ποσό που έχει δοθεί ποτέ σε μια χώρα από το ΔΝΤ . Βέβαια, σύμφωνα με τις υποσχέσεις που έδωσαν οι ηγέτες των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης , το bail-out της Ελλάδας ήταν απαραίτητο ώστε η κρίση να μην επεκταθεί και στην υπόλοιπη Ευρώπη . Όμως όσο οι ημέρες περνάνε , βλέπουμε τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια να βουλιάζουν, το ευρώ να κατρακυλάει και τα spreads σε Ισπανία και Πορτογαλία να φτάνουν σε νέα επίπεδα-ρεκόρ. Μήπως τελικά κάτι δεν πάει καλά με τα μεγαλεπήβολα σχέδια επί χάρτου των ευρωκρατών ;
Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο από την οικονομική κατάρρευση μιας περιφερειακής οικονομίας στην Ανατολική Μεσόγειο .Αν πιστέψουμε τις αναλύσεις που φιλοξενούνται τους τελευταίους μήνες στο διεθνή Τύπο , ίσως η Ελλάδα είναι απλά η κορυφή του παγόβουνου. Από τη Μ. Βρετανία μέχρι την Ιταλία και από τις Η.Π.Α. μέχρι την Ισπανία , το πρόβλημα, αν και διαφέρει σε μέγεθος, είναι παντού το ίδιο : το υψηλό δημόσιο χρέος. Αναλυτές που ξεκινάνε από διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες, από τον οικονομολόγο Nouriel Rubini μέχρι τον κορυφαίο ιστορικό Niall Ferguson , μιλάνε ήδη για την επικείμενη κρίση του δημόσιου χρέους . Μια κρίση, που δεν πρόκειται να διατηρηθεί μόνο στις αδύναμες οικονομίες του ευρωπαϊκού Νότου, αλλά , σε μια ειρωνεία της ιστορίας , θα επεκταθεί από την κοιτίδα του Δυτικού πολιτισμού, την Ελλάδα, σε ολόκληρο τον Δυτικό Κόσμο. Μια κρίση χειρότερη από ότι έχουμε δει μέχρι τώρα.
Οι δυτικές κυβερνήσεις , κάθε ιδεολογικής απόχρωσης, επέλεξαν να απαντήσουν στην οικονομική κρίση του 2008, μοιράζοντας κρατικό χρήμα με τέτοια ευκολία σαν να πρόκειται για χρήματα της Μονόπολι. Τρισεκατομμύρια ευρώ ξοδεύτηκαν σε τερατώδη προγράμματα κρατικής στήριξης της οικονομίας και διάσωσης των επιχειρήσεων, προγράμματα που στοίχισαν περισσότερο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο , τον Πόλεμο του Βιετνάμ και το Σχέδιο Μάρσαλ μαζί . Μόλις πριν από 1,5 χρόνο, οικονομολόγοι, πολιτικοί και δημοσιογράφοι κάθε πολιτικής παράταξης και ιδεολογικού χρωματισμού, υπέκυπταν στη γοητεία του κρατισμού και του Κέυνς . Ήταν η εποχή που μέχρι και ο βρετανικός “Economist” ανακάλυπτε τις αρετές του κρατικού παρεμβατισμού και των bail-outs , ενώ το περιοδικό “Newsweek” απηχώντας το νέο consensus, έγραφε: «Είμαστε όλοι σοσιαλιστές ».Μόλις, 1,5 χρόνο μετά είναι πια φανερό , σε όλο και περισσότερους, πως ο παράδεισος που μας υποσχέθηκαν οι θιασώτες του «Μεγάλου Κράτους» δεν έφτασε ποτέ . Οι κρατικές δαπάνες εκτοξεύτηκαν σε επίπεδα ρεκόρ και τώρα καλούμαστε να πληρώσουμε το λογαριασμό. Το δημόσιο χρέος στην Ευρώπη , το οποίο βρισκόταν στο 61,6% του Α.Ε.Π. το 2008 , εκτοξεύτηκε στο 73,6% , μέσα σε μία μόλις χρονιά . Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2014 θα ξεπεράσει το 100%.Η Ελλάδα, πάντα στην πρωτοπορία, το 2013 θα έχει δημόσιο χρέος που , σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών , θα φτάνει το ιλιγγιώδες 149,1% . Αυτό όμως δε σημαίνει πως τα πράγματα είναι καλύτερα για τις Η.Π.Α. «Οι Η.Π.Α. είναι ασφαλές καταφύγιο, με τον ίδιο τρόπο που ήταν ασφαλές καταφύγιο και το Περλ Χάρμπορ το 1941» , σχολίασε σκωπτικά ο Niall Ferguson . Η ίδια η αμερικάνικη κυβέρνηση υπολογίζει πως φέτος, για πρώτη φορά μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το δημόσιο χρέος θα αγγίξει το 70% (ενώ το 2008 ήταν μόλις 40,8%) . Πολλοί αναλυτές προβλέπουν πως στο τέλος της δεκαετίας θα ξεπεράσει το 150%.
Οι συνέπειες της κρίσης του δημόσιου χρέους, πιθανόν να μην περιοριστούν μόνο στην κατάρρευση του ευρώ, ένα ούτως ή άλλως ουτοπικό σχέδιο των ευρωγραφειοκρατών που καμιά σχέση δεν είχε με τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας . Πείτε το κρατικοδίαιτο καπιταλισμό, πείτε το σοσιαλδημοκρατία ή πιο απλά κεϋνσιανισμό, το οικονομικό σύστημα που κυριάρχησε στον πλανήτη μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ίσως ζει τα πρώτα στάδια του δικού του 1989 . Πρώτη κατάρρευσε η Ελλάδα, μια χώρα που εφάρμοσε έναν εκχυδαϊσμένο, βαλκανικού τύπου κεϋνσιανισμό. Όμως , και στις υπόλοιπες χώρες της Δύσης, η λογική του συστήματος δεν είναι και τόσο διαφορετική . Οι ιδέες του Λόρδου Κέυνς και των επιγόνων του , που εφάρμοσαν όλες οι κυβερνήσεις τα τελευταία 65 χρόνια, έδωσαν ιδεολογική επικάλυψη στο υψηλό δημόσιο χρέος , καθαγίασαν τις υψηλές κρατικές δαπάνες και , με τη δημιουργία ενός γενναιόδωρου «κράτους πρόνοιας», μας χάρισαν την ψευδαίσθηση του «δωρεάν γεύματος». Μόνο που πια η κυβέρνηση μεγάλωσε τόσο πολύ που οι φορολογούμενοι δεν μπορούν να τη χρηματοδοτήσουν.
Ο παραλογισμός και το αδιέξοδο του συστήματος, φαίνεται από το γεγονός πως οι στυλοβάτες του (πολιτικοί, οικονομολόγοι, τραπεζίτες) , σαν τους αλκοολικούς που δεν μπορούν να σταματήσουν να πίνουν , πιστεύουν και πάλι , όπως το 2008, πως η μοναδική λύση είναι η παροχή και άλλου κρατικού χρήματος, είτε με το τύπωμα νέου από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, είτε με νέα πακέτα βοήθειας ύψους εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ . Όμως, όπως προειδοποίησε ο θρυλικός επενδυτής Jim Rogers «Δεν μπορείς να λύσεις ένα πρόβλημα υπερβολικού χρέους και υπερβολικών δαπανών με ακόμη περισσότερο χρέος και ακόμη περισσότερες δαπάνες- κάτι τέτοιο απλά ξεπερνάει τη λογική». Aν για την Ελλάδα χρειάστηκαν 110 δις ευρώ , πόσα θα χρειαστούν άραγε για τη διάσωση μιας χώρας σαν την Ισπανία, και από πού θα βρεθούν τα χρήματα, όταν ακόμη και οι πλούσιες χώρες του Βορρά , βλέπουν τα χρέη τους να αυξάνονται με ιλιγγιώδη ρυθμό;
Σε όσους προειδοποιούσαν πως η πολιτική του θα οδηγήσει στο μέλλον σε υψηλά ελλείμματα , ο Λόρδος Κέυνς συνήθιζε να απαντάει πως «Μακροπρόθεσμα θα είμαστε όλοι νεκροί». Μόνο που , δυστυχώς, αυτό το «μακροπρόθεσμα» φαίνεται να έχει φτάσει και τα σπασμένα θα τα πληρώσουμε όλοι…
Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο από την οικονομική κατάρρευση μιας περιφερειακής οικονομίας στην Ανατολική Μεσόγειο .Αν πιστέψουμε τις αναλύσεις που φιλοξενούνται τους τελευταίους μήνες στο διεθνή Τύπο , ίσως η Ελλάδα είναι απλά η κορυφή του παγόβουνου. Από τη Μ. Βρετανία μέχρι την Ιταλία και από τις Η.Π.Α. μέχρι την Ισπανία , το πρόβλημα, αν και διαφέρει σε μέγεθος, είναι παντού το ίδιο : το υψηλό δημόσιο χρέος. Αναλυτές που ξεκινάνε από διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες, από τον οικονομολόγο Nouriel Rubini μέχρι τον κορυφαίο ιστορικό Niall Ferguson , μιλάνε ήδη για την επικείμενη κρίση του δημόσιου χρέους . Μια κρίση, που δεν πρόκειται να διατηρηθεί μόνο στις αδύναμες οικονομίες του ευρωπαϊκού Νότου, αλλά , σε μια ειρωνεία της ιστορίας , θα επεκταθεί από την κοιτίδα του Δυτικού πολιτισμού, την Ελλάδα, σε ολόκληρο τον Δυτικό Κόσμο. Μια κρίση χειρότερη από ότι έχουμε δει μέχρι τώρα.
Οι δυτικές κυβερνήσεις , κάθε ιδεολογικής απόχρωσης, επέλεξαν να απαντήσουν στην οικονομική κρίση του 2008, μοιράζοντας κρατικό χρήμα με τέτοια ευκολία σαν να πρόκειται για χρήματα της Μονόπολι. Τρισεκατομμύρια ευρώ ξοδεύτηκαν σε τερατώδη προγράμματα κρατικής στήριξης της οικονομίας και διάσωσης των επιχειρήσεων, προγράμματα που στοίχισαν περισσότερο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο , τον Πόλεμο του Βιετνάμ και το Σχέδιο Μάρσαλ μαζί . Μόλις πριν από 1,5 χρόνο, οικονομολόγοι, πολιτικοί και δημοσιογράφοι κάθε πολιτικής παράταξης και ιδεολογικού χρωματισμού, υπέκυπταν στη γοητεία του κρατισμού και του Κέυνς . Ήταν η εποχή που μέχρι και ο βρετανικός “Economist” ανακάλυπτε τις αρετές του κρατικού παρεμβατισμού και των bail-outs , ενώ το περιοδικό “Newsweek” απηχώντας το νέο consensus, έγραφε: «Είμαστε όλοι σοσιαλιστές ».Μόλις, 1,5 χρόνο μετά είναι πια φανερό , σε όλο και περισσότερους, πως ο παράδεισος που μας υποσχέθηκαν οι θιασώτες του «Μεγάλου Κράτους» δεν έφτασε ποτέ . Οι κρατικές δαπάνες εκτοξεύτηκαν σε επίπεδα ρεκόρ και τώρα καλούμαστε να πληρώσουμε το λογαριασμό. Το δημόσιο χρέος στην Ευρώπη , το οποίο βρισκόταν στο 61,6% του Α.Ε.Π. το 2008 , εκτοξεύτηκε στο 73,6% , μέσα σε μία μόλις χρονιά . Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 2014 θα ξεπεράσει το 100%.Η Ελλάδα, πάντα στην πρωτοπορία, το 2013 θα έχει δημόσιο χρέος που , σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών , θα φτάνει το ιλιγγιώδες 149,1% . Αυτό όμως δε σημαίνει πως τα πράγματα είναι καλύτερα για τις Η.Π.Α. «Οι Η.Π.Α. είναι ασφαλές καταφύγιο, με τον ίδιο τρόπο που ήταν ασφαλές καταφύγιο και το Περλ Χάρμπορ το 1941» , σχολίασε σκωπτικά ο Niall Ferguson . Η ίδια η αμερικάνικη κυβέρνηση υπολογίζει πως φέτος, για πρώτη φορά μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το δημόσιο χρέος θα αγγίξει το 70% (ενώ το 2008 ήταν μόλις 40,8%) . Πολλοί αναλυτές προβλέπουν πως στο τέλος της δεκαετίας θα ξεπεράσει το 150%.
Οι συνέπειες της κρίσης του δημόσιου χρέους, πιθανόν να μην περιοριστούν μόνο στην κατάρρευση του ευρώ, ένα ούτως ή άλλως ουτοπικό σχέδιο των ευρωγραφειοκρατών που καμιά σχέση δεν είχε με τις πραγματικές ανάγκες της οικονομίας . Πείτε το κρατικοδίαιτο καπιταλισμό, πείτε το σοσιαλδημοκρατία ή πιο απλά κεϋνσιανισμό, το οικονομικό σύστημα που κυριάρχησε στον πλανήτη μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ίσως ζει τα πρώτα στάδια του δικού του 1989 . Πρώτη κατάρρευσε η Ελλάδα, μια χώρα που εφάρμοσε έναν εκχυδαϊσμένο, βαλκανικού τύπου κεϋνσιανισμό. Όμως , και στις υπόλοιπες χώρες της Δύσης, η λογική του συστήματος δεν είναι και τόσο διαφορετική . Οι ιδέες του Λόρδου Κέυνς και των επιγόνων του , που εφάρμοσαν όλες οι κυβερνήσεις τα τελευταία 65 χρόνια, έδωσαν ιδεολογική επικάλυψη στο υψηλό δημόσιο χρέος , καθαγίασαν τις υψηλές κρατικές δαπάνες και , με τη δημιουργία ενός γενναιόδωρου «κράτους πρόνοιας», μας χάρισαν την ψευδαίσθηση του «δωρεάν γεύματος». Μόνο που πια η κυβέρνηση μεγάλωσε τόσο πολύ που οι φορολογούμενοι δεν μπορούν να τη χρηματοδοτήσουν.
Ο παραλογισμός και το αδιέξοδο του συστήματος, φαίνεται από το γεγονός πως οι στυλοβάτες του (πολιτικοί, οικονομολόγοι, τραπεζίτες) , σαν τους αλκοολικούς που δεν μπορούν να σταματήσουν να πίνουν , πιστεύουν και πάλι , όπως το 2008, πως η μοναδική λύση είναι η παροχή και άλλου κρατικού χρήματος, είτε με το τύπωμα νέου από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, είτε με νέα πακέτα βοήθειας ύψους εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ . Όμως, όπως προειδοποίησε ο θρυλικός επενδυτής Jim Rogers «Δεν μπορείς να λύσεις ένα πρόβλημα υπερβολικού χρέους και υπερβολικών δαπανών με ακόμη περισσότερο χρέος και ακόμη περισσότερες δαπάνες- κάτι τέτοιο απλά ξεπερνάει τη λογική». Aν για την Ελλάδα χρειάστηκαν 110 δις ευρώ , πόσα θα χρειαστούν άραγε για τη διάσωση μιας χώρας σαν την Ισπανία, και από πού θα βρεθούν τα χρήματα, όταν ακόμη και οι πλούσιες χώρες του Βορρά , βλέπουν τα χρέη τους να αυξάνονται με ιλιγγιώδη ρυθμό;
Σε όσους προειδοποιούσαν πως η πολιτική του θα οδηγήσει στο μέλλον σε υψηλά ελλείμματα , ο Λόρδος Κέυνς συνήθιζε να απαντάει πως «Μακροπρόθεσμα θα είμαστε όλοι νεκροί». Μόνο που , δυστυχώς, αυτό το «μακροπρόθεσμα» φαίνεται να έχει φτάσει και τα σπασμένα θα τα πληρώσουμε όλοι…
[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 5 Μαϊου -7 Μαϊου 2010 ]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου