Τον Αρμόδιο Ζουγανέλη δεν τον θυμάται πια κανένας. Η σύντομη πρωθυπουργία του στα χρόνια του Μεσοπολέμου, αποτελεί μια υποσημείωση στα βιβλία της νεότερης ελληνικής ιστορίας .Και όμως, η κυβέρνηση του ήταν η μοναδική , από τη γέννηση του σύγχρονου ελληνικού κράτους, που έκανε μια σοβαρή προσπάθεια να περικόψει τις δημόσιες δαπάνες και να μειώσει το μέγεθος του κράτους. Ο Αρμόδιος Ζουγανέλης δεν ήταν αυτό που λέμε "μεγάλος άνδρας", ούτε θα τον δείτε να φιγουράρει στις λίστες με τους Μεγάλους Έλληνες. Δεν ήταν ο δεινός ρήτορας, ούτε ο χαρισματικός ηγέτης που κάνει τα πλήθη να παραληρούν απλά και μόνο με την παρουσία του. Ο Αρμόδιος Ζουγανέλης, δεν ήταν τίποτε παραπάνω παρά ο "ιδανικός τύπος του νοικοκύρη της μεσαίας τάξης", πιστός στις αρχές της , τόσο συκοφαντημένης στους καιρούς μας, αστικής ηθικής . Τριάντα χρόνια σε θέσεις εξουσίας και κανείς δεν μπορούσε να τον κατηγορήσει πως πλούτισε . Ζούσε μόνος του σε ένα μικρό διαμέρισμα στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας, μαζί με μια γριά υπηρέτρια. Δούλευε πολύ και ακατάπαυστα, ενώ στο λιγοστό του ελεύθερο χρόνο καθόταν στο πιάνο του και έπαιζε Σούμαν, Σούμπερτ και Μότσαρτ.
Η Ελλάδα ήταν και τότε , όπως και τώρα, σε βαθιά κρίση. Το εθνικό νόμισμα κλυδωνιζόταν, η αξία των δημόσιων χρεωγράφων κατρακυλούσε , όλο και περισσότεροι έμποροι χρεωκοπούσαν, η ανεργία αυξανόταν. Περιγράφοντας το κλίμα της εποχής, ένας συγγραφέας έγραψε : "Μια βαριά ατμόσφαιρα γενικής νευρικότητας και ανησυχίας πλάκωνε την πρωτεύουσα. Ο κοσμάκης αδημονούσε , μουρμούριζε, βλαστημούσε , ζητούσε τριγύρω του να αρπαχτεί από κάπου, μα δεν εύρισκε τίποτε. " Ο Αρμόδιος Ζουγανέλης δεν ήταν άνθρωπος των μεγάλων και αφηρημένων ιδεών, γνώριζε απλά πως δύο και δύο κάνουν τέσσερα. Για να αντιμετωπίσει την κρίση, έκανε αυτό που θα έκανε κάθε οικογενειάρχης όταν έβλεπε πως οι δαπάνες του σπιτικού του ξεπερνούσαν κατά πολύ τα έσοδά του : οικονομίες. Ψαλίδισε όλες τις δαπάνες του προϋπολογισμού, παραγωγικές και πολεμικές, συγχώνευσε υπουργεία και υπηρεσίες, κατήργησε δικαστήρια και σχολεία . Μέχρι και τα υπουργικά αυτοκίνητα κατήργησε και πήγαινε στο πρωθυπουργικό γραφείο με το λεωφορείο. Μα , όπως είπε και ένας δημοσιογράφος της εποχής , « κάθε Έλληνας πολίτης απαιτεί οικονομίες, που να θίγουν όλους τους άλλους εξόν απ' αυτόν» . Έτσι οι περικοπές του κ. Ζουγανέλη γρήγορα προκάλεσαν τη γενική δυσαρέσκεια. Οι γελοιογραφίες των εφημερίδων , τον παρίσταναν μ' ένα τεράστιο ψαλίδι στο χέρι, να ψαλιδίζει συνεχώς ότι έβρισκε μπροστά του ! Οι τεράστιοι τίτλοι των εφημερίδων ούρλιαζαν: “Κάτω ο μέγας θεομπαίχτης! Ζουγανέλη, φύγε προτού σε κατασπαράξει η λαϊκή λαίλαψ!"
Και ο Αρμόδιος Ζουγανέλης έφυγε… Έφυγε την ώρα που ξεσπούσαν στρατιωτικά κινήματα και ο λαός στρεφόταν σε ισχυρούς, χαρισματικούς πολιτικούς με μαγικές, εύκολες λύσεις. Παρέδωσε την εξουσία του κόμματός του και έφυγε στο εξωτερικό . Μετά από χρόνια , οι πιο παρατηρητικοί διάβασαν στα ψιλά των εφημερίδων πως πέθανε πάμφτωχος σε μια μικρή πανσιόν της Λωζάνης.
Θυμήθηκα τη θλιβερή ιστορία του Αρμόδιου Ζουγανέλη, ενώ έβλεπα τον Γεώργιο Παπανδρέου στη Διεθνή Έκθεση της Θεσσαλονίκης να κάνει αυτό που δε θα έκανε ποτέ ο , ξεχασμένος σήμερα, πολιτικός του Μεσοπολέμου : να υπόσχεται κρατικό χρήμα στους πάντες και να θεωρεί την αύξηση των κρατικών δαπανών σαν πανάκεια για τα οικονομικά προβλήματα της χώρας . Αλλά το πρόγραμμά του προέδρου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν έχει τίποτε το καινούργιο. Απλά συνεχίζει την πολιτική της απερχόμενης κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας που προσέλαβε δεκάδες χιλιάδες νέους δημόσιους υπάλληλους και ίδρυσε 350 νέους δημόσιους οργανισμούς. Και αυτή με τη σειρά της συνέχισε το ίδιο αποτυχημένο κρατικίστικο μοντέλο οικονομικής οργάνωσης που εφάρμοσαν όλες οι κυβερνήσεις που πέρασαν από την Ελλάδα. Και το μεγάλο, παρασιτικό κράτος να παραμένει αλώβητο, να επεκτείνεται ολοένα και περισσότερο, να ελέγχει όλο και περισσότερους τομείς της οικονομίας, να συσσωρεύει όλο και μεγαλύτερα ελλείμματα και χρέη, να πνίγει την παραγωγική οικονομία.
Όσο για τον Αρμόδιο Ζουγανέλη…Θα μπορούσε να ήταν μια μοναχική μορφή που πήγε ενάντια στο ρεύμα και η πολιτική του για ουσιαστικό περιορισμό των δημοσίων δαπανών , μια σύντομη παρένθεση που έκλεισε άδοξα .Τί κρίμα όμως που ακόμη κι αυτός δεν υπήρξε ποτέ, παρά μόνο στη φαντασία του Γιώργου Θεοτοκά και στις σελίδες του μυθιστορήματός του , «Αργώ» …
Η Ελλάδα ήταν και τότε , όπως και τώρα, σε βαθιά κρίση. Το εθνικό νόμισμα κλυδωνιζόταν, η αξία των δημόσιων χρεωγράφων κατρακυλούσε , όλο και περισσότεροι έμποροι χρεωκοπούσαν, η ανεργία αυξανόταν. Περιγράφοντας το κλίμα της εποχής, ένας συγγραφέας έγραψε : "Μια βαριά ατμόσφαιρα γενικής νευρικότητας και ανησυχίας πλάκωνε την πρωτεύουσα. Ο κοσμάκης αδημονούσε , μουρμούριζε, βλαστημούσε , ζητούσε τριγύρω του να αρπαχτεί από κάπου, μα δεν εύρισκε τίποτε. " Ο Αρμόδιος Ζουγανέλης δεν ήταν άνθρωπος των μεγάλων και αφηρημένων ιδεών, γνώριζε απλά πως δύο και δύο κάνουν τέσσερα. Για να αντιμετωπίσει την κρίση, έκανε αυτό που θα έκανε κάθε οικογενειάρχης όταν έβλεπε πως οι δαπάνες του σπιτικού του ξεπερνούσαν κατά πολύ τα έσοδά του : οικονομίες. Ψαλίδισε όλες τις δαπάνες του προϋπολογισμού, παραγωγικές και πολεμικές, συγχώνευσε υπουργεία και υπηρεσίες, κατήργησε δικαστήρια και σχολεία . Μέχρι και τα υπουργικά αυτοκίνητα κατήργησε και πήγαινε στο πρωθυπουργικό γραφείο με το λεωφορείο. Μα , όπως είπε και ένας δημοσιογράφος της εποχής , « κάθε Έλληνας πολίτης απαιτεί οικονομίες, που να θίγουν όλους τους άλλους εξόν απ' αυτόν» . Έτσι οι περικοπές του κ. Ζουγανέλη γρήγορα προκάλεσαν τη γενική δυσαρέσκεια. Οι γελοιογραφίες των εφημερίδων , τον παρίσταναν μ' ένα τεράστιο ψαλίδι στο χέρι, να ψαλιδίζει συνεχώς ότι έβρισκε μπροστά του ! Οι τεράστιοι τίτλοι των εφημερίδων ούρλιαζαν: “Κάτω ο μέγας θεομπαίχτης! Ζουγανέλη, φύγε προτού σε κατασπαράξει η λαϊκή λαίλαψ!"
Και ο Αρμόδιος Ζουγανέλης έφυγε… Έφυγε την ώρα που ξεσπούσαν στρατιωτικά κινήματα και ο λαός στρεφόταν σε ισχυρούς, χαρισματικούς πολιτικούς με μαγικές, εύκολες λύσεις. Παρέδωσε την εξουσία του κόμματός του και έφυγε στο εξωτερικό . Μετά από χρόνια , οι πιο παρατηρητικοί διάβασαν στα ψιλά των εφημερίδων πως πέθανε πάμφτωχος σε μια μικρή πανσιόν της Λωζάνης.
Θυμήθηκα τη θλιβερή ιστορία του Αρμόδιου Ζουγανέλη, ενώ έβλεπα τον Γεώργιο Παπανδρέου στη Διεθνή Έκθεση της Θεσσαλονίκης να κάνει αυτό που δε θα έκανε ποτέ ο , ξεχασμένος σήμερα, πολιτικός του Μεσοπολέμου : να υπόσχεται κρατικό χρήμα στους πάντες και να θεωρεί την αύξηση των κρατικών δαπανών σαν πανάκεια για τα οικονομικά προβλήματα της χώρας . Αλλά το πρόγραμμά του προέδρου του ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν έχει τίποτε το καινούργιο. Απλά συνεχίζει την πολιτική της απερχόμενης κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας που προσέλαβε δεκάδες χιλιάδες νέους δημόσιους υπάλληλους και ίδρυσε 350 νέους δημόσιους οργανισμούς. Και αυτή με τη σειρά της συνέχισε το ίδιο αποτυχημένο κρατικίστικο μοντέλο οικονομικής οργάνωσης που εφάρμοσαν όλες οι κυβερνήσεις που πέρασαν από την Ελλάδα. Και το μεγάλο, παρασιτικό κράτος να παραμένει αλώβητο, να επεκτείνεται ολοένα και περισσότερο, να ελέγχει όλο και περισσότερους τομείς της οικονομίας, να συσσωρεύει όλο και μεγαλύτερα ελλείμματα και χρέη, να πνίγει την παραγωγική οικονομία.
Όσο για τον Αρμόδιο Ζουγανέλη…Θα μπορούσε να ήταν μια μοναχική μορφή που πήγε ενάντια στο ρεύμα και η πολιτική του για ουσιαστικό περιορισμό των δημοσίων δαπανών , μια σύντομη παρένθεση που έκλεισε άδοξα .Τί κρίμα όμως που ακόμη κι αυτός δεν υπήρξε ποτέ, παρά μόνο στη φαντασία του Γιώργου Θεοτοκά και στις σελίδες του μυθιστορήματός του , «Αργώ» …
[ Δημοσιεύτηκε στη "Metropolis Weekend", 18-20 Σεπτεμβρίου 2009 ]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου