Λίγες μέρες πριν από τις εκλογές, «έπεσε» στα χέρια μου ένα προεκλογικό φυλλάδιο υποψήφιας βουλευτού του ΠΑΣΟΚ, στη Β' Αθηνών. Το ιλουστρασιόν έντυπο ήταν φυσικά σε πράσινο φόντο και διανθιζόταν με όλες εκείνες τις απαραίτητες φωτογραφίες που συγκινούν το μέσο ψηφοφόρο του Κινήματος: στη μία η υποψήφια σε θερμό εναγκαλισμό με τον Κώστα Λαλιώτη, στην άλλη ανεβασμένη πάνω σε ένα τρακτέρ, θέλοντας προφανώς να δείξει πως είναι μπροστάρισσα στους αγώνες της… τιμημένης αγροτιάς. Ως εδώ τίποτε το πρωτότυπο. Και τότε το μάτι μου... έπεσε στο βασικό σύνθημα του φυλλαδίου και άξαφνα σαν ένα δροσερό αεράκι, από Λευκό Οίκο μεριά, να φύσηξε πάνω από το Περιστέρι, όπου πολιτεύεται η συμπαθής υποψήφια. Το σύνθημα ήταν: «Ναι, μπορούμε».
Και φυσικά, αυτό δεν ήταν το μόνο στοιχείο στην προεκλογική εκστρατεία του ΠΑΣΟΚ, που ήταν εμπνευσμένο από τον Μπαράκ Ομπάμα. Από το πουκάμισο με τα σηκωμένα μανίκια, που αποτέλεσε αγαπημένη ενδυματολογική επιλογή για πλείστα στελέχη του Κινήματος, μέχρι το «Πάμε!» του Γιώργου Παπανδρέου, και από το πακέτο στήριξης 3 δισεκατομμυρίων ευρώ μέχρι την «πράσινη οικονομία», η προεκλογική εκστρατεία του ΠΑΣΟΚ θύμιζε μία, έστω βαλκανική, εκδοχή της εκστρατείας του Ομπάμα. Αλλά πάνω απ' όλα, το ΠΑΣΟΚ δανείστηκε από τον Αμερικανό Πρόεδρο αυτή τη γενική αίσθηση αισιοδοξίας. Το «Ναι, μπορούμε», την ελπίδα, τα χαμόγελα, την πίστη πως η κυβέρνηση έχει το «μαγικό ραβδί» και πως η αύξηση των κρατικών δαπανών θα μπορέσει να αναζωογονήσει την οικονομία.
Ενώ η Ελλάδα υποκύπτει στη γοητεία του «σοσιαλισμού της ελπίδας», στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η δημοτικότητα του Ομπάμα έχασε περίπου 15 μονάδες μέσα σε λίγους μήνες, η ανεργία αγγίζει το 10% και τα ελλείμματα είναι στο υψηλότερο επίπεδο από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Μήπως η ελπίδα εκεί έχει αρχίσει πια να ξεθωριάζει; O Συντηρητικός Αγγλοαμερικανός δημοσιογράφος John Derbyshire, στο νέο του βιβλίο με τον όχι και τόσο ευοίωνο τίτλο «Είμαστε καταδικασμένοι» (“We Are Doomed”), καλεί τους ομοϊδεάτες του να ξαναδιαβάσουν τον Burke και τον Hobbes και να ανακαλύψουν ξανά την αξία ενός σκεπτόμενου πεσιμισμού. Οι Συντηρητικοί, κατά τον Derbyshire, σε αντίθεση με τους Προοδευτικούς, πιστεύουν στο ατελές και πεπερασμένο της ανθρώπινης φύσης και γι' αυτό είναι απαισιόδοξοι για την πορεία των ανθρώπινων πραγμάτων. Από εκεί πηγάζει και ο σκεπτικισμός τους απέναντι στην πίστη της Αριστεράς, πως η κυβέρνηση μπορεί να αναμορφώσει τη χώρα, να λύσει όλα τα προβλήματα και να φέρει τον «παράδεισο επί της γης», μέσα από μεγαλεπήβολα και ουτοπικά πλάνα κοινωνικής μηχανικής.
Η «απαισιόδοξη» προσέγγιση έχει, αναμφίβολα, τα όριά της και τις αδυναμίες της και ίσως δεν είναι και τόσο θελκτική για να κερδίσει εκλογικές μάχες. Βλέπετε, η ελπίδα πάντα πουλάει… Το διαπίστωσε με τον πιο «πικρό» τρόπο και ο απερχόμενος πρωθυπουργός, Κώστας Καραμανλής, όταν αποφάσισε να διεξάγει την προεκλογική του εκστρατεία, πάνω στη γραμμή του συντηρητικού πεσιμισμού, μη υποσχόμενος τίποτε άλλο παρά σκληρή δημοσιονομική πειθαρχία (αν και στην περίπτωσή του, για την αποτυχία ευθύνεται περισσότερο η παντελής έλλειψη αξιοπιστίας και η αναντιστοιχία του προεκλογικού του λόγου με το κυβερνητικό του έργο). Μέχρι όμως να δούμε μια σοβαρή αντιπολίτευση που θα σκέφτεται, θα επεξεργάζεται ιδέες και θα καταθέτει προτάσεις, ίσως μια γερή δόση πεσιμισμού -ή καλύτερα ρεαλισμού- να είναι χρήσιμη στον Ελληνα πολίτη, ώστε να αντιμετωπίσει τις μεγάλες υποσχέσεις που του έδωσε η νέα κυβέρνηση. Αντιστρέφοντας το «Ναι, μπορούμε» του Ομπάμα, ας έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας πως:
• «Οχι, δεν μπορούμε να ζούμε στο διηνεκές με δημόσιο χρέος που ξεπερνά το 100% του ΑΕΠ».
• «Οχι, δεν μπορούμε να μειώσουμε τις κρατικές δαπάνες και το ελλείμματα, όταν η νέα κυβέρνηση υπόσχεται ένα πακέτο 3 δισ.».
• «Οχι, δεν μπορούμε να μειώσουμε τον τεράστιο και αντιπαραγωγικό δημόσιο τομέα, όταν η κυβέρνηση θέλει να ξαναμπεί στον ΟΤΕ και την Ολυμπιακή».
Οταν οι ευσεβείς πόθοι καταρρεύσουν, όταν αποδειχθεί πως οι μεγάλες υποσχέσεις ήταν αδύνατον να πραγματοποιηθούν, ο σκεπτόμενος πεσιμισμός θα μας βοηθήσει ώστε η αναπόφευκτη προσγείωση στη σκληρή πραγματικότητα να είναι πιο ομαλή.
[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 9-11 Οκτωβρίου ]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου